Son Rofat kitab 3 m pdf
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1991-1993-cü illərdə Azərbaycanın xarici ticarətinin mal qrupları üzrə strukturu (mln. manatla
- 1993-cü il
- 1992-ci il
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
24 da” 1994-cü il 23 iyun tarixli 247 nömrəli Qərarında qeyd olunurdu ki, bu növ xammalın ixracının qadağan olunmasına baxmayaraq, əvvəlki illərdə ölkədən kənara aparılmasının qarşısı alınmamışdır. İxracı qadağan olunan- dan sonra 1992-ci il və 1993-cü ilin yeddi ayı ərzində ölkədən kənara 358114,7 min ABŞ dolları dəyərində 346294 ədəd qoyun-quzu dərisi və 191,5 ton mal-qara gönü göndərilmişdi. Xarici İqtisadi Əlaqələr Nazirliyi bu müddət ərzində gön-dəri xammalının ixracı üçün 42 təşkilata 68 ədəd lisenziya vermişdi. Digər tərəfdən, gön-dəri xammalı təkrar ixrac kimi göstərilərək, gömrük rəsmiləşdirilməsində ciddi nöqsanlara yol verilmişdi [12, 293-294]. Uzaq xarici dövlətlərlə ticarətində İran başlıca yer tuturdu. Lakin digər uzaq xarici dövlətlərlə ticarətdə ölkəmiz mənfi saldoya malik olmuşdur. 1992 və 1993-cü illərdə həmin dövlətlər qrupu üzrə idxal mallarının 26 faizi Türkiyədən daxil olmuşdu. 1993-cü ildə xarici ticarət əməliyyatları əsasən sərt mərkəzləşdirilmiş qaydada aparılsa da, “yumşalma” meylləri də hiss edilməkdə idi. Məsələn, ixracın 60-70 faizini təşkil edən və yalnız tətbiq edilən kvotalar əsasında ixrac edilən strateji malların siyahısına daxil edilən mallar 36-dan 17-yə qədər azaldılmışdı. Bu siyahıya neft, neft kimyası məhsulları, filiz, dəmir, əlvan metallar, alüminium, kağız, tikinti materialları və s. mallar daxil edilmişdi. ixrac edilən mallardan əldə edilən valyuta gəlirlərinin dövlət büdcəsinə köçürülməsini təmin etmək üçün 1993-cü ili noyabrın 1-dən ixrac mallarının dəyərinin öncədən ödənilməsi və ya akkreditasiya qaydası tətbiq edilsə də, 1994-cü ilin aprelindən bu qaydanın tətbiqi dayandırıldı. 1991-1993-cü illərdə Azərbaycanın xarici ticarət əlaqə- lərinin mövcud vəziyyətini aşağıdakı cədvəldən təhlil etmək mümkündür:
Cədvəl 1. 1991-1993-cü illərdə Azərbaycanın xarici ticarətinin mal qrupları üzrə strukturu (mln. manatla)
respublikalarına Uzaq xarici ölkələrə Bütün dövlətlərə (cəmi) I. İxrac
1991-ci il: 1146 50,7 1196,7
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
25 - sənaye malları 1119 45,1 1164,1 - kənd təsərrüfatı malları 27 1,4 28,4 - kütləvi tələbat malları - 4,2 4,2
754,1
10971,1 - sənaye malları 8040 711,3 8751,3 - kənd təsərrüfatı malları 1191 7,5 1198,5
- kütləvi tələbat malları 987 35,3 1022,3
350,6
34547,6 - sənaye malları 26872 337,7
34547,6 - kənd təsərrüfatı malları 2976 4,4 27208,7
- kütləvi tələbat malları 4351 8,5 4358,5
1991-ci il: 884 119,3 1003,3 - sənaye malları 875 54,2 929,2
- kənd təsərrüfatı malları 8 49,5 57,5 - kütləvi tələbat malları 1 15,6
16,6 1992-ci il: 8503 332,5
8835,5 - sənaye malları 7340 143,7 7483,7 - kənd təsərrüfatı 567 126,3 693,3
- kütləvi tələbat malları 595 62,5
657,5 1993-cü il: 28264 241,0
28505,0 - sənaye malları 22590 124,6 22714,6
- kənd təsərrüfatı malları 5032 78,5 5110,5 - kütləvi tələbat malları 641 38,0 679,0
1991-ci il: 2030 170 2200 - sənaye malları 1994 99,3 2093,3
- kənd təsərrüfatı malları 35 50,9
85,9 - kütləvi tələbat malları 1 19,8 20,8
1992-ci il: 18720 1086,6 19806,6
15380 765 16145 - kənd təsərrüfatı malları 1758 131,8 1889,8
- kütləvi tələbat malları 1582 97,8 1679,8
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
26 1993-cü il: 62461 591,7 63052,6
49462 462,3 49924,3 - kənd təsərrüfatı malları 8008 82,9 8090,9
- kütləvi tələbat malları 4992 46,5 5038
1993-cü ildə 1992-ci ilə nisbətən 3,2 dəfə, 1991-ci ildə isə 28,7 dəfə artmışdı. 1993-cü ildə keçmiş sovet respublikaları ilə ticarət əlaqələrinin həcmi ümumi ticarət dövriyyəsinin 99 faizindən çox olması uzaq xarici dövlətlərlə iqtisadi əlaqələrin hələ zəif olduğunu sübut edirdi. 1993-cü ildə Azərbaycan Respublikasının keçmiş SSRİ-yə daxil olan respublikalarla ticarət əlaqələrində ixracın 50, idxalın 40 faizi Rusiya Federasiyasının payına düşürdü. Qonşu respublika ilə ticarət dövriyyəsində müsbət saldo 5, 2 mlrd. manat təşkil etmişdi. Türkmənistanla ticarət dövriy- yəsinin artması əslində türkmən qazının dünya qiyməti ilə idxal edilməsi və Azərbaycandan bu ölkəyə ixracın həmin nisbət əsasında ikitərəfli mübadilə hesabına həyata keçirilməsi idi. Ukrayna ilə iqtisadi əlaqələr bu ölkədə istehsalın azalması və hesablaşmada yaranan problemlərlə əlaqədar olaraq kəskin surətdə azalmışdı. Düzdür, bir il ərzində Azərbaycandan Özbəkistana 685,7 mln. manat, Özbəkistandan Azərbaycana isə 738,5 mln. manat sənaye məhsulları göndərilsə də, iki dövlət arasında 1993-cü il avqustun 17-də Daşkənddə imzalanmış ticarət-iqtisadi əməkdaşlıq prinsipləri haqqında Sazişin tələblərinə uyğun deyildi [27, 1-3]. Azərbaycanın xarici iqtisadi əlaqələrinə aşağıdakı amillər mənfi təsir edirdi: - qanunverici bazanın qeyri-sabitliyi; - dövlət qurumlarında hökm sürən cinayətkarlıq və korrupsiya; - yüksək gömrük rüsumları və gömrük nəzarəti orqanlarının infras- trukturunun geriliyi; - biznes üzrə tərəfdaşların etibarlı olmamasına görə ixrac üzrə maliyyə vəsaitlərinin vaxtında ödənməməsi; - dövlətin qeyri-qənaətbəxş və zəif sığorta təminatı; - mal və xidmət bazarlarının inhisara alınması, xarici bazarlara aid informasiyanın azlığı, milli valyutanın dəyərdən düşməsi. Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|