Soğuk savaş DÖnemi
Yüklə 368,7 Kb.
|
Bu beyannamenin yayınlanmasından sonra partinin CHP’ye bağlı güdümlü bir demokrasi yürüttüğünü öne süren Fevzi Çakmak, Yusuf Hikmet Bayur, Kenan Öner, Osman Bölükbaşı, Sadık Aldoğan ve Yusuf Kemal Tengirşenk, 20 Temmuz 1948'de Millet Partisi'ni (MP) kurdu. ● 14 Mayıs 1950 günü yapılan seçimler Türkiye'de 27 yıllık tek parti devrini sona erdirdi.1923'ten beridir tek başına ülkeyi idare eden Cumhuriyet Halk Partisi iktidarı halkoyu ile Demokrat Parti'ye devretti. Seçim sonuçlarına göre DP %52,7 oy alarak 408 milletvekilliği kazanmıştı. ● CHP %39,4 ile 69 milletvekili ile temsil edilme hakkı kazandı. Millet Partisi 1,bağımsızlar 9 milletvekiline sahip oldular. Atatürk'ten sonra 11,5 yıldır cumhurbaşkanlığı görevinde bulunan İsmet İnönü artık ana muhalefet lideriydi.22 Mayıs 1950 günü TBMM açıldı. ● Refik Koraltan başkanlığa seçildi. Ardından yapılan cumhurbaşkanlığı oylamasında DP Genel Başkanı, İzmir milletvekili Celâl Bayar 453 milletvekilinin katıldığı oylamada 387 oy alarak Türkiye Cumhuriyeti'nin üçüncü cumhurbaşkanı seçildi. ● Hükümeti kurmakla DP Aydın Milletvekili Adnan Menderes görevlendirildi. Aynı gün Menderes kendisinin ilk cumhuriyet'in 19.hükümetini kurdu. 1950 seçimleri tarihimizde "Beyaz Devrim" olarak adlandırılmıştır. ● Bu dönemde Türkiye’ye Marshall Planı çerçevesinde ABD yardımları başladı. NATO’ya üyelik kabul edildi. DP Afişleri 
CHP Afişleri 
V. 1954 Seçimleri ● CHP’nin ekonomik sıkıntılara ana muhalefet partisi olarak önemli çözümler getirememesi Demokrat Partiyi güçlendirdi. 2 Mayıs 1954 seçimlerinde Demokrat Parti gücünü iyice arttırdı. DP 5,1 milyon oy alarak, Türkiye Cumhuriyeti Genel Seçimleri tarihinde (bugüne kadar) kırılamamış bir oy rekoru kırdı. Parti toplam oyların %57,5'luk kısmını almıştı. ● TBMM,17 Mayıs 1954'te açıldı. Celâl Bayar 513 milletvekilinin katıldığı oylamada 486 oy alarak bir defa daha cumhurbaşkanlığına seçildi. VI. 27 Ekim 1957 Seçimleri ● Ekonomide yaşanan darboğaz ve siyasi çalkantılar nedeniyle DP seçimleri bir yıl önceye aldı.27 Ekim 1957 günü yapılan seçimler öncesinde kampanya oldukça sert geçti. Seçimler iktidarı zayıflattı, muhalefetin elini güçlendirdi. ● Seçimler öncesinde muhalefetin seçimlere bir cephe halinde girmesini engelleyen DP, yine de oy kaybından kurtulamadı. Sonuçlara göre DP %47,9 oyla 424 milletvekili çıkardı. ● Celâl Bayar 610 milletvekilinden 413 DP milletvekilinin katıldığı oylamada 413 oy alarak üçüncü defa cumhurbaşkanlığına seçildi. 
Adnan Menderes bir seçim mitinginde ● Bu dönemde ekonomide ortaya çıkan olumsuzluklar hükümete karşı eleştirileri artırdı. Hükümetin Vatan Cephesi kurma ve muhalif gazeteleri kapatma gibi baskıcı politikası yanında CHP liderlerine de saldırılar başladı. 
