Sosyal değİŞİm sürecinde değİŞen baba rolü tezel şAHİN, Fatma



Yüklə 241,24 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix06.10.2018
ölçüsü241,24 Kb.
#72979


 

 

765 



 

 

 

SOSYAL DEĞİŞİM SÜRECİNDE DEĞİŞEN BABA ROLÜ 

 TEZEL ŞAHİN, Fatma

*

 

TÜRKİYE/ТУРЦИЯ 



ÖZET 

Çocuk  doğumla  birlikte  öğrenmeye  başlar  ve  bu  öğrenme  süreci  erken 

çocukluk dönemi boyunca devam eder. Çocuk bu dönemde yaşamının büyük bir 

bölümünü  aile  ortamında  geçirir.  Bu  nedenle,  çocukların  eğitiminde  anne 

babanın rolü oldukça önemlidir. Anne babalar çocuğun yeni şeyler öğrenmesini 

sağlayan, bilişsel, psiko-motor, dil, sosyal ve duygusal gelişimlerini destekleme 

açısından çocuklarının ilk eğitimcileridirler.  

Erken  çocukluk  yılları,  çocuğun  gelişiminde  ailenin  en  etkili  olduğu 

dönemdir.  Bu  dönemde  anne  ve  babaya  pek  çok  görev  düşer.  Bu  görevlerden 

söz  edilirken,  genellikle  annenin  çocuğun  yaşamındaki  rolü  üzerinde  durulur. 

Özellikle yaşamın ilk yılını kaplayan bebeklik döneminde, çocuğun ihtiyaçlarını 

karşılayan genellikle annedir. Çocuğun tüm sorumluluğunu annenin yüklendiği 

ailelerde  babanın,  çocuğun  eğitiminde  devreye  girmesi,  genellikle  ikinci  yılda 

veya ikinci yılın sonunda gerçekleşir.  

Anne,  baba  ve  çocuktan  oluşan  ailedeki  bireylere  düşen  roller,  içinde 

bulundukları toplumun yapısından ve geleneklerinden etkilenir. Sürekli ve hızlı 

bir  değişimin  yaşandığı  günümüz  toplumlarında,  kültürel  yapıdaki 

farklılaşmalar  annelik  özellikle  babalık  rollerini  de  değişime  zorlamıştır. 

Bundan  otuz-otuz  beş  yıl  öncesinde  anne  ve  babanın  üstlendiği  görevler 

birbirinden net bir biçimde ayrılmışken bu gün görev dağılımındaki bu ayırım 

aynı derecede kesin değildir.  

“Baba  olma”  kavramını  değişime  uğratan  ve  babanın  çocuğun  gelişimi  ve 

eğitimindeki rolüne ilginin artmasına yol açan pek çok etken vardır.  

Bu  çalışmada,  günümüz  toplumunda,  baba-çocuk  ilişkisini  incelemek, 

babanın çocuğun gelişimi ve eğitimindeki değişen rolünü ve önemini açıklamak 

amaçlanmıştır.  



Anahtar Kelimeler: Baba rolü, sosyal süreç, değişim.  

ABSTRACT 

Role of Changing Father at The Process of Social Process 

Child  starts  to  learn  with  birth  and  this  process  of  learning  goes  on 

throughout  early  childhood  period.  The  child  spends  most  of  his  life  in  the 

                                                 

*

  Yrd.  Doç.  Dr.,  Gazi  Üniversitesi,  Meslekî  Eğitim  Fakültesi,  Çocuk  Gelişimi  Eğitimi  Bölümü. 



Beşevler/Ankara/TÜRKİYE e-posta: tsahin@gazi.edu.tr 


 

 

766 



atmosphere  of  family  in  this  period.  Therefore,  the  role  of  parents  is  of  great 

importance.  Parents  are  the  first  educators  making  them  learn  new  things  in 

terns  of  supporting  their  cognitive,  psycho-motor,  language,  social  and 

emotional development.  

Early  childhood  education  years  are  those  when  family  is  effective  on  the 

development  of  the  child.  Parents  have  so  many  tasks  in  this  period.  While 

talking about these tasks, we usually stress on the role of mother. The one who 

meets the needs of the child in the period of infancy that covers the first year is 

of ten the mother. The fact that the father becomes active is usually realized in 

the second year or towards the end of the second year at the families where the 

mother takes all the responsibility of the child.  

The roles of the family consisting of mother, father and child are affected by 

the  structure  and  the  traditions  of  the  society  they  live  in.  Differentiations  at 

cultural structure force the roles of motherhood and fatherhood in particular, at 

the current society where constant and rapid changes are experienced. The roles 

taken  by  mothers  and  fathers  thirty  or  thirty  five  years  ago  were  separated 

clearly from each other whereas the separation at the roles is not so clear today.  

There are so many factors making the concept of being a father change and 

leading  the  increased  role  of  father  at  the  development  and  education  of  the 

child.  


The aim of the study is to examine the relation of father and child in current 

society  and  to  explain  the  changing  role  and  the  importance  of  father  in  the 

development and education of the child.  

Key Words: Role of father, social process, changing.  

GİRİŞ 

İnsan  yaşamı  üzerinde  doğumdan  önce  başlayan  ve  ilk  gelişim  yıllarından 

ömrünün sonuna kadar etkisini sürdüren bir kurum olarak aile, fizyolojik olduğu 

kadar,  ekonomik  ve  toplumsal  yönleriyle  de  çocuğu  biçimlendirmekte  ve 

çocuğun  kişisel  sosyal  uyumunun  olumlu  ya  da  olumsuz  yönde  gelişmesine 

neden olmaktadır.  

Çocuk anne ve babasından aldığı kalıtsal özellikler ile doğar ve dış dünyayı 

tanımasına,  toplumun  kültürel  değerlerine  ve  toplumsal  yaşama  uyum 

sağlamasına  yardımcı  olacak  ilk  sosyal  deneyimlerini  ve  temel  davranış 

özelliklerini ailede edinir.  

Çocuğun  ilk  toplumsal  çevresini  oluşturan  ailenin  çocuk  üzerindeki  etkisi 

yoğun  olarak  görülür.  Aile  çocuğun  hem  beslenme,  korunma  ve  diğer fiziksel 

gereksinimlerini,  hem  de  sevgi,  güven  gibi  duygusal  gereksinimlerini  karşılar. 

Aynı  zamanda  da  yetiştirme  biçimleri  ve  tutumları  ile  çocuğun  kişiliğinin 

oluşumunu  büyük  ölçüde  etkilerken  toplumsal  değerleri  de  çocuğa  aktararak 

sosyalleşmesine  yardımcı  olur.  Eğitim  sadece  okulun  sağladığı  bir  avantaj 




 

 

767 



değildir;  çocuk  ilk  eğitimini  ailede  alır.  Çocuğun  kişilik  gelişiminde,  olumlu 

davranış  kazanımında,  ruhsal  ve  fiziksel  yönden  sağlıklı,  kendi  kendine 

yetebilen,  kendine  ve  yaşadığı  dünyaya  faydalı  bir  birey  olarak  yetişmesinde 

ailenin  rolü  önemlidir  (Honig,  1990:  1-45;  Yavuzer  ve  diğ.,  1990:  229-239; 

Çağdaş ve Seçer, 2004).  

Çocuğun  gelişiminde  ailenin  rolü  ve  önemi  üzerinde  durulurken  genelde 

annenin çocuğun yaşamındaki rolü üzerinde durulur. Batı toplumlarında olduğu 

gibi  bizim  toplumumuzda  da  ailelerin  büyük  çoğunluğunda  anne,  çocuğun 

bakım  ve  eğitiminden  sorumlu  olan  tek  bireydir.  Özellikle  yaşamın  ilk  yılını 

kapsayan bebeklik döneminde, çocuğun bütün ihtiyaçlarını karşılayan anne, onu 

geliştirecek  tüm  uyarıcıları  sağlayan  kişidir.  Babanın  çocuğun  eğitiminde 

devreye  girmesi  genellikle  ikinci  yılda  veya  ikinci  yılın  sonunda  gerçekleşir. 

Çünkü bebeklikten çıkmaya başlayan çocuk, hareketleri ve yarım konuşmasıyla 

babasının  dikkatini  çeker.  Çocuğu  iki  yaşlarına  varınca,  ona  yakınlaşmaya 

başlayan  bir  baba,  babalık  görevini  yerine  getirmekte  gecikmiş  sayılır,  çünkü 

babalık  bebeklik  döneminin  sonunda  başlamaz.  Baba,  çocuğu  doğduğu  andan 

itibaren, hatta daha çocuk anne karnında iken ona ilgi duymalı, sevgi ve şefkat 

beslemelidir (Mc Bride ve Mc Bride, 1993: 4-9; Razon, 1987: 6-8).  



Babanın, Çocuğun Hayatındaki Yeri 

Yapılan  araştırmalar  baba-çocuk  ilişkisinin  hem  nicelik  hem  de  nitelik 

açısından anne-çocuk ilişkisinden farklı olduğunu göstermektedir.  

Anne ve babalar arasındaki önemli ve açıkça gözlemlenen farklardan biri ev 

ile ilgisi olan görev dağılımında ortaya çıkmaktadır. Anneler daha çok yemek, 

bulaşık, çamaşır, ütü gibi işleri üstlenirken; babalar, tamir, sigorta işleri, araba 

bakımı  vb.  işleri  üstlenmektedir.  Bunun  sonucunda,  üç  yaş  dolaylarındaki 

çocuklar ev işlerinin cinsiyete göre dağılımının farkında olmaya başlamaktadır.  

Anne  ve  babanın  çocuğun  eğitiminde  üstlendiği  rollerde  de  farklılıklar 

vardır. Babanın disiplini sağlayan, geleceği planlayan, ailenin dışındaki dünya 

ile etkileşimde bulunan bir birey olarak, annenin ise ailenin bir bütün olmasını 

sağlayan,  kişiler  arası  ilişkileri  düzenleyen  bir  birey  olarak  çocuğa  model 

oluşturmaktadır.  

Anne ve babanın çocuğun eğitiminde üstlendiği roller birbirini tamamlar ve 

destekler niteliktedir (Yavuzer ve diğ., 1990: 229-239).  

Çocuğun  gelişiminde  babanın  önemli  bir  yeri  vardır.  Özellikle  erkek 

çocuğun  cinsiyetine  uygun  davranışı  kazanması  açısından  öneminin  büyük 

olduğu  araştırmacılar  tarafından  ortaya  koyulmuştur.okul  öncesi  dönemde 

çocuk  anne  ve  babasını  kendisine  model  olarak  alır.  Bu  dönemde  kız  çocuk 

anneyi,  erkek  çocuk  babayı  taklit  eder  ve  kendini  onunla  özdeş  tutarak  cinsel 

rollerini  kazanır.  Yalnız  erkeklerin  değil  kız  çocuklarında  etkileşimde 

bulunacakları  bir  baba  figürüne  gereksinimleri  vardır.  Babası  olan  kızlar 




 

 

768 



cinsiyetine  uygun  davranışları  diğerlerinden  daha çok  göstermektedirler  (Sagi, 

1982; Rusell, 1982: 137-156; Aktaş, 1993: 308-316).  

Alston  ve  Williams,  21  babası  olan  ve  14  babası  olmayan,  düşük          

sosyo-ekonomik  düzeydeki  9.  sınıf  öğrencileri  ile  çalışmışlardır.  Çocukların 

benlik  kavramı  üzerinde  baba  yoksunluğunun  etkisini  incelemeyi 

planlamışlardır.  Çocukların  benlik  kavramı  ölçeğinden  aldıkları  puanları 

karşılaştırmışlardır.  Sonuç  da,  babasız  çocukların  daha  olumsuz  bir  benlik 

kavramına  sahip  olduklarını  saptamışlardır  (Alston  ve  Williams,  1982:         

134-138).  

Çocuğun kişilik gelişiminde, babanın çocuğuna karşı tutum ve davranışları, 

çocuğun  kişiliğini  geliştiren  etkenlerden  biri  olarak  karşımıza  çıkmaktadır. 

Babası otoriter olan ve az ilgilenen çocuklarda utangaçlık, çekinme gibi kişilik 

özelliklerine  daha  sık  rastlanmaktadır.  Babası  ilgilenen  ve  sevgi  gösteren 

çocukların arkadaşlarıyla ilişkileri daha iyi olmakta ve bu grupta liderlik özelliği 

taşıyanlara daha sık rastlanmaktadır (Aktaş, 1993: 308-316).  

Carlson  çalışmasın  da,  baba  ilgisinin  yüksek  olduğu  ailelerdeki  çocukların 

bağımsız,  gelişmiş  iç-denetim  odağına  sahip  ve  ebeveyn  rollerine  ilişkin  daha 

olumlu görüşlere sahip olduklarını saptamıştır (Carlson, 1984: 123-136).  

Çocuğun  zihinsel  gelişiminde  baba,  çocuğuna  uyarıcı  bir  çevre  sağlaması 

nedeniyle önemli bir etkiye sahiptir. Çünkü babalar annelere oranla çocuklarını 

daha  bağımsız  davranmaya  ve  çevreyi  keşfetmesine  cesaretlendiren  bir  tutum 

göstermektedir.  Bu  da  çocuğun  zekâsını  olumlu  yönde  etkilemektedir  (Aktaş, 

1993: 308-316).  

