Soyqirimi: tarixin qanlı salnaməsi

Ermənilər  son  50  ildə  qondarma  iddialarını  ayrı-ayrı  ölkə­

lərdə tanıtmaqla  kifayətlənməmiş,  qondarma  abidələrin,  xatirə 

lövhələrinin  qoyulmasına  nail  olmuşlar.  Bu  məqsədlə  virtua 

məkanın  imkanlarından  da  geniş  şəkildə  istifadə  edən  ermə­

nilər  saxta  iddialarını  təbliğ  edən  45  min  veb  sayt  yaratmış, 

habelə  çoxsaylı  kitablar,  filmlər  çəkdirmişlər.  Almaniyada  bu 

saxta  mövzu  hətta  dərsliklərə  salınmış,  Fransa  M illi  Assam­

bleyası  isə  qondarma  erməni  soyqırımını  tanımamağa  görə  ci­

nayət  məsuliyyəti  nəzərdə  tutan  qərar  qəbul  etmişdir.  Bütün 

bunlar  bir  daha  göstərir  ki,  erməni  mifomaniyası  bu  gün  Av­

ropa  ölkələrinin  böyük  əksəriyyətinin  başı  üstünü  qara  kabus 

kimi  almışdır.

Qondarma  erməni  soyqırımı  ilə  bağlı  qətnamə  və  bəyanat 

qəbul  edən  dövlətlərin  nümayəndələri  nə  Türkiyə,  nə  digər 

Qərb  dövlətlərinin  arxivlərində  olmuş,  sadəcə,  siyasi  motivli 

qərəzli  və  ədalətsiz  qərarı  rəsmiləşdirmişlər.  Belə  qərar  qəbul 

edən  dövlətlərin  əksəriyyətinin  Avropa  Birliyinin  üzvü  olması 

da  təsadüfi  görünmür.  Siyasi  müşahidəçilərin  fikrincə,  həmin 

dövlətlər  belə  süni  maneələrlə  müsəlman  dövləti  olan  Türki­

yənin  təşkilata  gedən  yoluna  sipər  çəkməyə,  Avropa  Birliyi­

ni  «xristian  klubu»  kimi  qoruyub  saxlamağa  çalışırlar.  Bu  da 

təsadüfi  deyildir  ki,  hələ  1987-ci  ildə  Fransanın  xüsusi  səy­

ləri  ilə  qondarma  erməni  soyqırımını  tanıyan  Avropa  Parla­

menti  2005-ci  ildə  həmin  ədalətsiz  qərarını  yenilərmiş,  üstəlik, 

Türkiyə  hökuməti  qarşısında  Ermənistanla  sərhədləri  açmaq 

tələbini  irəli  sürmüşdür.  Həmin  qərarda  Türkiyənin  1915-ci 

ildə  baş  verənləri  «soyqırımı»  kimi  tanıması  Avropa  Birliyinə 

üzvlüyün  əsas  şərtlərindən  biri  olaraq  göstərilmişdir.  Doğru­

dur,  direktiv  ^Copenhagen  meyarlarından  fərqli  olaraq,  Avropa 

Parlamentinin  qərarları  Türkiyə  üçün  tövsiyə  xarakteri  daşıyır.

Ümumiyyətlə,  qondarma  erməni  soyqırımı  ilə  bağlı  cəfəng 

iddialar göstərir ki,  regionda,  bir qayda olaraq, qeyri-konstruktiv 

mövqedən  çıxış  edən  Ermənistanın  Türkiyə  ilə  münasibətləri

95

---

normallaşdırma  «səyləri»  də  səmimiyyətdən  tamamilə  uzaq­

dır.  Türkiyə  və  Azərbaycanın  qırılmaz  strateji  müttəfiqliyi  fo­

nunda  ermənilərin  bu  istiqamətdəki  məkrli  cəhdlərinin  də  if­

lasa  uğrayacağına  heç  bir  şübhə  yoxdur.  Dövlət  başçısı  İlham 

Əliyevin  də  dəfələrlə  bəyan  etdiyi  kimi,  türk  və  Azərbaycan 

diasporlarının  son  illərdəki  birgə  fəaliyyəti,  müdafiədən  fəal 

hücum  mövqeyinə  keçməsi  ermənilərin  saxta  iddialarla  dünya 

ictimaiyyətini  çaşdırmaq  cəhdlərinin  qarşısını  alır.  Zaman  keç­

dikcə  bədnam  qonşularımızın  «soyqırımı»  iddialarının  məkrli 

və  qərəzli  kampaniya  olduğunu  daha  çox  dövlət  başa  düşür, 

ermənilərin  saxta  göz  yaşlarına  inanmırlar.

96

---

1905-1920-ci  il  soyqırımları

Şərqdə  təsir  dairəsini  genişləndirmək,  regionun  zən­

gin  təbii  sərvətləri  üzərində  nəzarəti  ələ  keçirmək 

istəyən  Çar  Rusiyası  hələ  XVII  əsrin  sonu  və  XVIII 

əsrin  əvvəllərində  Türkiyə  və  İrana  qarşı  müharibə 

apararkən  məhz  «erməni  kartı»ndan  siyasi  alət  kimi 

yararlanmağa  çalışmışdır.  Kütləvi  soyqırımı  və  depor­

tasiyaların  qanlı  tarixi  isə  Rusiya  ilə  İran  arasında 

gedən  iki  müharibənin  (1804-1813  və  1826-1828)  so­

nunda  imzalanmış  Gülüstan  (12  oktyabr  1813-cü  il) 

və  Türkmənçay  (10  fevral  1828-ci  il)  müqavilələrindən 

sonra  başlanmışdır.

Həmin  müqavilələr  xalqımızın  tarixində  faciəvi  rol  oyna­

mış,  Azərbaycanın  parçalanmasının,  tarixi  torpaqlarımızın  bö­

lünməsinin  əsasını  qoymuşdur.  Azərbaycanın  şimalı  Rusiya­

nın,  cənubu  isə  İranın  idarəçiliyinə  keçmişdir.  Türkmənçay 

müqaviləsindən  sonra  imperator  I  Nikolay  1828-ci  il  martın 

21-də  İrəvan  və  Naxçıvan  xanlıqlarının  ərazisində  «Erməni 

vilayəti»nin  yaradılması  haqqında  əmr  imzalamışdır.  Həmin 

əmrə  əsasən  o  zaman  7.331  azərbaycanlının  və  2.369  ermə­

ninin  yaşadığı  İrəvan  şəhəri  də  «Erməni  vilayəti»nin  tərkibinə 

daxil  edilmişdi.  Bunun  ardınca  Türkmənçay  müqaviləsinin  15- 

ci  bəndinə  əsasən,  İrandan  ermənilərin  İrəvan,  Qarabağ  və 

Naxçıvana  kütləvi  şəkildə  köçürülməsinə  başlanılmışdı.

Tarixi  mənbələrə  əsasən,  təkcə  1828-1 830-cu  illər  ərzində 

İrandan  40  min,  Türkiyədən  isə  84  min  erməni  Cənubi  Qaf­

qaza,  Azərbaycan  ərazisinə  yerləşdirilmişdir.  Çar  Rusiyasının 

himayəsi  altında  «Erməni  vilayəti»  adlandırılan  süni  inziba­

ti  bölgünün  yaradılması  isə  azərbaycanlıların  əzəli  torpaq­

larından  zorla  çıxarılmasının  və  soyqırımı  siyasətinin  əsasını

97

---

qoymuşdur.  Qafqaz  Arxeologiya  Komissiyasının  sənədlərində 

birmənalı  qeyd  olunur  ki,  Tıirkmənçay  sülh  müqaviləsinə  qə­

dər  Qarabağ  xanlığında  12  min  ailənin  2,5  min  nəfəri  erməni, 

Şamaxı  xanlığında  24  min  ailənin  1,5  min  nəfəri,  Şəki  xanlı­

ğında  isə  15  min  ailənin  üçdə  biri  erməni  idi.  1828-ci  ilin  mə­

lumatına  görə,  İrəvan  xanlığı  ərazisində  torpaqların  96,63  faizi 

azərbaycanlılara,  cəmi  3,37  faizi  ermənilərə  məxsus  idi.  1826- 

1828-ci  illər  Rusiya-İran  müharibəsində  təkcə  İrəvan  xanlığı 

ərazisində  yaşayan  azərbaycanlıların  420  kəndi  yerlə  yeksan 

edilmişdir.  1828-1871-ci  illər  arasında  ermənilər  azərbaycanlı 

əhali  yaşayan  146  kəndi  zəbt  edərək  özününküləşdirmişlər.

XIX  əsrin  ikinci  yarısında  «Böyük  Ermənistan»  xülyasına 

düşən,  millətçi-şovinist  ideyalarını  həyata  keçirmək  istəyində 

olan  ermənilər təşkilati  strukturlar  yaratmağa  başlamışlar.  Əsa­

sən  xaricdə  -   1887-ci  ildə  Cenevrədə  «Qnçaq»,  1890-cı  ildə 

Tiflisdə  «Daşnaksütyun»  partiyalarını  təsis  etmiş,  1895-ci  ildə 

Nyu-Yorkda  «Erməni  Vətənpərvərlər  İttifaqı»  təşkilatını  yarat­

mışlar.  Həmin  təşkilatların  fəaliyyət  proqramında  azərbaycan- 

ılara  və  türklərə  qarşı  ardıcıl  olaraq  terror  və  qırğın  aksiyaları 

həyata  keçirmək  məramı  əsas  yer  tutmuşdur.

«Böyük  Ermənistan»  yaratmaq  xülyasından  ruhlanan  erməni 

qəsbkarları  Birinci  rus  inqilabı  dövründə  -   1905-1907-ci  illər­

də  azərbaycanlılara  qarşı  açıq  şəkildə  genişmiqyaslı  qanlı  ak­

siyalar  həyata  keçirmişlər.  Ermənilərin  Bakıdan  başlanan  vəh­

şilikləri  Azərbaycanı  və  indiki  Ermənistan  ərazisindəki  yaşayış 

məntəqələrini  əhatə  etmişdir.

Birinci  dünya  müharibəsindən  sonra  isə  Rusiyada  yaranmış 

vəziyyətdən  istifadə  edən  ermənilər  1917-ci  ildə  baş  vermiş 

fevral  və  oktyabr  inqilablarından  öz  istəklərinə  bolşevizm  bay­

rağı  altında  nail  olmağa  cəhd  etmişlər.  Bakı  Kommunası  əks- 

inqilabi  elementlərlə  mübarizə  şüarı  altında  1918-ci  ilin  mar­

tından  bütün  Bakı  quberniyasında  yaşayan  azərbaycanlıların 

çıxarılması  məqsədlərini  güdən  cinayətkar  planının  reallaşdı- 

rılmasına  başlamışdır.

98

---