“Soliqlar va soliqqa tortish” faniga kirish. Foyda solig‘i

Foyda solig‘ining joriy qilinishi, iqtisodiy
mohiyati va ahamiyati
1995-yil 1-yanvardan boshlab soliqlarning rag‘batlantiruvchi rolini kuchaytirish maqsadida mamlakatimizda korxonalarning foydasidan olinadigan soliq joriy etildi. Shu bilan bir qatorda soliq to‘lovchilarning ayrim toifalari (tijorat banklari, sug‘urta tashkilotlari, tamosha-konsert faoliyatini olib boruvchi muassasalar, ko‘ngilochar o‘yinlarni tashkil etuvchi korxonalar, birja va boshqa shu kabi korxonalar) uchun daromad solig‘i va yalpi daromad solig‘ini to‘lash tartibi saqlab qolindi.
Foyda solig‘ining joriy qilinishi, iqtisodiy
mohiyati va ahamiyati
Iqtisodiy mohiyatiga ko’ra foyda solig‘i to’g’ri soliqlar tarkibiga kirib, u davlat byudjeti daromadlarini shakllantirishda asosiy manbalardan biri hisoblanadi.
Davlat byudjeti daromadlaridagi salmog‘i 2004-yilda 7,0 foizni tashkil etgani holda, 2006-yilda 5,4 foizni, 2008 yilda 5,1 foizni, 2010 yida 4,9 foizni, 2012 yilda 4,4 foizni, 2014 yilda 4,3 foizni, 2016 yilda 3,1 foizni, 2018 yilda 4 foizni, 2019 yilda 15,6 foizni, 2020 yilda esa, 21,6 foizni 2021 yilda 21,7 foizni, 2022 yilda 21,8 foizni tashkil etishi rejalashtirilgan. Bunday oʻsish foyda soligʻi toʻlovchilarining keskin ortishi bilan izohlanadi. Bunday o’sish foyda solig’i to’lovchilarining keskin ortishi bilan izohlanadi.
Soliq to‘lovchilar tarkibi, soliq obyekti va soliq bazasi
1

• O’zbekiston Respublikasining soliq rezidentlari bo’lgan yuridik shaxslar;

2

• O’zbekiston Respublikasining norezidentlari bo’lgan yuridik shaxslar, shuningdek O’zbekiston Respublikasida faoliyatni doimiy muassasalar orqali amalga oshiradigan, yuridik shaxs tashkil etmagan holdagi chet el tuzilmalari;

3

• O’zbekiston Respublikasidagi manbalardan daromadlar oluvchi O’zbekiston Respublikasi norezidentlari bo’lgan yuridik shaxslar;

O’zbekiston Respublikasi Soliq kodeksining 294-moddasiga muvofiq quyidagilar foyda solig’ining soliq to’lovchilari deb e’tirof etiladi: