Soyqirimi: tarixin qanlı salnaməsi



Yüklə 3,15 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə70/138
tarix08.03.2018
ölçüsü3,15 Mb.
#30951
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   138

sada,  Rusiyada  yaşayan  erməni  lobbisi  tərəfindən  düşünülmüş 

və  həyata  keçirilmiş  qanlı  bir  aksiya  idi.  Məqsəd  azərbaycan­

lıları  başkəsən  və  quldur  bir  millət  kimi  dünya  ictimaiyyətinə 

təqdim  etmək,  bununla  da  Dağlıq  Qarabağı  Azərbaycandan 

alıb,  Ermənistanın  tərkibinə  qatmaq  idi.

Ümumiyyətlə  desək,  ermənilərin  müxtəlif  zamanlarda  öz 

çirkin  və  məkrli  siyasətləri,  başqa xalqlara  qarşı  qısqanc  müna­

sibəti,  uydurmaları  dünyada  tanınmış  bir  çox  siyasətçilər,  ta­

rixçilər,  alimlər tərəfindən  həmişə  qəzəb  və  nifrətlə  qarşılanıb 

və  qarşılanacaq...

224



Ill  FƏSİL

Soyqırımının

yeni  mərhələsi


Qarabağ  savaşı  -  

amansız  və  ədalətsiz  müharibə

Azərbaycanın  əsrlərdir  ki,  ən  ağrılı  problemi  olaraq 

qalan  Qarabağ  münaqişəsinin  son  mərhələsinin  başlan­

masından  artıq  25  ilə  yaxın  vaxt  ötür.  Geridə  qalan 

müddət  ərzində  müharibənin  qanlı  mahiyyəti  səngisə 

də,  savaşın  və  təcavüzün  «bəxş»  etdiyi  faciələr,  itki­

lər,  qurbanlar  azalmadı.  Çünki  cəbhə  bölgəsində  əldə 

olunan  atəşkəsə  baxmayaraq,  müharibə  davam  edir  və 

onun  fəsadlarının  sayı  da  durmadan  çoxalır.  Müharibə 

məmləkətdə  hər  an  duyulur,  Qarabağ  itkisi  ölkədə 

addımbaşı  özünü  yada  salır.  Qaçqınlıq  və  məcburi 

köçkünlük  həyatının  çətinliklərində,  vətəndə  vətənsiz- 

lik  taleyinə  məhkum  olan  yüz  minlərlə  insanın  iztirab­

larında,  «yurdum  hey!..»  deyərək  canını  yad  obalarda 

tapşıran  nakam  talelərdə,  Qarabağdan  kənarda  do­

ğulan  qarabağlı  körpələrin  görmədikləri  vətənə  doğru 

uzanan  baxışlarında,  inamlarında,  əsgərimizin  qələbə 

və  intiqam  yanğısında  davam  edir  Qarabağ  savaşı!

Qarabağ  dünyanın  ən  qədim  insan  məskənlərindən 

biridir

Qarabağ  ən  qədim  zamanlardan  indi  Azərbaycan  türkü  ad­

lanan  millətin  əcdadlarının  əzəli  topağı  olub və  bu  ərazidə  ya­

radılmış  bütün  dövlətlər,  xanlıqlar,  inzibati  vahidlər  də  məhz  ' 

bizlərə  məxsus  idi.  Qarabağın  Azərbaycana  aidliyini  sübut  et­

mək  üçün  fakt  axtarmağa  ehtiyac  yoxdur,  çünki,  əslində,  bunu 

təkzib  edən  ən  adi  bir  arqument  belə  mövcud  deyil.