Vaughn  ve  arkadaşları,  3-7  yaşları  arasındaki  çocukların  kişilik  gelişimleri 

ile  anne  baba  tutumları  arasındaki  ilişkiyi  incelemişlerdir.  Çocuklar  3-7 

yaşlarında  başlattıkları  çalışma,  çocuklar  ergenlik  dönemine  geldiğinde  de 

devam  ettirmişler  ve  çocukların  kişilik  gelişimlerine  ilişkin  veriler 

değerlendirilmiştir.  Sonuç  da  erken  çocukluk  dönemlerinde  ailedeki 

sosyalleşme  deneyimlerinin  çocukların  psikolojik  gelişimleri  için  önemli 

olduğunu belirlemişlerdir (Vaughn ve diğ., 1988: 1020-1033).  

Anne  babanın  her  ikisi  de  çocuğun  gelişimini  farklı  şekillerde 

etkilemektedir.  Burada  önemli  olan  nokta  babanın  da  anne  kadar  çocuğun 

gelişiminde etkin bir rol oynadığının bilincinde olunması gerektiğidir.  

Değişen Baba Rolü 

Aile  içindeki  bireylere  düşen  roller,  bir  başka  deyişle  kadına  anne  ve  eş 

olarak,  erkeğe  baba  ve  eş  olarak  düşen  roller  ve  çocukların  üstlendiği  roller 

büyük  ölçüde  ailenin  içinde  bulunduğu  toplumun  kültürel  yapısından  ve 

geleneklerinden etkilenir.  

Sürekli  bir  değişmenin  yaşandığı  günümüz  toplumlarında  kültürel  yapıdaki 

değişmeler annelik, babalık rollerini de değişime uğratmaktadır. Bundan 30-35 



 

 

769 



yıl öncesinde erkek ve kadın davranışı ile annenin-babanın rolleri oldukça kesin 

olarak  belirlenmişken,  bugün  erkeğin  ve  kadının  toplum  içindeki  tavırları  da, 

babanın, annenin aile içindeki rolleri de büyük bir değişme göstermektedir.  

Baba  olma  kavramını  değişime  uğratan  ve  babanın  çocuğun  eğitimindeki 

rolüne ilginin artmasına yol açan pek çok etken vardır. Bunlar politik, sosyal ve 

ekonomik alandaki değişimlerin kadın- erkek rollerini etkilemesi, çalışan anne 

sayısının  artması,  kadının  tam  gün  dışarıda  çalışması,  özellikle  batılı 

toplumlarda  daha  çok  sayıda  boşanmış  ya  da  dul  erkeğin  tek  başlarına 

çocuklarının  bakım  ve  eğitim  sorumluluğunu  üstlenmeleri,  geleneksel  aile 

yapısının  çekirdek  aileye  dönüşmesi  ve  çekirdek  aile  içindeki  bireylere  düşen 

rol  ve  sorumlulukların  değişmesi  olarak  görülmektedir.  Sonuç  olarak,  babalar 

deneyim  sahibi  olmasalar  da  daha  çok  oranda  çocuk  büyütmeye  katkıda 

bulunmaktadırlar  (La  Rossa,  1988:  451-457;  Mc  Bride  ve  Mc  Bride,  1990:       

6-10).  


Geçmişte babanın çocuk üzerinde ne derece etkili olduğuna yönelik literatür 

çalışmaları  oldukça  sınırlıyken  ve  babalar  çocuk  gelişiminde  hiçbir  etkisi 

olmayan  kişiler  olarak  görülürken,  günümüzde  babaların  çocuk  gelişimi  ve 

eğitiminde  oynadığı  rolü  belirlemek  ve  anlamak  için  önemli  eğitimsel 

çalışmalar  yapılmaktadır.  Bu  araştırmalar  öncelikle  babanın  rolünü  anlamak 

için,  babasız  ailelerde  büyüyen  çocukların  durumlarını  ortaya  koyan 

çalışmalardır.  Babaların rolü  ve  çocukları  üzerindeki etkileri  hakkında  yapılan 

