98
28. Aristotel dünyanın quruluşunu necə təsəvvür
edirdi?
29. Aristotelin dövlət və cəmiyyət haqqında fikirləri
necə olmuşdur?
30. Aristotelin siyasi təlimində hansı hakimiyyət
növləri vardır?
Ədəbiyyat:
1. Alcinous. The Handbook of Platonizm / Translated
by J. Dillon. Oxford University Press, 2002.
2. Anonymous Prolegomena to Platonic Philosophy, 2
// Journal of the History of Philosophy. Vol.1, № 2,
December 1963.
3. Aristotle. Metaphysics / Translated by T. Taylor.
London: Printed for the author by Davis, Wilks, and Taylor,
1801.
4. Aristotle. Nicomachean Ethics / Translated by D. P.
Chase. London: George Routledge & Sons, 1910.
5. Aristotle. Organon / Translated by Octavius Freire
Owen. London: Henry G. Bohn. 1853.
6. Aristotle. Prior Analytics / Translated by H.
Tredennick. London: William Heinemann LTD, 1949.
7. Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent
Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg
Bell & Sons, 1915.
8. Olympiodorus. Life of Plato // The Works of Plato: A
NEW and literal version. Vol. VI. London: Henry G. Bohn,
1865.
99
9. Platon. Apology // The Dialogues of Plato /
Translated by B. Jowett. Vol. 2. Oxford University Press,
1892.
10. Государство / Перевод А. Н. Егунова. // Платон.
Собрание сочинений в 3-х томах. Т. 3 (1). М.: Мысль, 1994.
11. Менон / Перевод С. А. Ошерова. // Платон.
Собрание сочинений в 4-х томах. Том 1. М.: Мысль, 1990.
12. Метеорологика / Перевод Н. В. Брагинской //
Аристотель. Сочинения в 4 томах. Т. 3. М.: Мысль, 1981.
13. О душе / Перевод П. С. Попова // Аристотель.
Сочинения в 4-х томах. Т. 1, М.: Мысль, 1976.
14. О небе / Перевод А. В. Лебедева // Аристотель.
Сочинения в 4-х томах. Т. 3, М.: Мысль, 1981.
15. О софистических опровержениях / Перевод М.
И. Иткина // Аристотель. Сочинения в 4 томах. Т. 2. М.:
Мысль, 1978.
16. Парменид / Перевод H. И. Томасова. // Платон.
Собрание сочинений в 4-х томах. Том 2. М.: Мысль, 1990.
17. Пир / Перевод С. К. Апта. // Платон. Собрание
сочинений в 4-х томах. Том 2. М.: Мысль, 1993.
18. Политика / Перевод С. А. Жебелева //
Аристотель. Сочинения в 4 томах. Т. 4. М.: Мысль, 1983.
19. Теетет / Перевод Т. В. Васильевой. // Платон.
Собрание сочинений в 4-х томах. Том 2. М.: Мысль, 1993.
20. Тимей / Перевод С. Аверинцева. // Платон.
Собрание сочинений в 4-х томах. Том 3. М.: Мысль, 1994.
21. Топика / Перевод М. И. Иткина // Аристотель.
Сочинения в 4 томах. Т.2. М.: Мысль, 1978.
100
22. Федон / Перевод С. П. Маркиша. // Платон.
Собрание сочинений в 4-х томах. Том 2. М.: Мысль, 1993.
23. Физика // Аристотель. Сочинения в четырех
томах / Том 3. Перевод В. П. Карпова: М. Мысль, 1981.
1.9. Sokratçı məktəblər
Qeyd olunduğu kimi Sokratın irsini davam etdirən
çoxlu öyrənciləri olmuşdur. Onun ölümündən sonra onlar
müxtəlif fəlsəfi məktəblər yaratmışdırlar. Bu məktəblərə
“sokratçı” məktəblər deyilir. Ümumiyyətlə, bir çox araş-
dırmaçılar qədim yunan fəlsəfəsini iki mərhələyə bölürlər:
sokratöncəsi və sokratsonrası. Bu da onu göstərir ki, Sokratın
irsi qədim yunan fəlsəfə tarixinin mərkəzində durur.
1.9.1. Kinik məktəbi
Sokratçı məktəblərdən biri olan Kinik ya da Sinik
(yun. κῠνικοί – it, lat. cynici) məktəbinin ardıcıllarının fik-
rincə müdriklik nəzəri biliklər deyil, xeyrin nə olduğunun
dərk edilməsidir. Həqiqi xeyir hər bir şəxsə ayrı-ayrılıqda
aid edilə bilər. Ərdəmli
62
həyatın məqsədi bir məqamdır,
yəni məmnunluq halıdır. Bu hala çatmağın şərti hər bir
asılılıqdan (o cümlədən ailədən, əmlakdan) azad olmaq-
dır. Ona görə də kiniklər abidliyi, sadə həyat yaşamağı
təbliğ etmişdirlər. Hətta onlardan bəziləri bir çox ehtiyac
62
Ərdəm – insanın müsbət keyfiyyətlərinin toplusu, xeyrə yönəlməsi və o
xeyrin həyata keçirilməsidir.
101
və tələbatlarını inkar edib onları rədd edirdilər. Onlar
adətlərə və dini ayinlərə istehza ilə yanaşırdılar. Kiniklər
çox vaxt ictimai əxlaqa və qaydalara qarşı olduqlarını açıq
olaraq sərgiləyirdilər. Buna da sinizm (kinizm) deyilir.
Kiniklər bütövlükdə dərin fəlsəfi təlimlər ortaya
qoymamışdılar. Kinizm daha çox bir həyat tərzi idi. Onlar
abidliyi, yoxsulluğu və cəmiyyətdən ayrılaraq xüsusi bir
həyatın sürülməsini təbliğ edirdilər (10). Onların fikrincə
həyatın məqsədi azadlığa nail olmaqdır ki, bunu da cə-
miyyətdə yaşayaraq əldə etmək mümkün deyildir.
Kiniklərin daimi yaşayış yeri olmamışdır. Onlar
təkliyə çəkilərək fərdi həyat sürür, köhnəlmiş libaslar
geyinib gəzir, dilənçiliklə məşğul olurdular (10). Yox-
sulluq kiniklər üçün vacib şərtlərdən biri idi.
Daha sonra kiniklər heç bir avtoritetləri tanımır,
başqa ideyaları və fəlsəfi məktəbləri inkar edir, beləliklə
öz həyat tərzlərini istənilən vasitələrlə olsa belə müdafiə
edirdilər. Onlar üçün vətənə bağlılıq anlayışı olmamışdır,
hər bir cəmiyyətdə öz qanunları ilə yaşaya bilərdilər. Kos-
mopolitizm adlanan bu dünyagörüşün əsasını onlar qoy-
muşdur (4, 371). Həmçinin onlar mübahisələrdə rəqib-
lərinə qarşı dözümsüzlük sərgiləyirdilər.
Kiniklərin yolunu sonralar Xristian abidləri və mü-
səlman dərvişləri davam etdirmişdirlər. Müasir dövrdə
inkişaf etmiş ölkələrdə bu kimi baxışlar metallistlər, hip-
pilər, anarxistlər kimi qruplarda və təlimlərdə özünü
göstərməkdədir.
Kinik məktəbinin yaradıcısı Antisfenes sayılır (yun.
Ἀντισθένης, təxminən m. ö. V yüzilliyin 1-ci yarısı). An-
Dostları ilə paylaş: |