Son 150 IL ərzində Azərbaycanın neft sənayesi daim inkişaf etmişdir
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Quyuların qazılması haqqında ümumi məlumat Neft və qaz quyularının qazılması üsulları
| GIRIŞ Neft sənayesinin tarixində , xüsusən son illər qazıma sahəsində sürətlə inkişaf edən elmi – texniki tərəqqi Azərbaycan neft və qaz çıxarma sahəsində müstəsna rol oynayır . Son 150 il ərzində Azərbaycanın neft sənayesi daim inkişaf etmişdir. Təməli 1994-cü il sentyabrın 20-də “Əsrin müqaviləsi” imzalanmaqla müstəqil Azərbaycanın neft strategiyasının prioritet problemlərindən birincisini Beynəlxalq Standartlara uyğun qazıma layihələrinin həyata keçirilməsi təşkil edir. Neft və qaz yataqlarının qazılmasında texniki tərəqqi qazıma avadanlıqlarının və alətlərinin səmərəli işi ilə xarakterizə olunur. Qazıma avadanlıqlarının etibarlılığı və onun ayrı-ayrı düyünlərinin resursu, təmir qabiliyyətliliyi əhəmiyyətli dərəcədə qazıma briqadalarının təqvim vaxtından istifadə olunmasına təsir göstərir. Son onillikdə neft və qaz quyularının qazılmasında istifadə olunan müasir qazıma avadanlıqları və mexanizmləri qazıma işlərinin məhsuldarlığını xeyli artırmışdır. Qazımadakı nailiyyətlər bilavasitə bu avadanlıqların müasirliyi və quyuların layihə olunması sahəsində əldə olunmuş yeniliklər, onların texniki sə- viyyəsinin və etibarlılığının yüksəldilməsi ilə sıx əlaqədardır. Yeni neft erasının təməlini qoyan Heydər Əliyev Azərbaycan neftinin birgə işlənilməsində əsas siyasi və iqtisadi amilləri nəzərə alıb , bu neftin üçüncü minillikdə Azərbaycan xalqına, onun gələcək nəsillərinə xidmət etməsinin istiqamətlərini müəyyən etdi. Xəzər dənizinin Azərbaycan bölməsində yerləşən və neft ehtiyatları 500 milyon tondan çox olan “Çıraq”, “Azəri” və “Günəşli” yataqlarının birgə istismarı beynəlxalq konsorsiuma “AMOKO Kaspian Si Petroleum ltd”, “Britiş Petroleum Eksplo- reyşn(Kaspian Si) ltd”, “Olyeselskap A.C”, “Lukoyl səhmdar cəmiyyəti” “Mak- Dermott Azərbaycan, İNK”, “Pennzoyl Kaspian korporeyşn”, “Remko Xəzər enerji ltd”, “Türkiyə Petrolleri AO.” və digər şirkətlər daxil oldular. Müqaviləyə əsasən neft yataqlarının 30 il müddətində işlədilməsi nəzərdə tutulur. Bu nailiyyətləri daha da təkmilləşdirmək və inkişaf etdirmək üçün qazımada bir çox işlərin avtomatlaşdırılması və eləcə də qazıma prosesinin kompüterləşdirilməsi texnikası ilə idarə olunması, yüksək peşəkar qazımaçıların biliklərinin artırılması, gü- nün vacib məsələlərindəndir . Burada ən son məlumatlar da daxil olmaqla müasir tələblər səviyyəsində şərhlər verilmişdir. Neft sənayesi çox sahəli bir sənayedir. Qazıma işi neft sənayesinin ən ağır və vacib sahəsidir. Bildiyimiz kimi Azərbaycanın neft strategiyasının əsasını “Əsrin Müqaviləsi” təşkil edir. Prespektivli strukturların neftliliyinin təyini üçün imzalanmış bu Pay Bölgüsünün həyata keçirilməsi qazıma layihələrindən çox asılıdır. Neft sənayesinin sürətlə inkişafı üçün Xəzər dənizində yeni yataqların qazılması nəzərdə tutulmuş və respublikada dərin qazımanın həcmi ümumi qazıma həcminin 40%- ni təşkil edəcəkdir. Beləliklə, qazımaçıların qarşısında qoyulan bu məsul vəzifələrin respublika üçün böyük əhəmiyyəti aydın olur. Bütün bu vəzifələrin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar olaraq neft və qaz quyularının qazılması sahəsində çalışan mühəndislər və texniki işçilər, eləcə də ali məktəb tələbələri üçün Azərbaycan dilində dağ süxurlarının qazılmasına dair müasir kitabın olması zərurəti yaranır. Odur ki, həmin kitabda ali məktəblərdə keçilən kurs proqramına müvafiq olaraq, əsasən neft və qaz quyularının qazılması ixtisası alan tələbələrin təhsilinin xüsusiyyətləri də nəzərdə tutulmuşdur. Quyuların qazılması haqqında ümumi məlumat Neft və qaz quyularının qazılması üsulları Qazıma işləri neft və qaz sənayesində böyük əhəmiyyət kəsb etməklə bərabər xalq təsərrüfatının başqa sahələrində də geniş tətbiq edilir. Buna görə də xalq təsərrüfatının inkişafı ilə əlaqədar olaraq, qazıma işləri də inkişaf etdirilir. Neft və qaz hasilatının inkişafı ilk növbədə qazıma işlərinin inkişafından asılıdır. Bu gün qazılan quyu sabah üçün neft və ya qaz deməkdir. Neft və qaz sənayesindən başqa, xalq təsərrüfatının bir sıra müxtəlif sahələrində də qazıma işləri aparılır. Ən çox qazıma işləri xüsusilə, dağ, metallurgiya, daş kömür sənayelərində, kənd təsərrüfatında və kurortologiyada tətbiq edilir. Xalq təsərrüfatının müxtəlif sahələrində aşağıda göstərilən quyular qazılır: 1) yerin dərinliklərindən neft, qaz, duz məhlulları, mineral və müalicə sularının çıxarılması üçün qazılan quyular; 2) bərk faydalı qazıntıların çıxarılmasında havadəyişdirici boruların, yeraltı hava xətərinin, kabellərin və s. çəkilməsi üçün qazılan quyular. 3) Yeraltı məsaməli laylarda təbii qaz ehtiyyatını saxlamaq məqsədi ilə qazılan quyular; 4) Kömür sənayesində şaxtaların tikilməsi, güclü sulu layların qurudulması və dondurulması məqsədi ilə qazılan quyular; 5) Tikiləcək binaların özüllərinin qoyulması üçün süxurların tədqiq edilməsindən ötrü qazılan dayaz quyuylar; 6) Yaşayış məntəqələrinin, kənd təsərrüfatının su ilə təchiz olunması üçün qazılan su quyuları; 7) Yataqların seysmik üsulla kəşfiyyatı zamanı partlayış aparmaq məqsədi ilə qazılan quyular; 8) Geoloji axtarış və xəritə alma məqsədi ilə qazılan quyular; 9) Dağ-mədən sənayesində tunellərin və şəhərlərdə yerləşən metro yollarının çəkilməsi, karxanaların tədqiq edilib istismara hazırlanması və s. işlərdə köməkçi məqsədlərlə qazılan quyular; Qazıma quyusu hansı üsulla qazılmasından asılı olmayaraq yerin müəyyən dərinliyindəki laya qazılmış silindirik lülədir. Bu lülənin uçulmadan qorunması üçün araya salınmış boru kəmərinə qoruyucu kəmər deyilir.Lülənin yer səthindəki başlanğıcına quyunun ağzı, yer altındakı qurtaracağına isə quyunun dibi deyilir. Quyular qazıma məqsədlərindən asılı olaraq aşağıdakı növlərə ayrılır: Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|