çalışmalar  ise  hem  babaların  özellikleri  hem  de  çocukların  özellikleri  ve 

aralarındaki  ilişkiyi  incelemekteydi.  Daha  sonraki  çalışmalar  da  çocukların 

gelişimlerine  bakarak  babanın  rolünü  anlamak  yönünde  ve  çocuk  ile 

ebeveynleri  arasındaki  ilişkilerin  özellikle  çocuğun  ilk  yılındaki  ilişkilerin 

oluşumu  üzerine  odaklanmıştır.  Bu  çalışmalar,  özellikle  bebekler  ve 

emeklemeye başlamış çocuklar ile anne ve baba arasındaki bağlılık duygusunu 

incelemektedir.  Babaların  rolünü  ve  etkisini  belirmeye  çalışan  tüm  bu 

çalışmalardan  elde  edilen  bulgular  bir  diğerinin  eksiğini  tamamlamakta  ve 

babaların  çocuk  üzerinde  sahip  olduğu  etkiyi  daha  iyi  açıklamaya  yardımcı 

olmaktadır (Lamb, 2000: 19-21).  

Yıllardan  beri  çocuğun  eğitiminde  anneler  birinci  derecede  sorumlu 

görülmüş;  babalar  ise  daha  çok  çocuğu  finansal  açıdan  destekleme  görevini 

üstlenmişlerdir (Riley  ve  diğ.,  2000:  6-8;  PTA,  2005:  1).  Günümüzde  değişen 

sosyal  ve  kültürel  şartlarda  babaların  çocukları  için  sadece  finansal  destek 

sağlamak  değil  aynı  zamanda  sıcak  ve  destekleyici  ilişkiler  kurma  gibi  bir 

sorumluluğunun  olduğu  da  dikkate  alınması  gerekmektedir.  Yaşadığımız 

yüzyılda  babaların  rolleri,  çocuklarının  hayatlarında  ekonomik  destek 

sağlamanın yanı sıra, iyi bir arkadaş olma, koruyucu, disiplini sağlama, annelere 

duygusal  destek  sağlama  ve  ev  işlerinde  sorumluluk  alma  gibi  konularda 

farklılaştığı  görülmektedir.  Çoğu  babanın  bebeklerin  altını  bir  kere  bile 

değiştirmemeleri, ya da çok acil ve alternatifsiz kalındığı, bir şeylerin yapılması 




 

 

770 



gerektiği durumlarda değiştirmek zorunda kaldığı bilinen bir gerçekti. Fakat bu 

durum günümüzde önemli ölçüde değişiklik göstermiştir.  

Bu  günün  Batı toplumlarına  bakıldığında,  daha fazla sayıda  babanın çocuk 

bakımıyla ilgili rutin işlere katılmaya başladığı görülmektedir. Bebeklerin altını 

değiştirmek,  banyo  yaptırmak,  bebekleri  uyutmak  gibi  yapılan  işlerin 

kapsamında bir gelişme olmuştur. Bu konu özellikle, bebeklerle kurulan iletişim 

ve etkileşim açısından önemlidir (Brown vd. 2001: 7; Lamb, 2000: 19-21).  

Dachman  ve  arkadaşları,  ilk  kez  bebek  sahibi  olmuş  30  baba  ile 

çalışmışlardır. Bu çalışmada ilk olarak pediatri uzmanları, çocuk gelişimciler ve 

anne  babalar  ile  yapılan  görüşmeler  sonucunda  uygun  bebek  bakım  becerileri 

belirlenmiştir.  Daha  sonra  babalara  vermek  üzere  bir  eğitim  kaseti 

hazırlanmıştır.  Babalara  bebek  bakım  becerileri  ve  iletişimi  üzerine  (örneğin; 

bebeğinize  şarkı  söylerken  veya  konuşurken  bebeğinizin  yüzüne  bakın.)  bir 

eğitim  programı  verilmiştir.  Babalara  verilen  eğitim  çalışmalarından  sonra, 

plastik  bebekler  ile  uygulamalar  yaptırılarak  gözlem  yapılmıştır.  Her  gözlem 

esnasında  babalara  bazı  yönergeler  vererek  uygulamaları  istenmiştir.”  Sizden 

bazı  bebek  bakım  yöntemlerini  uygulamanızı  isteyeceğim.  Bu  becerileri 

göstermeniz  için  gerekli  malzeme  ve  yapma  bebek  masanın  üzerindedir”  gibi. 

