Soyqirimi: tarixin qanlı salnaməsi
Yüklə 3,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İRƏVAN QUBERNİYASI
və onun ətrafındakı ərazilərdə yurdsuz-yuvasız qalmışdı (Nax çıvan ensiklopediyası. II cild, 2005). İRƏVAN QUBERNİYASI Özlərini zavallı və yazıq görkəmdə dünyaya tanıtmaq istə yən ermənilər illərdir iddia edirlər ki, guya 191 5-ci ildə erməni soyqırımı olub. Türklər 1,5, yaxud da 2 milyon ermənini qətlə yetirib. Halbuki tarixi faktlar başqa söz deyir. Onların yalanını üzə çıxaran fransız konsulu Zarzeçkinin 1914-cü ildə verdiyi məlumata görə, Türkiyədə 1 milyon 300 min erməni yaşayıb. Beləliklə, konsulun göstərdiyi rəqəmlə ermənilərin uydurduq ları rəqəm uyğun gəlmir. Təbii ki, yalanla gerçəklik heç za man tutmaz. Tarix həmişə doğru faktları təsdiq edir. 1905-ci il hadisələrində indiki Ermənistan ərazisindən 350 min nəfər dən artıq azəri türkü didərgin düşdü və 150 min nəfər qətlə yetirildi. Bakıda hakimiyyəti ələ keçirən bolşeviklər (başında Stepan Şaumyan dayanırdı) Andronikin başkəsən quldur dəs tələri ilə əlbir şəkildə Cənubi Qafqazda əsl fəlakət törətdilər. 1918-1920-ci illərdə də bu bölgədə azərbaycanlıların soyqı rımı həyata keçirildi. Bu soyqırımı nəticəsində yarım milyon azərbaycanlı qətlə yetirilmişdi. İRƏVAN - bu şəhərin ətrafında 200 kənd qarət edilərək yandırıldı. Erməni quldur birləşməsi İrəvan quberniyasında dinc müsəlmanlara atəş açaraq yerli əhaliyə amansızcasına divan tutdu. Təkcə may ayının 24-də şəhərin bir məhəlləsində 4 qadın, 2 uşaq, 5 kişi qətlə yetirildi. 1905-1910-cu illərdə İrə vanda su yerinə qan axıdıldı. Ötən əsrin əvvəllərində İrəvan quberniyasında 959 Azərbaycan kəndi olub, 352 min azər baycanlı yaşayıb. Bu hesabla da gərək sonradan Ermənistan adlanan o torpaqda dəfn olunmuş ocaqlarımızın, söndürülmüş çıraqlarımızın sayını xəyala gətirək. 132
1905-ci ilin mayında ermənilər İrəvanın Qarsaçay bağça sında azərbaycanlılara ağlagəlməz divan tutublar. Qırğın nəti cəsində yüzlərlə soydaşımız həlak olub. Əslində, 1905-ci ilin mayında erməni quldurları İrəvanda müsəlmanlara qarşı soy qırımı törətdilər. Həlak olanlar arasında təkcə türklər deyil, başqa müsəlman xalqlar da olub. İrəvanın ətraf kəndlərində də müsəlmanlara qarşı soyqırımı həyata keçirildi. Ermənilər İrəvanın Mənkus, Güllücə, Gəzəcik kəndlərinə hücum edə rək yerli sakinlərə min cür əzab verdilər. Silahsız kənd sa kinləri doğma yurdlarını tərk etmək məcburiyyətində qaldı. Onlar müsəlmanları diri-diri təndirə atır, şişlə qətlə yetirir, ağ lagəlməz işgəncələrlə həyatlarına son qoyurdular. Quldurlar məscidi, müsəlmanların müqəddəs kitablarını da yandırırdılar. Onlar Novruz adlı qoca bir kişiyə ağlagəlməz işgəncə verərək qətlə yetirdilər. 80 yaşlı kişinin başını keşiş Hayrapet kəsib. Erməni terrorçularının İrəvanda törətdiyi soyqırımları, təəssüf ki, ətraflı şəkildə tədqiq edilməyib. Ermənilərin Azərbayca nın qədim mahallarında törətdikləri qırğınların isə indiyədək analoqu tapılmayıb. Əgər 1914-cü ildə İrəvan quberniyasında 237.684 nəfər azərbaycanlı yaşayırdısa, 1918-1920-ci illərdə həyata keçirilən soyqırımıdan sonra artıq bu rəqəm 72 min 97-yə enmişdi. 1918-ci ildə Azərbaycan rəhbərliyi İrəvan əra zisinin ermənilərə güzəşt edilməsinə razılıq verdi. 1918-1919- cu illərdə İrəvan quberniyasında 88 kənd dağıdılıb, 1.920 ev yandırılıb, 131.970 insan öldürülüb. Bu, sonrakı dövrlərdə er mənilərin torpaq iştahasını daha da artırdı. 1918-ci ilədək 9,8 min kvadratkilometr sahəsi olan qondarma «Erməni vilayəti» 1920-ci ildən Azərbaycan torpaqları hesabına genişləndirilə rək ərazisi 29,8 min kvadratkilometrə çatdırıldı.
artıq yaşayış məskəni olub. Bütün yer-yurd adları da, topo nimlərin hamısı türkcədir. Vaxtilə bura köçürülən ermənilər 1905-ci ildə qapısında çörək yedikləri, qonaqpərvərliyinə 133
pənah gətirdikləri azərbaycanlılara qarşı ağlagəlməz vəhşi liyə yol verdilər. Damcılı, Danagirməz, Hacıxəlil, Qarabulaq, Əliqucaq, Şirəkqala, Gıillücə, Böyük Camılı, Cəngi, Babakişi, İmirli, Təkərli, Quruboğaz, Korbulaq, Gülablı və s. kəndlər də yaşayan müsəlmanları qılıncdan keçirib, yaşlı insanların və qadınların kürəyinə qaynar samovar bağlayaraq onların əzab larından nəşələnmişlər. Körpələri yabalara keçirərək anaların sinəsinə dağ vurmuşlar. Erməni basqınçıları bu mahalın xeyli hissəsini viranəyə çevirmişlər.
bu mahalın ərazisində hələ qədim dövrdən Ani adlı şəhər olub. Bu şəhərin xarabalıqları Arpaçayın sağ sahilində - Türkiyə əra zisində indi də qalmaqdadır. Uzun illər burada arxeoloji təd qiqatlar aparıblar. Ermənilər nə qədər cəhd göstərsələr də ki, Ani, guya, erməni knyazlarının qalası olub, aparılan tədqiqat lar təsdiqlədi ki, bu şəhər səlcuq türkləri tərəfindən salınıb. Hətta uzun illər Şəddadilər sülaləsinin hakimiyyətinə məxsus olub. Sanki bunun acığını çıxmaq üçün 1905-ci ildə onsuz da dağılıb sıradan çıxmış şəhəri ermənilər yer üzündən sildilər. Onun ətrafında isə ağlagəlməz vəhşiliklər törətdilər. Daşqala, Qoşavəng, Bozdoğan, Dovşanqışlaq, Qayalı kəndlərində olan nəhr və çaylarda qətlə yetirilmiş müsəlmanların ah-nalələri uzun illər şahidlərin yadından çıxmadı. Hətta sonradan doğma yurda qayıdan soydaşlarımız da həmin çay və bulaqlardan is tifadə edə bilmirdilər. 1920-ci ilin Novruz bayramında ermə nilər mahalın ayrı-ayrı kəndlərinə basqın edərək 200 nəfər azərbaycanlını qətlə yetirdilər. %? AGBABA - bu mahalda yerləşən çoxlu maddi mədəniyyət abidələri, müxtəlif fiqurlu qəbir daşları, ibadətgahlar, ocaqlar təsdiq edir ki, Ağbaba mahalı da Azərbaycanın çox qədim yaşayış məskənlərindən biri olub. Çar Rusiyasının təşəbbüsü və köməyi ilə buraya köçürülən ermənilərin-nanəcibliyi yer li əhalini çətin vəziyyətə salıb. Daşnakların təcavüz və təz 134
Yüklə 3,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|