VII. 27 Mayıs Askeri Müdahalesi ● İktidar – Muhalefet arasındaki çekişme hükümetin muhalif düşüncede olanları tutuklamaya kadar geniş yetkilere sahip bir Tahkikat Komisyonu kurmasına yol açtı. Mecliste yaşanan çekişme sokağa da yansıdı. İstanbul ve Ankara’da çıkan olaylar bu şehirlerde sıkıyönetimin ilan edilmesine yol açtı. ● Bütün bu gelişmelerin Milli Birlik Komitesi Türk Silahlı Kuvvetleri adına ülke yönetimine el koydu. Kara Kuvvetleri Komutanı Org. Cemal Gürsel başkanlığında bir hükümet kuruldu. Siyasi faaliyetler askıya alındı. ● Cumhurbaşkanı Celâl Bayar, TBMM Başkanı Refik Koraltan ve Başbakan Adnan Menderes başta olmak üzere Demokrat Parti'liler tutuklandı. Demokrat Parti,29 Eylül 1960'da kapatıldı. ● Milli Birlik Komitesi idam cezalarından üçünü onayladı. Tutuklu bulunan Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu 16 Eylül 1961'de,Başbakan Adnan Menderes ise ertesi gün İmralı Adası'nda idam edildi. Celâl Bayar ve Refik Koraltan ile 11 kişinin idam cezası ömür boyu hapse çevrildi. 
VIII. 1961 Anayasası ● 1960 hükümet darbesinden sonra hazırlanarak 9 Temmuz 1961'de kabul edilen 1961 Anayasası olarak bilinen anayasa değişikliği, 1924 Anayasası'nı yürürlükten kaldırmıştır. ● 1961 Anayasası, genç subayların yaptığı 27 Mayıs askeri müdahalesinin ardından, 37 yıllık bir dönemde gelişen politik yaşamın ve özellikle de çok partili siyasi ortamın ihtiyaçlarına daha iyi cevap verebilecek bir anayasaya gerek olduğu düşünülmüştür. Bu anayasa Soğuk Savaş dönemine aykırı olarak özgürlükleri arttıran Türkiye'nin en demokratik anayasasıdır. ● 9 Temmuz 1961'de halkın oyuna sunularak oylamaya katılanların %60,4’ü tarafından kabul edilmiştir. 1982 Anayasası'na kadar yürürlükte kalmıştır. 1961 Anayasası ile; — Güçler ayrılığı sağlanmıştır. ( Yasama-Yürüme-Yargı ) — Yasama gücü: Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi olmak üzere iki meclistir. — Yürütmenin dışında bağımsız yargı organları kurulmuştur. — Yasamadan çıkan yasaların anayasaya uygunluğunu kontrol eden Anayasa Mahkemesi kurulmuştur. — Yürütmenin, yönetimin tüm eylemleri, kararları anayasal bir kuruluş olan Danıştay denetimine verilmiştir. Yani TBMM egemenlik hakkını kullanan tek organ olmaktan çıkıp Anayasa'da sözü edilen yetkili organlardan biri olmuştur. — Kişinin temel hak ve özgürlükleri Anayasa ile güvenceye alınmıştır. — 1961 Anayasası ile tam bir parlamenter sisteme geçilmiştir. Demokratik, sosyal ve hukuk Devlet Anlayışı güçlenmiştir. b) Ekonomik Gelişmeler ● 1946 seçimlerinden sonra yeni kurulan hükûmet ekonomide liberalleşmeye yönelik adımlar attı. "7 Eylül 1947 Kararları" ile Türk lirasının değeri % 50 (1 ABD doları = 280 kuruş) düşürülerek ithalat kolaylaştırıldı ve bankaların altın satmalarına izin verildi. ● Türkiye'de devletçi ekonomiden liberal serbest pazar ekonomisine geçişin ilk adımı bu kararlarla gerçekleşti. 1947'de Türkiye iktisadi Kalkınma Planı hazırlanarak Marshall Planı çerçevesinde alınacak yardımlar için gerekli hazırlık yapıldı. Aynı yıl IMF ve Dünya Bankasına üye olundu. 1948'de OEEC'ye (Avrupa İktisadi İşbirliği Örgütü) üyelik kabul edildi. ● Marshall yardımıyla desteklenen makineleşmenin etkisiyle ekili tarım alanı hızla arttı ve tarımda önemli bir ilerleme sağlandı. Tarımın etkisiyle ekonomide %13'e varan büyüme yaşandı. 1951'de yabancı yatırımı teşvik amacıyla yasa çıkarıldı. Ancak beklenen yatırımların gelmemesi üzerine hükümet bizzat yatırım hareketlerine yöneldi. İnşaat, sanayi ve tarım alanlarına öncülük verilerek 17 kamu iktisadi teşebbüsü hayata geçirildi. Kara yolu yapımı hız kazandı. 
