Soyqirimi: tarixin qanlı salnaməsi

1915- 

ci  il  mayın  9-da  eyni  şəkildə  Bitlisdə  123  nəfər  qətlə 

yetirildi.  Tarixçi  Rafael  de  Noqqalesin  yazdığına  görə,  «on­

lar  əllərinə  keçən  bütün  dinc  müsəlmanları  vəhşicəsinə  qırıb 

çatırdılar».  Ümumiyyətlə,  gürcü  tarixçisi  Q.Marxuliyanın  yaz­

dığı  kimi,  onların  mübarizə  metodu  ancaq  bundan  ibarət  idi: 

«...İnsanları  silahlandırmaq  üçün  bütün  vasitələrə  əl  atmaq, 

...toqquşmalar  təşkil  etmək  və  hökumət  məmurlarını  aradan 

götürmək,  ...dövlət  idarələrini  talan  etmək və dağıtmaq...  Məq­

sədə  çatmaq  üçün  hər  şeyə  icazə  verilirdi  -   təbliğata,  terrora, 

qiyama».  C.K.Makkartinin  tədqiqatlarına  görə,  XX  əsrin  əvvəl­

lərində  baş  verən  bu  qanlı  hadisələrdə  2,5  milyon  müsəlman 

həlak  olmuşdur.  Bütün  bu  deyilənlərə  statistikanın  soyuq  və 

qəddar  nəzərləri  ilə  bir  də  baxmağa  çalışaq:  8  may  1916-cı 

ildə  Andronikin  quldur  dəstələri  Tərcan  qəzasının  müsəlman 

kəndlərində  563  nəfəri  məhv  etdi.

11 

may  1916-cı  ildə  quldurlar  Malazgird  şəhərində  20.000 

nəfəri  öldürmüş,  uşaqları  əzablar  verdikdən  sonra  odda  yan­

dırmışlar.

Həmin  vaxt Van  yaxınlığındakı  Köprüköy  kəndində  200  nə­

fər  erməni  azğınlığının  qurbanı  olmuşdur.

22  may  1916-cı  ildə  yenə  həmin  Van  şəhərində  ermənilər 

əhalini  kütləvi  şəkildə  zəhərləyib  yüzlərlə  insanın  ölümünə 

səbəb  olmuşlar.

Elə  həmin  gün  qaçqınlarla  dolmuş  Ergəl  və  Atiyan  kəndlə­

rinin  yaxınlığında  quldurlar  8.000  nəfərin  həyatına  son  qoy­

muşlar.

23  may  1916-cı  il.  Van  yaxınlığında  Seyi  kəndində  əksə­

riyyəti  uşaq,  qoca  və  qadın  olan  300  nəfər  türk  ermənilərin 

gülləsinə  tuş  oldu.

1916- 

cı  ilin  iyununda  Ədrəmid  şəhərində  15.000  nəfər 

öldürülmüşdü.  Patronlara  «qənaət»  etmək  məqsədi  ilə  insan­

ları  ən  dəhşətli  üsullarla  məhv  etmişdilər.

89

---

Sonralar  bütün  bu  cinayətlərə  görə  1.397  nəfər  Türkiyənin 

ədalət  məhkəmələri  qarşısında  dayandı.  Onların  bir  çoxuna 

ölüm  hökmü  kəsildi...

24 

aprel  1915-ci  ildə  bütün  erməni  komitələrinin  fəaliyyəti 

dayandırıldı,  bu  təşkilatın  2.345  nəfər  rəhbər  üzvü  həbs  edildi. 

Ermənilərin  «genosid  günü»  dedikləri  bu  tarixin,  göründüyü 

kimi,  «erməni  genosidi»nə  heç  bir aidiyyəti  yoxdur.  Bu,  türklə­

rin,  müsəlmanların  genosid,  soyqırımı  günü  kimi  anılsa,  daha 

düzgün  olar!

Qaldı  ermənilərin  İran  və  Qafqaz  cəbhəsindən  ölkənin 

müxtəlif ərazilərinə köçürülməsinə, gürcü alim Q.Marxuliyanın 

ifadəsi  ilə  desək,  «ermənilərin  köçürülməsinə  səbəb  onların 

xəyanəti  və  qiyamları  oldu.  Ermənilərə  elə  gəlirdi  ki,  ələ  ke­

çirdikləri  torpaqlar  Birinci  dünya  müharibəsindən  sonra  onlara 

qalacaq və onlar orada  müstəqil  Ermənistan  dövləti  yaradacaq­

lar...»

Qondarma  genosid  iddiaları  ilə  dünyada  özləri  haqqında 

«əzabkeş  və  məzlum  millət»  imici  yaratmağa  çalışan  ermə­

nilərin  özlərinin  1918-ci  ilin  martında  azərbaycanlılara  qar­

şı  soyqırımı  törətməsi  tarixi  faktlarda  dolğun  əksini  tapmışdır.