Uygulamanın  her  basamağı  gözlenmiş  ve  kayıt  edilmiştir.  Birinci 

değerlendirmeler  babanın  eğitim  bebeğiyle  hastanede,  ikinci  değerlendirmeler 

babalar  kendi  evlerinde  yeni  doğan  bebekleriyle  yaptıkları  uygulamalar 

sırasında  yapılmıştır.  Değerlendirmeler  sonucunda  babaların  bebeklerinin 

bakımında  %  80  başarı  sağladıkları  ve  babalar  ile  bebekleri  arasında  bir  bağ 

oluştuğu saptanmıştır (Dachman ve diğ., 1986: 221-230). 

 

Babaların yaptıkları işlerle ilgili olarak görülen bu değişikliklere ilave olarak 



zaman  içerisinde  babaların  çocuklarıyla  geçirdikleri  sürede  de  büyük  bir  artış 

olmuştur. Babaların çocuklarıyla birlikte geçirdikleri zamanda görülen bu artış 

önemli  bir  değişimi  ifade  etmektedir.  Bu  durum  babaların  artık  daha  fazla 

çocuğun gelişimi ve eğitiminin içinde yer aldığını ve bu sayede de baba-çocuk 

ilişkilerinin  genişlediğini  göstermektedir.  Çalışmalar,  babaların  çocuk 

üzerindeki  etkisinin  onlarla  birlikte  geçirdikleri  süreyle  ilgili  olduğunu 

belirtmektedir.  Bu  nedenle  babanın  giderek  çocuğun  hayatında  daha  fazla  yer 

alarak, çocukların gelişimi üzerindeki etkilerini arttırdıkları söylenebilir

.  

Babalar  aile  içerisinde,  aynı  zamanda  eş  olma  görevini  yürütmektedir. 



Babalar,  anneleri  aile  içerisindeki  sorumlulukları  konusunda  destekleyerek  ve 

yardımcı  olarak,  çocuğun  gelişiminde  bir  görevi  daha  üstlenmiş  olurlar. 

Annenin rolünü ve fonksiyonlarını destekleyen, teşvik eden ve ödüllendiren bir 

babanın sağladığı uyumlu ve huzurlu bir ortam sayesinde babalar, çocuklarının 

gelişimi üzerinde dolaylı etkiye sahiptir.  

Çok  önemli  olan  başka  bir  faktör  ise  anne  ile  baba  arasındaki  ilişkinin 

niteliğidir. Ebeveynlerin uyum içerisinde oldukları ailelerde çocukların bundan 

çok  kazançlı  çıktığını  gösteren  ve  ebeveynler  arasında  çatışmaların  olduğu 




 

 

771 



ailelerdeki  çocukların  da  ne  kadar  incindiklerini  gösterir  çalışmalar 

bulunmaktadır (Lamb, 2000: 19-21).  

Bu bağlamda, günümüzde babaların bir eş ve bir ebeveyn olarak daha fazla 

sorumluluk  aldığı,  çocuk  ile  daha  uzun  zaman  geçirdiği,  çocuk  ile  ilişkisinde 

geçmişte  olduğu  gibi  sadece  evde  disiplin  sağlayan ve  korku  unsuru  olan  kişi 

olmadığı,  babanın  bir  arkadaş,  çocukla  bir  şeyler  yapan,  onunla  oyunlar 

oynayan, ona bir şeyler öğreten, dikkat eden, çocuğun okul çalışmalarında ona 

yol  gösteren,  okul  ödevlerine  yardım  eden,  ahlaki  yönelişini  biçimlendiren, 

çocuğu  eğiten,  çocuğun  kendisine  bir  model  olarak  alıp  taklit  edebileceği  bir 

kişi olarak görülmektedir.  

Pence ve Early çalışmalarında, okulöncesi dönemde çocuğu olan babalar ile 

çalışmışlardır.  Her  bir  babayla  1  saatlik  görüşme  yaparak  çocukları  ile  olan 

ilişkileri  hakkında  veri  toplamışlardır.  Babalar  kendilerini,  kendi  babalarından 

daha  farklı  gördüklerini  belirtmişlerdir.  Kendileri  çocuklarıyla,  babalarının 

kendileriyle 

ilgilenmesinden 

daha 

fazla 


ilgilendiklerini, 

çocuklarının 

sosyalleşmesini desteklediklerini söylemişlerdir (Pence ve Early, 1988: 71-90).  

