Shaxsiy kompyuter arxitekturasi va texnik

Skanerlar 
Kompyuterga matn yoki grafik ma’lumotlarni kiritish uchun 
ko‘pincha skaner deb ataladigan qurilma ishlatiladi. Hujjatning 
raqamlashtirilgan (analog tasvirni raqamliga aylantiradi) tasvirini 
yaratadi va uni kompyuter xotirasiga joylashtiradi. 
Hozirgi vaqtda skanerlarning ikkita asosiy turi mavjud: qo‘lda va 
ish stoli. Biroq, birlashtirilgan modellar ham mavjud. Deyarli hamma 
qo‘l skanerlariga duch keldi. Masalan, supermarketlarda ishlatiladigan 
shtrix-kod skanerlari. Ammo uyda foydalanish uchun modellar mavjud. 

---

60 
Hujjatni kompyuterga qo‘lda skaner yordamida kiritish uchun skaner-
lash boshini keskin harakatlarsiz tasvir ustida harakatlantirish kerak. 
Skanerning bir xildagi harakati sifatga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Ba’zi 
modellarda oddiy kirishni tasdiqlash uchun o‘rnatilgan indikator 
mavjud. Ko‘pgina zamonaviy qo‘lda ishlaydigan modellar kirish 
tasvirining qismlarini avtomatik ravishda «yopishadi». Eng keng 
tarqalgan turi ish stoli skanerlari bo‘lib, ular uchta turga ega: tekis, 
rulonli va proyeksiyali. Roll-to-roll skanerlarida o‘qish boshi statsionar 
bo‘lib, unga nisbatan alohida varaqlar yoki skanerdan o‘tkazilayotgan 
hujjatning rulosi tortiladi. Tashqi tomondan, u faks mashinasining 
ishlashiga o‘xshaydi. Proyeksiyalovchi skanerlarda hujjat harakatla-
nuvchi skanerlash bloki joylashgan ish yuzasiga tasvir yuqoriga qaragan 
holda joylashtiriladi. Turning asosiy xususiyati uch o‘lchamli 
obyektlarning proyeksiyalarini skanerlash qobiliyatidir. 
Eng keng tarqalgan tekis skanerlar nusxa ko‘chirish mashinalariga 
o‘xshaydi: qopqog‘i ochiladi, varaq shisha plastinka ustiga pastga 
qaragan holda joylashtiriladi va qopqoq yopiladi. Skanerlash boshi 
qog‘ozga nisbatan harakat qiladi. 
Skanerning ishlash printsipi nisbatan oddiy. Skanerlangan sirt 
ustida yorug‘lik nuri (skaner korpusida joylashgan maxsus chiroq) 
«ishlaydi», yorug‘likka sezgir sensorlar esa aks ettirilgan yorug‘likning 
yorqinligi va xromatikligini sezadi va uni ikkilik kodga aylantiradi. 
Kompyuter skaner yordamida kiritilgan grafik va matn ma’lumotlarini 
ham «rasm» sifatida qabul qiladi, shuning uchun tasvirni optik aniqlash 
dasturlari grafik matnni odatiy belgilar formatiga aylantirish uchun 
ishlatiladi. Skanerning sifati beshta asosiy parametrning sifati bilan 
belgilanadi: ruxsat, bit chuqurligi, dinamik diapazon, yorug‘lik manbai 
va shovqin. 
Eng mashhur ofis skanerlari Epson, Hewlett-Packard, Canon, 
BenQ (Acer), Mustek va Genius kabi kompaniyalardir. 

---

61