Karayollarının gelişmesiyle otomobil sayısında artış görülmüştür. ● 1953'te ekonomik zayıflama süreci başladı. Dışa açılma ve dünya ekonomisiyle hızlı bütünleşme dönemi sona erdirilerek ithalat ve döviz denetim altına alınmaya çalışıldı. 1954'te ekonomik canlılık son buldu. Kuraklığın etkisiyle tarımsal üretim düştü. Ekonomide büyüme % 4'te kaldı ve dış ticaret açığı büyüdü. Hükümetlerin yatırımları devam ettirmesi ve ithalatın devam etmesi 1958'de IMF'den ilk dış borcun alınmasıyla sonuçlandı. c) Sosyal ve Kültürel Hayat ● Türkiye’de II. Dünya Savaşı’ndan sonra birçok alanda yaşanan değişim kültürel alanda da kendisini göstermiştir. Refah seviyesi yükselen halkın alışkanlıkları değişmeye başladı. Köylerden kentlere doğru bir göç hareketi yaşandı. Bu dönemde başta caz olmak üzere Rock and Roll ve diğer müzik türleri Türkiye’yi etkisi altına almaya başladı. ● Radyo ve plaklar aracılığıyla gençler yeni müzik akımlarını takip etti. Zeki Müren, Müzeyyen Senar, Neşet Ertaş, Erol Büyükburç gibi isimler dönemin önemli sanatçıları arasındadır. 
Bir çamaşır makinesinin reklâm afişi 
Neşet Ertaş (1938 – 2012) ● Yine bu dönemde sinema alanında gelişmeler yaşandı. Ö. Lütfi Akad’ın “Vurun Kahpeye” filminde Batı’nın etkileri görülür. Roman ve hikâye yazarları II. Dünya Savaşı’nın Türk toplumu üzerindeki olumsuzlukları, geri kalmışlığı, ekonomik sıkıntıları, gelir dağılımındaki dengesizliği eserlerinde işlediler. 
Bir film afişi ● Sağlık konusunda bu dönemde başta verem olmak üzere salgın hastalıklarla mücadele edildi. Kırsalda yaşayan halkın sağlık sorunlarının çözümüne yönelik çalışmalar yapıldı. Verem Hastaneleri ile Ankara Ebe ve Hemşire Okulu açıldı. 
