Shaxsiy kompyuter arxitekturasi va texnik

Tashqi saqlash 
Qurilmalar kompyuterda ishlayotganda tashqi xotira qurilmalari 
sifatida asosan moslashuvchan magnit disklar (NGMD) yoki floppi, 
qattiq magnit disk (NZHMD) yoki qattiq disk va lazer CD-disklari yoki 
CD-disklar uchun drayvlar ishlatiladi. Bundan tashqari, so‘nggi 
paytlarda turli xil xotira kartalari tobora ommalashib bormoqda. Barcha 
tashqi saqlash qurilmalarining asosiy xususiyatlari quyidagilardir: 
1. Axborot hajmi-saqlangan ma’lumotlarning maksimal hajmi. 
Megabaytlarda (floppi va CD-disklar uchun) va gigabaytlarda (qattiq 
disklar uchun) ifodalanadi. 
2. Ma’lumotlarga kirish vaqti-protsessor diskdan ma’lumotlarni 
talab qiladigan vaqt oralig‘i va ularni chiqarish vaqti. Millisekundlarda 
(milodiy) o‘lchanadi. Floppy magnit disklarda (floppy disklarda) va eng 
kichik – vinchesterlarda disklarga kirish uchun eng katta vaqt. 
3. Ma’lumotni o‘qish va yozish tezligi-soniyada o‘qilgan/ 
saqlangan baytlar soni bilan belgilanadi. MB/s da ifodalanadi. 
 
Moslashuvchan magnit disklar yoki floppy disklarda drayvlar 
Floppy disklar dasturlarni va kichik hajmdagi ma’lumotlarni uzoq 
muddatli saqlashga xizmat qiladi va axborotni bir kompyuterdan 
ikkinchisiga o‘tkazish uchun qulaydir. Floppi ularga joylashtirilishi 
mumkin bo‘lgan ma’lumotlarning hajmi bilan farq qiladi. 3,5 – inch va 
5,25 – inch floppi (hozir ishlatilmaydi) mavjud. Ularning axborot hajmi 
mos ravishda 1,44 mb va 1,2 Mb. Floppi ma’lumotlarini o‘qish uchun 
maxsus qurilma-haydovchi kerak. 

---

43 
Qattiq magnit disklarda saqlash (ingliz tilidan. HDD – Hard Disk 
Drive), yoki qattiq disk-ommaviy axborot vositalari, har ikki yuzalar 
magnit materiallar qatlami bilan qoplangan davra qattiq plitalari (ba’zan 
disklar deb ataladi) bo‘lgan katta saqlash qurilmasi. Winchester axborot 
dasturlari va ma’lumotlarini doimiy (uzoq muddatli) saqlash uchun 
ishlatiladi. 
Asosan, qattiq disklar floppi kabi. Ularda ma’lumot diskning 
magnit qatlamiga ham yoziladi. Biroq, bu disk, floppy disklardan farqli 
o‘laroq, qattiq materiallardan, ko‘pincha alyuminiydan (shuning uchun 
hard Disk nomi) ishlab chiqariladi. 
Uy-joy nazorat qilish vositasi, axborot muhiti (disklar), ro‘yxatga 
olish/o‘qish boshlari, joylashishni aniqlash qurilmasi (pozitsioner) va 
ma’lumotlarni qayta ishlash, mumkin bo‘lgan xatolarni tuzatish, 
mexanik qismni boshqarish va Kesh chipi kabi qattiq disk elementlarini 
birlashtiradi. 
Agar floppy jismonan bitta diskdan iborat bo‘lsa, unda qattiq disk 
bir-birining ostida joylashgan bir nechta bir xil disklardan iborat. 
NZHMD deyarli butunlay muhrlangan holda joylashtiriladi. Ichki 
qurilmasi aniq ko‘rinadigan NGMD dan farqli o‘laroq, NHMD tashqi 
muhitdan ajralib turadi, bu esa chang va boshqa zarrachalarning magnit 
media yoki sezgir o‘qish/yozish boshlariga zarar yetkazishi mumkin 
bo‘lgan, tez aylanadigan diskning yuzasi ustida bir necha o‘n million 
dyuymlik masofada joylashgan. 
Magnit disklar o‘qish-yozish axborot – disk qurilmalar elementlari 
bor. Magnit diskning o‘zi plastik (moslashuvchan disklar uchun) va 
magnit sezgir qoplamali alyuminiy yoki keramika (qattiq disklar uchun) 
doiradir. Qattiq diskda bunday doiralar bir nechta bo‘lishi mumkin va 
ularning barchasi markazda bir tayoqqa ekilgan. Moslashuvchan disk 
uchun bunday doira bitta, haydovchiga joylashtirilganda u markazda 
o‘rnatiladi. Ish paytida disk ochiladi. Drayv diagrammasi 2.3-rasmda 
ko‘rsatilgan. 
Rasm 2.3. Magnit disk haydash diagrammasi