3
Anam Zivər xanımın
əziz xatirəsinə ithaf edirəm.
Ön söz
uasir dövrümüzdə milli oyanışla bağlı olaraq qədim ta-
riximizə hədsiz maraq yaranmışdır. Bu maraq nəinki
Azərbaycanın tarix elmi, eləcə də onun tərkib hissəsi
olan etnoqrafiya elminin inkişaf etdirilməsi üçün təkanverici qüvvə
ola bilər. Elmin hərtərəfli inkişafında qədim tariximizin əhatəli
şəkildə araşdırılması mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu problem bir
sıra məsələlərin ortaya çıxmasında böyük əhəmiyyətə malikdir.
Deməli, bizdən çox-çox qabaqkı nəsillərin zəngin irsini öyrənmək
etnoqrafiya elminin daha da geniş inkişafını təmin edə bilər.
Tədqiqat obyekti xalq olan etnoqrafiya elminin tərkib hissəsi
kimi ailə və ailə məişətinin öz yeri vardır. Bu xüsusda qeyd etmək
olar ki, «hər bir bəşər etnosunun mədəniyyəti onun məişətilə qırıl-
maz tellərlə bağlıdır. Fikrimizcə, məişət dedikdə, onların gündəlik
həyatındakı, yəni həmişə stabil olaraq baş verən gün, il və həyatı
boyu ərzindəki şərait, eyni zamanda insanlar arasında yaranan qarşı-
lıqlı münasibətlər, onlar tərəfindən maddi və mənəvi tələbatların
ödənilməsinə xidmət edən əşyaların istifadə üsulları, insanların özü-
nəməxsus davranış qaydaları başa düşülməlidir. Deməli,
istehsal, ic-
timai və ailə, yaxud ev məişətindən danışmaq olar. Hər bir konkret
insan kollektivinin həyatında (hətta qısamüddətli) həmişə məişət tə-
rəfi vardır» (7, 175). Bu məişət xüsusən ailə münasibətlərində
özünü daha qabarıq əks etdirir.
Qeyd etməliyik ki, ailə problemi ilə nəinki etnoqrafiya elmi, ey-
ni zamanda, sosiologiya, psixologiya, tibb, hüquq, demoqrafiya ki-
mi sahələr də məşğul olur. S.A.Tokarevin verdiyi məlumatda deyilir
ki, bəzi hesablamalara görə 1900-1960-cı illər ərzində təkcə Qərb
ölkələrində ailəyə həsr olunmuş 12 min kitab və məqalə dərc olun-
muşdur. Ailə və nikahın öyrənilməsi sahəsindəki belə marağın səbə-
M