Aile  eğitimi  programlarının  geçmişten  günümüze  gelişimi  dikkate 

alındığında,  söz  konusu  programların  baba  eğitimi  üzerinde  değil;  daha  çok 

anne eğitimi üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Son zamanlara kadar, babalar 

için  ebeveyn  eğitimi  ihmal  edilmiştir.  En  popüler  ebeveyn  kitaplarında,  baba 

için geleneksel rolü para kazanan, disiplinin başı olarak bahsedilmiştir. Ebeveyn 

çocuk  ilişkisini  inceleyen  çalışmalarda  ebeveyn  sözcüğüyle  vurgulanmak 

istenen özellikle anneler olmuştur. Çocuk eğitiminde anne ve babaya rehberlik 

etmesi  amacıyla  hazırlanan  dergilerin,  kitapların  hedeflediği  kişiler  anneler 

olmuş,  babanın  çocuğun  yaşamındaki  rolü  ve  önemine  ilişkin  çok  az  bilgi 

verilmiştir.  Ancak  aile  bir  bütün  olarak  düşünüldüğünde  ve  babanın  aile 

içerisindeki konumu  göz önüne alındığında aslında babaların da en az anneler 

kadar eğitilmeleri gerektiği ortaya çıkmaktadır (Fagan ve Palm, 2004: 3; Tezel 

Şahin, 1998).  

Değişen babalık rolüne paralel olarak, erken çocukluk programlarında çocuk 

gelişimi  ve  eğitimi  konusunda  babaların  da  eğitilmesi  noktasına  dikkat 

çekilmeye  başlanmıştır  Babalara  yönelik  eğitim  programları  da  aile  eğitimi 

programları içerisinde yer almaya başlamıştır (Green, 2003: 2).  



SONUÇ  

Çocuğun  gelişimi  ve  eğitiminde  babanın  yeri  ve  rolü  uzun  yıllar  ihmal 

edilmiş ve özellikle annenin rolü ve etkisi üzerinde durulmuştur. Sürekli ve hızlı 

bir değişimin yaşandığı günümüz toplumlarında kültürel yapıdaki farklılaşmalar 

annelik babalık rollerini de değişime zorlamıştır.  

Babaların,  eskiye  göre  çocuklarıyla  beraber  vakit  geçirmek  için  arzulu 

olduğu  ve  bunun  bir  kısmının  kendi  kendine  yeterlilik  ve  güvenden,  bir 

kısmının da toplumdan aldıkları bazı mesajlardan kaynaklandığı görülmektedir.  




 

 

772 



 Annelerin,  babaların  çocuk  yetiştirme  sürecine  daha  fazla  katılmaları 

yönünde  karmaşık  duygulara  sahip  oldukları  ancak  çoğu  annenin,  eşlerinin 

çocuklarla  daha  fazla  zaman  geçirmesini  istediği  ve  bu  durumdan  memnun 

olduğu yönündedir.  

Babanın  çocukları  üzerindeki  etkisinin  ve  onların  gelişimindeki  rolünün 

birden fazla şeklinin veya yüzünün olduğu artık bilinmektedir.  

Bu  nedenle  araştırmacı  ve  uygulayıcıların  beraber  çalışarak  özellikle 

babalara  yönelik  aile  destek  ve  eğitim  programlarının  hazırlanması 

gerekmektedir.  Babalar  için  hazırlanacak  eğitim  programlarında  öncelikle 

babaların  gereksinimleri,  beklentileri  saptanmalı  ve  babaların  gereksinimlerini 

karşılayacak  şekilde  program  hazırlanmalıdır.  Ayrıca,  çocuk  eğitimi  ve  aile 

çocuk ilişkisinde daha etkili olacağı için sadece annelere veya babalara yönelik 

değil  anne  ve  babayı  birlikte  destekleyebilecek  eğitim  programlarının 

planlanması ve uygulanması gerekmektedir.  

Hem  annelerin  hem  de  babaların  değişikleri  içeren  bir  süreç  içerisinde 

amaçları ve de amacımızın çocukları geleceğe en iyi şekilde hazırlamak olduğu 

unutulmamalıdır.  

KAYNAKÇA 

Aktaş,  Y.,  (1993),  “Baba  Yoksunluğunun  Çocuğun  Gelişimi  Üzerindeki 

Etkileri”.  9.  YA-PA  Okulöncesi  Eğitimi  ve  Yaygınlaştırılması  Semineri

Ankara, 308-316.  

 Alston,  D.  N.-Williams,  (1982),  “Relationship  Between  Father  Absence  and 

Self-Concept of Black Adolescent Boys”. Journal of Negro Education, 51 (2), 

134-138.  