1918-ci  il  martın  30-31-də  Bakı  Kommunası  və  erməni  şovi­

nistləri  Azərbaycanda  kütləvi  qırğınlar,  qətliamlar  törətməklə 

bəşər  tarixində  misli  görünməmiş  soyqırımına  imza  atmışlar. 

Bir  neçə  gün  ərzində  təkcə  Bakıda  12  min  insan  sırf milli-etnik 

zəmində  qətlə  yetirilmiş,  kütləvi  qətliamlar  Azərbaycanın  Şa­

maxı,  Quba,  Qarabağ  və  digər  bölgələrini  də  əhatə  etmişdir. 

Yalnız  1918-ci  ilin  sentyabrında  Nuru  paşanın  başçılıq  etdiyi 

ordunun  Bakını  xilas  etməsindən  sonra  bu  qırğınların  qarşısı 

qismən  alınmışdır.

Qondarma  erməni  soyqırımı  iddiaları  uzun  illər  ərzində 

Türkiyə  və  Azərbaycana,  həmçinin  hər  iki  ölkənin  görkəm­

li  ictimai-siyasi  xadimlərinə  qarşı  törədilmiş  terror  aktlarına 

və  digər  cinayətkar  əməllərə  «zəmin  hazırlamaq»  məqsədi

90

---

güdmüşdür.  Tarixi  faktlar  göstərir  ki,  məhz  ermənilərin  fitvası 

ilə  1920-ci  ildə  Azərbaycan  Xalq  Cümhuriyyətinin  görkəmli 

siyasi  xadimləri  -   N.Yusifbəyli,  F.Xoyski,  X.Xasməmmədov, 

H.Ağayev  vəhşicəsinə  qətlə  yetirilmişlər.

«Daşnaksütyun»  partiyasının  yaratdığı  «Nemezis»  («Cəza») 

adlı  xüsusi  terror  qrupu  isə  1920-ci  il  martın  15-də  Osmanlı 

hökumətinin  daxili  işlər  və  hərbi  müdafiə  naziri  olmuş  Tə­

lət  paşaya  Berlinin  böyük  prospektlərindən  birində  atəş  aç­

mışdı.  Onun  qatili  Soqomon  Teyləryan  həbs  olunsa  da,  Berlin 

dairə  məhkəməsi  hüquqi  deyil,  siyasi  qərar  çıxararaq  «ermə­

ni  soyqırımı»nı  əldə  rəhbər  tutan  erməni  terrorçusuna  bəra­

ət  hökmü  çıxarmışdı.  Bu  rüsvayçı  hökmdən  ruhlanan  erməni 

terrorçuları  İstanbulda,  Romada,  Berlində,  Tiflisdə,  Buxarada 

və  digər  şəhərlərdə  tanınmış  türk  ictimai-siyasi  xadimlərinə 

qarşı  qanlı  terror  aktları  həyata  keçirmişlər.

1972-1991-ci  illərdə  erməni  terrorçuları  dünyanın  əksər 

ölkələrində  Türkiyənin  görkəmli  siyasi  xadimlərinə,  məşhur 

diplomatlarına  və  tanınmış  iş  adamlarına  qarşı  300-dən  çox 

terror  əməliyyatları  törətmişlər.  Bu  terror  aktlarının  100-dən 

çoxu  ASALA terror təşkilatının  «Orli»,  «9  İyun»  və  «3  Oktyabr» 

qruplaşmaları  tərəfindən  24  ölkənin  38  şəhərində  həyata  ke­

çirilmişdir.

1988-ci  ildən  Azərbaycana  qarşı  növbəti  dəfə  aşkar  əra­

zi  iddiaları  ilə  çıxış  edən  Ermənistan  ata-baba  yurdlarından 

azərbaycanlıları  deportasiya  edərkən  müxtəlif  vandalizm  akt­

larına,  o  cümlədən  terror  aktlarına  əl  atmışdır.  Sonrakı  mər­

hələdə  bəzi  dövlətlərin  himayəsi  və  dəstəyi  ilə  Azərbaycan

cələnmiş  çoxlu  sayda  terror  aktları  planlaşdırmış  və  həyata  ke­

çirmişdir.  Ərazi  ilhaqı  məqsədi  ilə  terrorçuluğu  və  separatizmi 

özünə  başlıca  vasitə  seçən  ermənilər  1988-ci  ildən  Azərbay­

canda  373  qanlı  terror  aktı  törətmiş,  nəticədə  1.600-ə  yaxın 

insan  həlak  olmuş,  1.808  nəfər  yaralanmışdır.  Terror  aktları

91

---