Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси
v
ə ziyanını görmək, ümummillətin rifah və səadəti üçün çalış-
maq yolunda h
ər cür fədakarlığın zəruri olduğunu dərk etmək
dem
əkdir… Milli şüuru oyanmamamış və ya hələ də lazımınca
oyan
mamış millətlər daima başqalarının ağalığına və zülmünə
m
əruz qalır. Yalnız kənardan deyil, öz daxilində dəxi mürtəce
qüvv
ələrin nüfuz və təsirinə boyun əyməli olur. Şübhəsizdir ki,
milli intibah, milli şüurun oyanması bir günün, bir ilin işi ol-
mayıb əsrlərin kəskin və amansız fırtınaları içərisində doğur.
Bu mill
ətin içərisindən çıxan ayrı-ayrı proqressiv
nümay
əndələr, alim və yazıçılar hələ də xalqın bir küll olaraq
intibah yoluna düşdüyünü isbat etmir. Azadlıq dərk edilmiş
z
ərurətdirsə, bu azadlığı duymaq, onun zəruri olduğunu hiss
etm
ək üçün xalqın bütün nemətlərini yaradan geniş kütlələrin
milli şüurunun artması, xalqın özünəməxsus ənənə, sənət və
m
əişət gözəlliklərinin, həqiqətən, sevilib inkişaf etməsi
şərtdir… İran Azərbaycanında yaşayan Azərbaycan xalqının
yetirdiyi alim, yazıçı və inqilabçılar bu xalqın milli şüurunun
artma
sında, onun azadlıq və istiqlaliyyət yolunda apardığı
mübariz
ədə çox böyük xidmət göstərmişlər… Bu xalqın
azadlıq yolundakı mübarizəsində öz canını qurban vermiş
yüzl
ər və minlərlə həqiqi vətənpərvər və millətpərvər
mücahidl
ər vardır ki, onların hər damla qanı milli şüur
inkişafının yolunda tökülüb, bu yolu təmizləməyə xidmət
etmişdir. Odur ki, Azərbaycan xalqı yaratdığı bu tarixi
simaların həyatı, işi və əsərləri ilə fəxr edir. Milli iftixar hissi
milli şüurun doğrudan-doğruya bir nəticəsidir. Milli şüuru
oyanmamış, öz yaradıcılıq qüdrətinə inam bağlamamış bir
xalqda milli iftixar hissi d
əxi çox zəif və məzmunsuz olur. Biz
az
ərbaycanlı olduğumuzla fəxr edirik. Bu iftixar hissini bizdə
doğuran səbəb Azərbaycan xalqının «seçilmiş xalq» olduğuna
«başqalarından yaxşı» odluğuna görə deyil, bəlkə də «övraqi-
h
əyatda» bizim də millətin imzası şərəfli yer tutduğu üçündür.
Sovet Az
ərbaycanında inqilabdan sonra açılmış yüzlərlə ali və
15
Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси
orta m
əktəblər, neçə-neçə tədqiqat müəssisələri, muzeylər,
kitabxana, teatr v
ə sinemalar, təzə tikilmiş zavodlar, maşın-
laşdırılmış kənd təsərrüfatı xalqın milli şüurunun artmasına,
onun
ən vacib duyğularının təzahürünə böyük imkanlar yaratdı.
Biz az
ərbaycanlı olduğumuz üçün fəxr edirik, çünki
Az
ərbaycan xalqı dünyanın ən hürriyyətsevən, ən ünsiyyətli, ən
q
əhrəman və alicənab xalqlarındandır. Bizim qəlbimizi
dolduran iftixar hissi Az
ərbaycan xalqının böyük yaradıcı
qüdr
ətinə əsaslanır, onun azadlıq üçün hər şeyi fəda etməyə
hazır olan iradə və mətanətinə əsaslanır».
Qeyd ed
ək ki, jurnalda şair Rəsul Rzanın digər bir yara-
dıcılıq qabiliyyəti və ya üslubumu deyək , üzə cıxmışdı.
Bunu onun “Az
ərbaycan” jurnalının səhifələrində dərc etdiyi
publisis
tik yazılar söyləməyə əsas verir.İstər örnək
g
ətirdiyimiz yazı,istərsə də Azərbaycana məxsus milli-mədəni
d
əyərləri layiqincə təbliğ etməyə yönəldilən başqa məqalələr
onun h
əm də istedadlı bir publisist oldüğunu sübut edirdi.
“Az
ərbaycan” jurnalında xalqın tarixi qəhrəmanlıq
s
əhifələrindən, klassik ədəbi nümunələrdən, çağdaş şairlərin
əsərlərindən müntəzəm olaraq parçalar verilirdi.Tarixi milli
q
əhrəmanlar
Bab
ək,
Koroğlu haqqında, Azərbaycanın böyük
dövl
ət xadimləri Cavanşir, Şirvanşah İbrahim, Şah İsmayıl
X
ətai, Fətəli xan haqqında Cənubi Azərbaycanın azadlıq
mücahidl
əri Səttarxan, Bağırxan, Şeyx Məhəmməd Xiyabani,
Heyd
ər Əmioğlu haqqında, Seyid Cəfər Pişəvəri və onun
hökum
ətinin ayrı-ayrı üzvləri haqqında ətraflı bilgilər verilirdi.
Şimali və Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatımızın klassikləri Xətib
T
əbrizi, Xəqani, Məhsəti, Nizami, Nəsimi, Füzuli, Əmani,
Qövsi T
əbrizi, Saib Təbrizi, Sarı Aşıq, M.Ş.Vazeh, A.Bakı-
xanov, M.F.Axundov, X.B.Nat
əvan, Heyran xanım, Şükuhi,
N
əbati,
S.Ə.Şirvani,
Rüşdiyyə, Xalxali,
M.C.M
əmmədquluzadə, Sabir, Möcüz, Talıbov, Hammal,
M.S.Ordubadi, A.Şaiq, S.S.Axundov, C.Cabbarlı və başqaları
16
Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси
haq
qında məqalələr, çağdaş ədəbiyyatdan nümunələr
Az
ər-
baycan
ədəbiyyatı və ictimai fikir tarixinin görkəmli simalarını
tanıtdırmaq və müasir şairlərin yaradıcılığını inkişaf etdirmək
işinə xidmət edirdi.
Görk
əmli filosof Heydər Hüseynovun “Azərbaycanda
icti
mai fikrin inkişafı tarixindən” rubrikası altında gedən
”Nizaminin ictimai m
əfkurəsi”, “Səfəvi dövlətinin banisi Şah
İsmayıl Xətai”, ”Böyük maarifpərvər Həsən bəy Zərdabi”,
”Şərqin ilk dramaturqu M.F.Axundov”, ”M.F.Axundovun icti-
mai görüşləri” və s.bu kimi dəyərli silsilə yazıları hər iki tayda
maraqla qar
şılanırdı və sonralar yazılacaq neçə-neçə tədqiqat
əsərlərinin mötəbər mənbələrindən idi.
Tanınmış tədqiqatçı Həmid Araslı jurnalın hər sayında
klassik irsimizin bir nümay
əndəsini təqdim etməklə yanaşı bu
söz s
ərraflarının çap olunmamış şeirlərini oxuculara ərməğan
edirdi. Bel
əcə, hər iki taydakı oxucular Saib Təbrizinin, Qövsi
T
əbrizinin və başqa şairlərin yeni üzə çıxmış nəzm əsərləri
il
ə ilk dəfə “Azərbaycan” jurnalında tanış olurdular.
T
ək Azərbaycan ədəbiyyatının deyil, mədəniyyətinin də
əsrlər boyu vəhdət halında inkişaf etməsini Göy məscidin, Ərk
qalasının, Xan sarayının, Şeyx Səfi məqbərəsinin, Şirvanşahlar
sarayının, Qız qalasının, Möminə Xatın türbəsinin jurnalda
əyani şəkildə verilən şəkilləri və onlar haqda məlumatlar
göst
ərirdi.
“Az
ərbaycan” jurnalı bədii söz sənətinin hörmət və qiy-
m
ətini özünə qaytarmaqla bərabər, Güney Azərbaycan ədəbiy-
ya
tında, publisistikasında yeni qələm ordusunun yaranmasında
da az iş görmürdü.Şimaldan gələn yaradıcı ziyalılara onların
Mir
mehdi Etimad, Əli Fitrət Balaş Azəroğlu, Çavuşi, Əli Tudə,
M
ədinə Gülgün, Mirrəhim Vilayi, Məhəmmədli Abbas, Hilal
Nasiri, M
əhəmməd Biriya və bu kimi yerli həmkarları da
qoşulmuşdu.O illərdə qoyulan bünövrəni sonrakı illərdə
c
ənublu ziyalılar layiqincə inkişaf etdirirdilər.
17
Dostları ilə paylaş: |