“Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир
Yüklə 1,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nanotexnologiya və sənaye
- Ekologiya, kənd təsərrüfatı və nanotexnologiya
Hyustondakı Rays Universitetinin profes - soru, nanofotonika laboratoriyasının direktoru Naomi Xalas və Piter Nordlender unikal optik xassəli nanohissəciklər – nanogiliz yaratmışlar. Onların diametri qırmızı qan cisimlərinin (eritrositlərin) diametrindən 20 dəfə kiçikdir və onlar qan-damar sistemində sərbəst hərəkət edirlər. Gilizlərin səthinə fərqli yolla xüsusi zülallar – anticisimlər birləşdirilir ki, onlar da xərçəng hüceyrələrini dağıdır. Onları daxil etdikdən bir neçə saat sonra orqanizm infraqırmızı şüalarla şüalandırılır ki, bu da nanogilizləri istilik enerjisinə çevirir. Məhz bu enerji xərçəng hüceyrələrini dağıdır və bu zaman sağlam qonşu hüceyrələr praktiki olaraq zədələnmir. Belə unikal nanotexnologiya artıq xərçəng şişləri olan təcrübə siçanlarında testləşdiril - mişdir. Şüalanmadan keçən 10 gün müddətində bütün xəstə heyvanlar xəstəlikdən tam azad olmuşlar. Həmçinin qeyd edilir ki, sonrakı analizlər onlarda heç bir yeni bədxassəli şişlə - rin ocağını (mənbəyini) aşkar etməmişdir. Boston Universitetinin əməkdaşı Mark Qrinstaff göz yaralarının müalicəsi üçün nano - öl
çülü şaxəli polimerlərin – dendrimer lə
rin yaradılması sahəsində olduqca uğurlu nəti cə lər əldə etdiyi haqqında məlumat vermişdir. Kütləvi informasiya vasitələri, xüsusən də elektron informasiya vasitələri qeyd edirlər ki, ABŞ-da nanotexnologiyanın köməyi ilə siçanlarda və dovşanlarda infarktı müalicə etmək mümkün olmuşdur. Belə tədqiqatlar doktor Semyuel Stappın rəhbərliyi altında və Evanstondakı Şimali-Qərb universitetində olan həmkarlar ilə birgə aparılmışdır. Tibbi nanotexnologiyanın dərman preparat - la rının daxil edilməsi ilə xəstəliyə kimyəvi təsirdən ibarət olan adi terapiyadan üstünlüyü ondadır ki, o, orqanizmdə sağalma prosesinin baş verdiyi lazımi mühiti yaradır. Rusiya Elmlər Akademiyasının Molekulyar Biologiya İnstitutunda nanotexnologiya baza - sında bioçip yaradılmışdır ki, o da bir neçə saat ərzində bir sıra ictimai təhlükəli olan, o cümlədən vərəmin diaqnostikasına imkan verir.
Artıq bu sahədə müəyyən uğurlar əldə olunmuşdur. Nano News Net-in verdiyi məlumata görə, Sankt-Peterburq, Moskva və Novoçerkasskın alimləri nanobeton yarat - mışlar. Nanoinisiator adlanan xüsusi əlavələr onun mexaniki xassələrini hiss olunacaq dərəcədə yaxşılaşdırır. Nanobetonun möhkəm - lik həddi adi betondan 1,5 dəfə, şaxtaya davamlılığı 50% yüksək olub, çat əmələ gəlmə ehtimalı 3 dəfə aşağıdır. Bununla yanaşı, nanomateriallar istifadə etməklə hazırlanmış beton konstruksiyaların çəkisi 6 dəfə azalır. Bu təklifi verənlər təsdiq edirlər ki, belə betonun istifadəsi konstruksiyanın son qiymətini 2-3 dəfə azaldır. Həmçinin belə betonun bir sıra bərpaedici xassələri də qeyd edilir. Hazırda tikintidə nanotexnologiyanın isti - fadə istiqamətlərindən biri də “lotos effekt”in istifadəsidir. Bunun istifadəsi ilə yeni dekorativ və müdafiə örtükləri və biosid materiallar yara - dılır.
Belə ki, 1999-cu ildə alman şirkəti Nano gate technologies GmbH (Saarbryukken şəhəri) Vunder Glass keramika üçün özü təmizlənən örtüyün işlənib hazırlanması üzrə tenderin qalibi olmuşdur. Alman firması Alleqator nanotexnologiya istifadə etməklə unikal xarakteristikalı fasad slikat boyası olan Kieselit Fusion boyasını yaratmışdır. Bu boya ilk dəfə 2005-ci ildə aprel ayında Kölndə sərgidə nümayiş etdirilmişdir. Nanostrukturlu materiallar örtüyün təkcə mineral tip altlığa yox, həm də üzvi əsas altlıq üzərinə də adgeziyasını təmin edir. Hissəcik - lərin olduqca kiçik olmaları hesabına örtüyün yüksək möhkəmliyi və xarici təsirə davamlılığı təmin olunur (həmçinin yaş silinməyə davamlı olur). Piqment doldurucuların nanostruktur səthi ilə birgə kombinasiyası boyağın fotokata - litik təsirində həlledici rol oynayır – işığın təsiri ilə boyanmış səthdə çirk parçalanır. Nanostruk - tur ların və işığa davamlı piqmentlərin birgə istifadəsi həm işığın yüksək doymuşluğunu təmin edir, həm də bütövlükdə örtüyün ultrabənöv - şəyi şüaların təsirinə davamlılığını təmin edir 50 ELM DÜNYASI / Elmikütlәvi jurnal / 3 (03) 2013 ki, bu da binanın fasadının uzun müddət əvvəlki görünüşünü saxlamasına imkan verir. Bu boyağın nəmi udma əmsalı 0,09 kq/m2 saat yağışdan müdafiəni təmin edir. Nəm iqlim şəraitli bölgələr üçün bu boyalar çox böyük əhəmiyyətə malikdir. Bu boyağın buxarke - çirmə əmsalı 0,001 m-ə bərabərdir və divarın maksimum dərəcədə “nəfəsalmasını” və təbii nəmlik rejimini təmin edir. Biokimyəvi üsul əsasında gümüşün məhlul - larda adsorbsiya olunmuş vəziyyətdə davamlı olan nanohissəciklərinin alınma texno lo giyası işlənib hazırlanıb. Gümüş nanohis səcik ləri geniş spektrli antimikrob təsirə (biosid) malikdir ki, bu da yüksək bakterisid və virulisid aktivliyə malik geniş nomenklaturalı məhsullar yarat ma ğa imkan verir. Onlar ənənəvi məhsulları modifikasiya etmək, yeni materiallar, dezinfeksiyaedici və yuyucu vasitələr yarat mağa imkan verir. Laboratoriya şəraitində gümüşün nanohis - sə cik lərinin məhlullarının kiçikhəcmli istehsalı təşkil olunmuş, biosid lak-boya materiallarının (pentaftal emalları və sudispers boyalar əsasın da) və diş pastalarının buraxılışı təşkil edilmişdir. Gümüş nanohissəciklərə malik antimikrob boyalar tərkibinə poliheksametilenquanidinin törəmələri əlavə edilmiş analoji boyalarla müqa yisədə istehsalı daha təhlükəsiz və ucuzdur. Nanotexnologiyaların istifadəsinin bir nümunəsi də qatarlar üçün yeni rəngləyici materialların yaradılmasıdır. Bu boyalar o qədər hamar olur ki, heç bir əlavə boya ona yapışa bilmir. Fasad boyaları elastik olmalıdırlar ki, kritik altlıqlar üzərindəki suvağın çatlarını örtə bilsin. Lakin elastiklik həmişə müəyyən həcmdə adgeziyanı ehtimal edir, odur ki belə hallarda güclü çirklənmə əvvəlcədən proqramlaşdırılır. Bunun qarşısını almaq üçün Caprol firması tərəfindən uzun illər aparılan sınaqlardan sonra çirklənməyə davamlı olan yeni mühafizə örtüyü – Silamur yaradılmışdır. Silamur sulu, təmiz silikat məhsuludur və onun təsiri boyanan səthin minerallaşmasına əsaslanır. Onu da qeyd edək ki, nanotexnologiyaların tikintidə istifadəsi sahəsində Rusiya Federasi - ya sında da bir sıra yeni nəticələr var. Rusiya Federasiyası baş nazirinin müavini Sergey İvanov məlumat vermişdir ki, ölkədə istehsal olunan belə tikinti materiallarının həcmi 8 mil - yard rubldan çoxdur. Artıq “Severstal” istismar xassələri iki dəfə yaxşılaşdırılmış unikal ərin - ti lərin kütləvi istehsalına başla mışdır. Bu mate - riallar ekstremal şəraitlərdə, xüsusi halda, arktik şelfdə neft-qaz kəşfiyyatı apararkən kons - truksi yaların qurulması üçün nəzərdə tutul - muşdur. Hazırda həmin məhsulun illik satışı 2 milyard rubla yaxındır və bu 100 dəfələrlə arta bilər.
Qeyd edək ki, insana, heyvan və bitki aləminə mənfi təsir baxımından birinci yerdə mobil texnikanın qaz halında tullantıları durur. Qlobal miqyasda dünyada avtotraktor parkı ildə atmosferə 20–27 milyon ton karbon monooksid, 2–2,5 milyon ton karbohidro - genlər, 6–9 milyon ton azot oksidləri, 200–230 milyon ton karbon dioksid, həmçinin 100 min ton qurum atılır. Ən təhlükəli tullantılar qurum, benzapiren, azot oksidləri, aldehidlər, karbon monooksid və karbohidrogenlərdir. Ümumi zəhərlik səviyyəsində birinci yerlərdən birini qurum tutur, çünki birincisi, onun atmosferə atılan miqdarı kifayət qədər çoxdur və sərf olunan yanacağa görə 1%-dir. İkincisi, o, çoxnüvəli aromatik karbohidrogen - lərin toplayıcısı rolunda çıxış edir. Qurumun hissəcikləri yüksək dispersliklidir (diametri 50–180 nm, kütləsi 10–10 mq-dan çox deyil). Odur ki qurum uzun müddət havada qalır, nəfəs yollarına və insanın qida borusuna daxil olur. Hesablamalar göstərir ki, ölçüləri 150 nm olan qurum hissəcikləri 8 sutka ərzində havada asılqan vəziyyətdə qala bilər. Əgər nisbətən iri qurum hissəcikləri (2–10 mkn ölçülü) orqanizmlərdən asanlıqla kənarlaşırsa, xırda (ölçüləri 50–200 nm olan) qurum hissəcikləri ağciyərdə qalır və allergiyaya səbəb olur. 51 ELM DÜNYASI / Elmikütlәvi jurnal / 3 (03) 2013 Yüklə 1,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|