● 1947 Türkiye İktisadi Kalkınma Planı hazırlanarak Marshall Planı çerçevesinde alınacak yardımlar için gerekli hazırlık yapılmıştır. Bu plan tarım, haberleşme, sulama, enerji, demir-çelik, maden ve sanayi alanlarını temel etkinlik noktaları olarak kabul ediyor ve tarımsal gelişme üzerinde odaklaşıyordu. ● Türkiye 1948’de Marshall Planı yardım kapsamına alınarak OEEC’ye (Avrupa İktisadi İşbirliği Örgütü) üye olmuştur. ● Demokrat Parti’nin iktidara gelmesiyle yeni hükümet devletin ekonomik yaşamındaki etkinliklerini sınırlamaya ve özel kesimin gelişmesini desteklemeye önem vermiştir. ● 1950–1953 döneminde gerek tarımda gerekse sanayileşmede önemli gelişmeler sağlanmıştır. Tarımın makineleşmesi, kredi imkânları ve tarım için belirlenen yüksek fiyat politikası ile birlikte iklimin elverişli olması, bu dönemde tarım üretimini artırmıştır. Aynı zamanda, yabancı sermaye girişini kolaylaştırıcı uygulamalar, para arzının artırılması, ithalatın sınırlandırılması ve dış krediler ile yardımlar sayesinde de hızlı bir gelişme gözlenmiştir. Bu dönemde, büyük kamu yatırımlarına ağırlık verilmiştir. 
Marshall yardımlarıyla gelen traktörler ● Plansız ekonominin ortaya çıkardığı olumsuzluklar ve ardından gelen askeri müdahale üzerine 1960 yılında Devlet Planlama Teşkilatı’nın kurulmasıyla tekrar planlı ekonomiye geçilmiştir. 
● 1950–60 arası dönemde tarımda, hayvancılıkta, üretimde 1945–1949 ve 1960–70 arası döneme göre oldukça önemli gelişmeler sağlanmıştır. H) SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNDE DÜNYADA MEYDANA GELEN BİLİMSEL, TEKNOLOJİK VE KÜLTÜREL GELİŞMELER
1945–1975 yılları arasında benzeri görülmemiş bir ekonomik büyüme yaşadı. Dünyadaki toplam üretim, üç katına çıktı. Petrol, elektrik ve otomotiv gibi bazı sektörlerde üretim, on kat hatta daha fazla arttı. Yıllık % 5 civarında büyüme oranı yakalandı. Üretimde uzun süreli bir gerileme yaşanmadı ve işsizlik hep çok düşük bir düzeyde kaldı. ● Ekonomik gelişmenin yanında bir diğer önemli gelişme hızlı nüfus artışı oldu. Asya'nın, Afrika'nın ve Latin Amerika'nın yoksul bölgelerinde, sanayileşmiş ülkelerde hızlı bir doğum artışı oldu. ● Şehir kültürünün gelişmesi ve ulaşımın önem kazanması otomobil üretimini artırdı. Hızlı kentleşme geleneksel aile yapısını, toplumsal ilişkileri değiştirdi. Savaş yıllarında erkeklerin cephede olmaları kadınların birçok iş kolunda çalışmalarına sebep oldu. Kadınların sorunlarına ve haklarına yönelik "Kadın Hareketleri" ortaya çıktı. Lüks yaşama yönelik eşyalar evlerde kullanılmaya başlandı. Yaşam kalitesi yükseldi. 
1960 Model Ford Mustang ● Televizyonun icadıyla radyo ve sinemanın önemi azaldı. Müzik alanında Amerikan hayat tarzını sorgulayan "Rock an Roll" müziği ortaya çıktı. 1956–1958 arasında bu müzik türünde Elvis Presley büyük bir çıkış yakaladı. 
Elvis Presley (1935 – 1977) ● II. Dünya Savaşı'ndan sonra fen ve sosyal bilimler hızlı bir gelişme gösterdi. II. Dünya Savaşı sırasında geliştirilen bilgisayarlar insan yaşamını her alanda etkiledi. Savaş yıllarında Amerikalı bilim adamları tarafından ENİAC adlı ilk bilgisayar yapıldı. 
İlk Bilgisayar ENİAC ABD’li bilim adamları tarafından yapıldı. ● Füze teknolojisinde sağlanan ilerleme sonucunda ilk uydu Sputnik SSCB tarafından uzaya gönderildi (1957). Böylece atmosfer ve uzayın keşfedilmesiyle, yerküremiz ve onun çevresi hakkında pek çok yeni bilgilere sahip olundu. 
SSCB tarafından uzaya gönderilen ilk uydu Sputnik ● ABD, SSCB’nin bu çalışmasına karşılık 29 Haziran 1958 ‘de NASA’yı kurdu. (National Aeronautics and Space Administration) (Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) 
● SSCB, 12 Nisan 1961’de Vostok – I uzay aracı ile ilk insanlı uzay aracını yolladı. 
Yuri Gagarin (1934–1968) 12 Nisan 1961′de Yuri Alekseyeviç Gagarin, Vostok 1 uzay aracına binmiş, uçuş önceki kontrollerini tamamlamış ve geri sayıma hazırlanmıştı. Kalkıştan birkaç saat sonra, tarihteki 108 dakikalık ilk yörüngeye oturan insanlı uzay uçuşunu gerçekleştirecek, bu uçuş sırasında basit ve bir o kadar da güzel şu cümleler ağzından dökülecekti: Dünya masmavi görünüyor. Ne kadar da muhteşem. İnanılmaz! ● ABD, SSCB’nin bu hamlesine karşılık 16 Ağustos 1969'daki Apollo 11 uzay projesiyle Ay'a ilk insanı yolladı. ● Bu gelişmeler uluslararası rekabeti uzaya taşıdı. Nükleer çalışmalar hız kazandı. Nükleer enerji elektrik üretiminde kullanılmaya başlandı. 
Neil Armstrong 1930 – 2012 5 Ağustos 1930'da Wapakoneta, Ohio'da dünyaya geldi. İlk ve orta öğrenimi sırasında izcilik yaptı. Purdue Üniversitesi'nde havacılık ve uzay mühendisliği okudu. Kore üzerinde Amerikan Deniz Kuvvetleri pilotu olarak 78 saat uçuş yaptı. 1956 yılında evlendi, eşinden üç çocuğu oldu. ABD uzay programına astronot olarak katılmak için başvurdu, denemelerden başarıyla geçti. Gemini 8 uçuşuyla ilk kez uzaya gitti. 20 Temmuz 1969 tarihinde Apollo 11 ile yaptığı ay yolculuğunda aya ilk ayak basan insan oldu. Ay üzerinde yaptığı yürüyüşte ilk söylediği ve tarihe geçen cümle şudur: [Bir] insan için küçük, insanlık için dev bir adım. That's one small step for [a] man, one giant leap for mankind. ● Biyoloji alanında DNA'nın kimyasal yapısı çözüldü. Tarımsal alanda ilaçlarla, uygun tohumlukların seçilme ve gübrelemeyle, sanayide ilerlemiş tüm ülkelerde tarım hayatı kökten değişti. Kimya laboratuarlarında yapılan yeni sentetik maddeler, sanayide gittikçe önem kazandı. 
DNA’nın yapısını keşfeden James D. Watson ● Televizyon, günlük hayatın bir parçası oldu. Uzak yerler arasında telefon iletişimi de gelişti. Şehirlerde nüfusun artması, sıra evler ve toplu konutları yaygınlaştırdı. Kule ve gökdelenlerin inşasına da önem verildi. ● Sürrealizm'in temsilcilerinden Breton, Duchamps, Masson gibi edebiyatçılar ve sanatçılar Amerika'ya göç ederek yaşamlarını burada devam ettirdiler. Bu akımın etkileri 1960'ların ortalarına kadar sürdü. ● Avrupa ve ABD'de soyut resim anlayışı gelişme gösterdi. Böylece New York, Paris için kullanılan sanatta "Batı'nın başkenti" unvanını aldı. 
Soyut resim sanatının temsilcisi J. Pollack’ın bir çalışması 
Soyut resim sanatının temsilcisi P. Borduas’ın bir çalışması ● İnsanlar konforlu ve lüks evlerde yaşamaya başladılar, merkezî ısıtma sistemi bulunan, telefon ve elektrikli aletlerle donatılmış evlere sahip oldular. ● Eğlence alışkanlıkları da önemli değişikliklere uğradı. Pikap ve transistör sayesinde çoğunlukla Anglosakson kökenli müzikler dinlenmeye başlandı. Otomobilin yaygınlaşmasıyla yapılan yolculukların sayısı arttı. ● Radyo ve sinemanın önemi televizyonun icadıyla azaldı. Bu dönemde aşırı nüfus artışı dünyada genç bir kitlenin oluşmasına yol açtı. Yine bu dönemde geliştirilen bilgisayarlar insan yaşamını her alanda etkiledi. ● ABD’li yazar Ernest Hemingway 1954 yılında, John Steinbeck ise 1962 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan yazarlar oldu. ● Akdeniz’de kıyısı olan ülkeler 1951’de Mısır’ın İskenderiye şehrinde Akdeniz Oyunları adı altında bir spor organizasyonu düzenlediler. UEFA Şampiyon Kulüpler Kupasını İspanya’nın Real Madrid takımı kazandı. 
UEFA Kupasının ilk şampiyonu Real Madrid’in 1956–1957 sezonundaki takımı 
1951’de Mısır’da düzenlenen Akdeniz Oyunlarının afişi 
Bu dönemdeki diğer önemli buluşlar: ● Transistör (1947) , Kalp pili ( 1950) Lazer (1960) ● 1946 John Mauchy ve John Eckert'in geliştirdiği, Amerika'nın ilk elektronik bilgisayarı ENIAC halka gösterildi. ● 1947 Edwin Land bir dakikadan az bir sürede siyah beyaz fotoğraf çıkaran polaroid makineyi icat etti. . ● 1948 Willard Franck Libby, radyoaktif karbonla (karbon 14) tarihleme yöntemini geliştirdi. ● 1949 İngiliz yazar George Orwell, ''1984''ü yazdı. ● 1949 SSCB'de ilk atom patlaması oldu. ● 1951 Kaptan Cousteau, Calypso Okyanus Gemisi'yle ilk yolculuğuna çıktı. ● 1952 İlk bilgisayar IBM–701 piyasaya çıktı. ● 1952 Fransa'yla İngiltere arasında ilk uluslar arası televizyon bağlantısı kuruldu. ● 1952 Fransız romancı François Mauriac, Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı. ● 1953 Francis Crick ile James Watson DNA molekülünün yapısını keşfetti. ● 1954 Nükleer enerjiyle çalışan ilk denizaltı Nautilus, ABD tarafından suya indirildi. ● 1962 Telefon konuşmalarının yanında canlı televizyon görüntülerini de ileten Telstar adlı uydusu fırlatıldı. ● 1962 Ünlü müzik topluluğu Beatles, ilk plağının kaydını yaptı. Blok Bilgiler
Türkiye, 1958 yılında Uluslararası Para Fonu olan IMF’den ilk defa dış borç almıştır. ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ I (Soğuk Savaş Dönemi) 1. II. Dünya Savaşı'ndan sonra birçok sömürge devleti bağımsızlığını kazanmıştır. Hindistan'ın bağımsızlığı için mücadele eden Mahatma Gandhi, halkının önderi olmuştur. Mahatma Gandhi'nin bağımsızlık mücadelesi aşağıdakilerden hangisiyle tanımlanmıştır? A) Kutlu Direniş B) Halk Hareketi C) Sessiz Direniş D) Kutlu Adam'ın Mücadelesi E) Buddha'nın Yolu 2. 1948 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda İnsan Hakları Evrensel Bildirisi kabul edilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu bildirinin esasları arasında yer almaz? Yüklə 368,7 Kb. Dostları ilə paylaş:
|