Aydoğmuş,  K.-Batlaş,  A.-Batlaş,  Z.-Davaslıgil,  Ü.-Güngormüş,  O.-Konuk, 

E.-Korkmazlar,  E.-Köknel,  Ö.-Navaro,  L.-Oktay,  A.-Razon,  N.-Yavuzer,  H., 

(1990).” Ana Baba Okulu”, Remzi Kitapevi, İstanbul, 229-239.  

Brown,  B.  V.-Michelsen,  E.-Halle,  T.-Moore,  K.  A.,  (2001),  “Fathers’ 

Activites with Their Kids”. ED,454 954.  

Carlson, B. E., (1984), “The Fathers Contribution to Child Care. Effects on 

Childrens’  Perceptions  of  Parental  Roles”,  American  Journal  of 



Orthopsychiatry, 54 (1), 123-136.  

Çağdaş, A.-Seçer, Z., (2004), Mutlu ve Sağlıklı Yarınlar için Anne Baba 



Eğitimi, Eğitim Kitapevi, Konya.  

Dachman, R. S.-Alessi, G. J.-Vrazo, G. J.-Fuqua, R. W.-Kerr, R. H., (1986), 

“Development  and  Evulation  of  an  Infact-Care  Training  Program  With  First 

Time Fathers”, Journal of Applied Behavior Analysis, 19, 221-230. 

Fagan,  J.  ve  Palm,  G.,  (2004),  Fathers  and  Early  Childhood  Programs

Thomson, Delmar Learning, 1-76.  




 

 

773 



Honig, S. A., (1990), Parent Involvement in Early Childhood Education

Revised Edition, Linda Kessler, Washington D. C., 1-43.  

Green,  S.,  (2003),  “Reaching  Out  to  Fathers:  An  Examination  of  Staff 

Efforts That Lead to Greater Father Involvement in Early Childhood Programs”, 



Early Childhood Research&Practice, 5 (2).  

Lamb,  M.,  (2001),  “Çocuğun  Yaşamında  Babanın  Rolü  ve  Önemi”, 



Sempozyum  Raporu,  Anne  Çocuk  Eğitim  Vakfı  Yayın  No:  12,  İstanbul,      

18-33.  


Mc Bride, B. A. ve Mc Bride, R. J., (1993), “Parent Education and Support 

Programs For Fathers”, Childhood Education,70 (1),4-9.  

-----,  1990),  “The  Chancing  Roles  of  Fathers:  Some  Implications  For 

Educators”, Journal of Home Economics,82 (3), 6-10. 

Pence, A. R. ve Early, R., (1988), “Fathers and Child Care: An Exploratory 

Study of Fathers With Children in Day CareEarly Child Development and 



Care, 36,71-90. 

Razon,  N.,  (1987),  “Çocuk  Eğitiminde  Babanın  Rolü”,  Pembe  Bağcık 



Dergisi, 1, 6-8.  

Riley,  R.  W.-Peterson,  T.  K.-Moreno,  M.  G.-Goode,  W.W.,  (2000), 

“Strengthening  Participation  of  Fathers  in  Children’s  Leaerning  and 

Development”,  Fathers  Mather  Involving  Fathers  in  Children’s  Learning, 



A Kit for Educators and Other Professionals, ED,442 -580. 

Russell, G., (1982), “Higly Participant Australian Fathers: Same Preliminary 

Findings”, Merrill Palmer Quarterly, 28,137-156.  

PTA.,  (2005),  Father  İnvolment-Encoouraning  Dads  to  be  Involvend, 



http://www.capta.org. 

Sagi,  A.,  (1982),  “Antecedents  and  Consequences  of  Varying  Degress  of 

Paternal  Involvement  in  Childrearing”,  The  Israeli  Project,  in  M.  E.  Lamb 

(ed.) Nontraditional Families: Parenting and Child Development. Hillsdale, 

NJ: Lawrence Earlbaum Associates.  

Tezel,  Şahin,  F.,  (1998),  Destekleyici  Eğitim  Programlarının  5-6  Yaş 

Grubunda  Çocuğu  Olan  Babalar  Üzerindeki  Etkilerinin  İncelenmesi, 

Yayınlanmamış  Doktora  Tezi,  Hacettepe  Üniversitesi,  Sağlık  Bilimleri 

Enstitüsü, Çocuk Gelişimi Eğitimi Programı, Ankara, 90. 

Vaughn, B. E.-Block, J. H.-Block, J., (1988), “Parental Agreement on Child 

Rearing  During  Early.  Childhood  and  the  Psyshological  Characteristics  of 

Adolescents”, Child Development, 59, 1020-1033.  




 

 

 



774 

 

 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Yüklə 241,24 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə