Soyqirimi: tarixin qanlı salnaməsi



Yüklə 3,15 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə66/138
tarix08.03.2018
ölçüsü3,15 Mb.
#30951
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   138

təyirdilər  ki,  azərbaycanlılar  millətçi,  vəhşi  və  barbar  bir  xalq­

dır.  Bu  səbəbdən  də  onlarla  birgə  yaşamaq  mümkün  deyil. 

Sumqayıtda  törədilən  qanlı  aksiyaların  şəhərin  Dostluq,  Sülh 

küçələrində  baş  tutması  da  məqsədli  idi.

Sumqayıtda  hadisələrin  başladığı  gündən  dərhal  anti­

azərbaycan  informasiya şəbəkəsi  işə düşdü.  Müxtəlif ölkələrdə 

videolentlər  nümayiş  etdirildi,  mətbuatda  şər  və  böhtan  dolu 

yazılar  dərc  olundu.  Qəribədir  ki,  cəmi  3-4  gün  sonra  Xan­

kəndidə  əvvəlcədən  hazırlanmış  «Sumqayıt  hadisələri  zamanı 

həlak  olmuş  ermənilərə  xatirə  abidəsi»  ucaldıldı,  «Sumqayıt... 

Soyqırımı...  Aşkarlıq»  adlanan  kitabça  50  min  tirajla  Yerevan­

da  rus  dilində  çap  olunub  dünya  ictimaiyyətinə  çatdırıldı.  Əl­

bəttə,  belə  silsilə  tədbirlər  bir  daha  sübut  etdi  ki,  ermənilər 

bu  qanlı  aksiyanın  törədilməsini  və  geniş  yayılmasını  planlı 

şəkildə  təşkil  etmişlər.  «Böyük  Ermənistan»  xülyasına  xidmət 

edən  antitürk,  antiazərbaycan  təbliğat  separatçıların  başlıca 

məqsədinə,  məramına  çevrilmişdi.  Sumqayıt  hadisələri  barədə 

sovet və  xarici  ölkə  mətbuatında  birtərəfli,  qərəzli  yazılar dərc 

olunurdu.  Moskva  isə  susurdu.  Hələ  1988-ci  il  fevralın  26-da 

İttifaq  rəhbəri  M.Qorbaçov  ermənilərin  ona  müraciətinə  çox 

təmkinlə  cavab  vermişdi:  «Mən  hər  şeyi  başa  düşdüm,  ancaq 

bir  az  gözləyin».  Cəmi  iki  gün  sonra  Sumqayıt  hadisələri  baş 

verdi.  Sumqayıtlı  jurnalist  Eyruz  Məmmədov  o  günləri  xatırla­

yanda  bunları  dedi:  «SSRİ-nin  sabiq  müdafiə  naziri  D.Yazovla 

müsahibəmdə  onun  bir  etirafı  var:  «Biz  qoşunları  Sumqayıta 

yeritmək  üçün  ali  baş  komandandan  əmr  gözləyirdik.  Ali  baş 

komandan  isə  M.Qorbaçov  idi...»  Sumqayıtda  qan  töküləndən 

sonra  şəhərdə  dərhal  komendant  saatı  elan  olundu.  Beləliklə, 

bütün  səlahiyyət  hərbçilərin  əlinə  keçdi.  Ona  görə  ki,  Moskva 

belə  istəyirdi...

1988-ci  il  fevral  hadisələrindən  sonra  M.Qorbaçov  yüksək 

dairələrdə  Sumqayıt  faciəsinə  siyasi  qiymət  verilməsinə  tərəf-

212



clar  çıxmadı.  Çünki  o  vaxtlar  Sumqayıt  hadisələrinə  siyasi  qiy­

mət  verilsəydi,  həmin  əməliyyatın  yüksək  dairələrdən  idarə 

olunması  faktı  ortaya  çıxa  bilərdi.  SSRİ-nin  milli  münaqişə­

lər  zəminində  dağıdılması  ssenarisinin  əsl  müəllifləri  ittiham 

olunardı,  Sumqayıtda  törədilmiş  iğtişaşların  Dağlıq  Qarabağ 

problemi  ilə  bağlılığı  üzə  çıxardı.  Bir  də  ermənilərin  dünyaya 

bəlli  olan  iç  üzləri  açılardı.  Hələ  bir  vaxtlar  ermənilərin  vəh­

şiliyindən  dəhşətə  gələn  fransız  jurnalisti  Jan  İv  yazırdı:  «Mən 

müharibədə  çox  şeylər  olduğunu,  alman  əsgərlərinin  qəddar­

lığını  eşitmişəm.  Amma  ermənilər  onları  ötüb-keçiblər.  Onlar 

5-6  yaşlı  uşaqları,  dinc  əhalini  vəhşicəsinə  öldürürlər».  Əslin­

də,  dünya  ictimaiyyəti  erməniləri  belə  tanıyır:  zalım,  qəddar, 

qaniçən,  bir  sözlə,  ümumbəşəri  bəla  kimi...

Sumqayıt  hadisələrindən  23  il  keçir.  Doğrudur,  hadisələrin 

mahiyyətini  açmaq,  baş verənlərə  hüquqi  qiymət vermək  üçün 

SSRİ  Baş  Prokurorluğu  istintaq  qrupu  yaratdı.  İlk  baxışda  göz­

ləmək  olardı  ki,  əsl  həqiqət  üzə  çıxacaq.  Amma  belə  olmadı, 

şəhərdə  kütləvi  həbslər  başladı.  Günahsız  adamlar  istintaqa 

cəlb  olundu.  Əsl  cinayətkarlar  isə  hələ  də  məsuliyyətə  cəlb 

olunmayıblar...

Mixail  Qorbaçov  Sovet  İttifaqı  Kommunist  Partiyası  Mərkəzi 

Komitəsinin  Baş  katibi  seçiləndən  sonra  onun  ətrafına  ermə­

nipərəst  qüvvələr  toplandı.  Siyasi  məsələlər  üzrə  Şahnazarov, 

iqtisadi  məsələlər  üzrə  Aqanbekyan,  planlaşdırma  məsələləri 

üzrə  Sitaryan  onun  ən  yaxın  köməkçiləri  oldular.  Ölkədə  ge­

dən  ictimai-siyasi  proseslərdən  öz  məqsədləri  üçün  istifadə  et­

mək,  erməni  xalqının  arzuladığı  torpaq  iddiasını  qaldırmaq  və 

reallaşdırmaq  üçün  onlar Qorbaçova  məsləhətlər verir,  onu  bu 

çirkin  və  məkrli  işə  cəlb  edirdilər.  Lakin  Qorbaçov  hakimiyyə­

tinin  ilk  illərində  Dağlıq  Qarabağı  Azərbaycanın  tərkibindən 

ayırıb  Ermənistanın  tərkibinə  vermək  çətin  idi.  SSRİ  Nazirlər 

Sovetinin  birinci  müavini,  Siyasi  Büronun  üzvü  Heydər  Əliyev

213



belə  ədalətsiz  bir  məsələnin  ali  hakimiyyət dairələrində  müza­

kirə  olunmasına  imkan  verə  bilməzdi.

Qorbaçovun  yaratdığı  qeyri-sağlam  mühitdə  çalışmağın 

mümkünsüzlüyünü  görən  Heydər  Əliyev  1987-ci  ilin  oktyabr 

ayında  Kommunist  Partiyası  Mərkəzi  Komitəsinin  plenumunda 

tutduğu  bütün  vəzifələrdən  istefa  verməyə  məcbur oldu.  Ölkə­

mizlə  bağlı  ağır  proseslər  də  bundan  sonra  başlandı.  1987-ci 

ilin  noyabrında  akademik  Aqanbekyan  Parisdə  erməni  icması 

qarşısında  çıxış  edərək  Dağlıq  Qarabağın  Azərbaycan  Respub­

likasından  alınıb  Ermənistana  verilməsini  məqsədəuyğun  he­

sab  etdiyi  barədə  bəyanat  verdi.  Bu  bəyanat  xaricdə  yaşayan 

erməni  lobbisi  tərəfindən  alqışlandı  və  bu  işdə  Qorbaçova  hər 

cür dəstək  olacaqlarına  söz  verildi.  Həmin  ilin  dekabrında  Mi- 

xail  Qorbaçov  xanımı  Raisa  Maksimovna  ilə  ABŞ-ın  Kalifor­

niya  ştatına  səfər  etdi  və  burada  erməni  icması  ilə  görüşdü. 

Görüşdə  Dağlıq  Qarabağ  məsələsi  gündəmə  çıxarıldı  və  Qor- 

baçovdan  onun  tezliklə  ermənilərin  xeyrinə  həll  olunacağı 

haqda  razılıq  alındı.  Mixail  Qorbaçov  Moskvaya  qayıtdıqdan 

sonra  Ermənistanın  və  Dağlıq  Qarabağın  ayrı-ayrı  rayonlarında 

kütləvi  mitinqlər  keçirilməyə  başlandı.

1988-ci  il  fevralın  1 7-də  Sov.İKP  MK-da  erməni  icmasının 

bir  qrup  nümayəndəsi  qəbul  olundu.  Fevralın  18-də  Xankən­

diyə  qayıdan  həmin  nümayəndələr  mərkəzi  meydanda  mitinq 

keçirdilər.  Moskvadan  səfərdən  qayıdan  Akopyan  və  Qabriel- 

yan  kütlə  qarşısında  çıxış  edərək  Moskvanın  onları  dəstək­

lədiklərini  bildirdilər  və  Dağlıq  Qarabağ  probleminin  Ermə­

nistanın  xeyrinə  həll  olunacağı  haqqında  məlumat  verdilər. 

Azərbaycanın  ayrı-ayrı  bölgələrində  yerli  əhali  ermənilərin  bu 

antikonstitusion  aksiyasına  cavab  olaraq  etiraz  aksiyası  keçir­

məyə  başladı.  Fevralın  19-da  Bakıda  Mərkəzi  Komitənin  binası 

qarşısında  mitinq  keçirildi.  Mitinq  iştirakçıları  ermənilərin  tor­

paq  iddiasını  əsassız  saydılar,  bu  işdə  Sovet'hökumətinin  lo­

214



Yüklə 3,15 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   138




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə