Siyasi partiya anlayışı və mahiyyəti

Partiyanın işində cüzi iştirak edən passiv üzvlər;

Bu qruplara partiyaya rəğbət göstərib, lakin oa daxil olmayan şəxsləri və mesenatları əlavə etmək lazımdır”.¹²

L.S.Sanistebana görə : “Rəhbər qrupun tərkibi həmişə həmcins olmur, çox vaxt burada biri-biri ilə təşkilata nəzarət etmək səlaiyyəti ətrafında mübarizə aparan partiyadaxili cərəyanlar durur”¹³

Qərb siyasi elmində həmçinin partiyaların mahiyyətini açıqlamaq üçün müxtəlif səviyyədə tipologiyalaşdırması da həyata keçirilir.Bu metodun düzgün tətbiqi partiyaların daha mühüm əlamətlərə görə qruplaşdırılmasına imkan verir. Tipologiya partiyaların tarixi inkişafı, fəaliyyət göstərdikləri sosial mühitin xüsusiyyətləri və başqa amillərlə bilavasitə bağlıdır.

Müasir siyasi elmdə partiyaların kadr və kütləvi partiyalara bölünməsi təcrübəsi geniş yayılmlşdır.Kütləvi partiya sistemində üzvlərin seçkilərdə iştirakı və qələbəsi üçün külli-miqdarda pul vəsaitinin əldə edilməsi probleminə xüsusi diqqət verilir.Belə ki,partiyaların irəli sürdükləri namizədlərin adətən şəxsi maliyyə imkanları məhdud olur və onlar buna görə o, böyük sənayeçilərə və bankirlərə müraciət edilir,bi isə asıllığın yaranmasına gətitib çıxarır.Kadr partiyları sistemi isə tamamilə fərqlidir.Burada seçkiləri hazırlamaq,kampaniyanı təşkil etmək üçün seçicilərin özlərini müəyyən mənada bir yer toplamaq lazım gəlir.M.Dyuverjenin sözləri ilə desək,ilk növbədə nüfuzu və əlaqələrisayəsində namizədi müdafiə edə biləcək nüfuzlu adamlar,seçiciləri istiqamətləndirən və seçki kompaniyasınl təşkil etməyi bacaran ekspertlər və mübarizəni pul və maddi ehtiyatlarla təmin edən maliyyəçilərdi.¹⁴

ABŞ politolqu Stiv Kouen isə siyasi partiyaları sadə şəkildə aşağıdakı kimi təsnif edirdi:

• 
  Totalitar partiyalar;
  
• 
  Parlament partiyaları;
  
• 
  Seçki kampaniyası partiyaları(ancaq seçki kampaniyaları ilə məşğul olurlar);
  
• 
  Hərəkat partiyaları(yaşıllar,qadınlar,gənclər.şqlobalistlər,antiqlobalistlər vəs s.); ¹⁵
  

Deyilənlərlə yanaşı