---------  

227 

---------




Qarabağ  ifadə  forması  olaraq  həm  də  coğrafi  ərazi  məna­

sında  qəbul  edilir.  Tarixən  Qarabağ  Azərbaycanın  müxtəlif 

ərazilərini  əhatə  edib.  Məsələn,  vaxtilə  Qarabağ  xanlığının 

vəziri  olmuş  Mirzə  Camal  Cavanşir  «Qarabağ  tarixi»  əsərin­

də  yazırdı:  «Qədim  tarix  kitablarının  yazdığına  görə,  Qara­

bağ  vilayətinin  sərhədləri  belədir:  cənub  tərəfdən  Xudafərin 

körpüsündən  Sınıq  körpüyə  qədər  -   Araz  çayıdır.  İndi  (Sınıq 

körpü)  Qazax,  Şəmşəddin  və  Dəmirçi-Həsənli  camaatı  arasın­

dadır  və  Rusiya  dövləti  məmurları  onu  rus  istilahı  ilə  «Krasnı 

most»,  yəni,  Qırmızı  körpü  adlandırırlar.  Şərq  tərəfdən  Kür 

çayıdır  ki,  Cavad  kəndində  Araz  çayına  qovuşaraq  Xəzər dəni­

zinə  tökülür.  Şimal  tərəfdən  Qarabağın  Yelizavetpolla  sərhədi 

Kür  çayına  qədər -   Goran  çayıdır  və  Kür  çayı  çox  yerdən  (ke­

çib)  Araz  çayına  çatır.  Qərb  tərəfdən  Küşbək,  Salvartı  və  Ərikli 

adlanan  uca  Qarabağ  dağlarıdır».

Tarixi  mənbələr  Qarabağı  təkcə  Azərbaycanın  deyil,  ümu­

miyyətlə,  dünyanın  da  ən  qədim  tarixə  malik  diyarlarından 

biri  kimi  səciyyələndirir.  Sadəcə  bir  faktı  göstərək:  bu  ərazi­

dəki  Azıx  mağarasında  ən  qədim  insanların  yaşayış  məskəni 

aşkar  edilmişdir.  Bu  yaşayış  məskəni  Azərbaycanın,  o  cümlə­

dən  Qarabağın  Aralıq  dənizi  hövzəsi  və  Şərqi  Afrika  ilə  birlik­

də  insanlığın  ilk  vətənlərindən  biri  olduğunu  sübut  edir.  Azıx 

mağarasının  alt  təbəqələrindən  aşkar  olunmuş  əmək  alətləri­

nin  Quruçay  mədəniyyətinə  aid  olduğu  öz  təsdiqini  tapmışdır. 

Quruçay  mədəniyyətinin  yaşı  isə  1  milyon  200  min  ildən  də 

qədimlərə  aiddir.  1968-ci  ildə  isə  Azıx  mağarasında  Azıx  ada­

mının  -   azıxantropun  çənə  sümüyü  tapılmışdı.  Burada  Azıx 

adamının  350-400  min  il  əvvəl  yaşadığı  güman  olunur.

Qarabağ  ərazisi  qədim  Azərbaycan  dövlətlərinin  hamısının 

tərkibində  olub.  E.ə.  IV  -   e.  VIII  əsrlərində  mövcud  olan  Al­

baniya  dövləti  bütün  Qarabağ  ərazisini  əhatə  edirdi.  Yadel­

li  işğalları  nəticəsində  isə  bütün  ərazilərimiz  kimi,  Qarabağ 

da  ilhaq  olunurdu.  XIII  əsrdə  monqolların  Azərbaycanı  tam

228



işğal  etməsi  ilə  Qarabağ  ərazisi  də  əvvəl  Ali  Monqol  Xaqan­

lığının,  sonra  isə  HCilakular-Elxanilər  dövlətinin  tərkibinə  aid 

idi.  Həmin  dövrdən  etibarən  artıq  Qarabağ  coğrafi  əraziyə  şa­

mil  edilirdi.  Mühüm  bir  məqama  da  diqqət  çəkək  ki,  monqol 

hökmdarlarının  daim  Qarabağda  qışlamaları  mühüm  dövlət 

səviyyəli  hadisələrin  burada  baş  verməsinə  səbəb  olmuşdur. 

Məsələn,  Qazan  xan  və  Arpa  xan  adlı  monqol  hökmdarları 

Qarabağda səltənət taxtına  çıxmış,  Arqun  xan  və  Əbu  Səid  xan 

isə  Qarabağda  vəfat  etmişlər.

XV  əsrdə  isə  Qarabağ  Azərbaycan  dövlətləri  olan  Qara­

qoyunlular  və  Ağqoyunluların  tərkibində  idi.  Azərbaycan  Sə- 

fəvilər  dövlətinin  yaranması  ilə  Qarabağ  ərazisi  dövlətin  dörd 

bəylərbəyliyindən  birinə  çevrildi.  Mərkəzi  Gəncə  şəhəri  olan 

Qarabağ  bəylərbəyliyi  235  il,  yəni  1736-cı  ilədək  mövcud  ol­

muşdur.  1593-cü  il  məlumatına  görə,  o,  7  sancağa,  36  na­

hiyəyə  bölünürdü.  Ərazidə  qeydə  alınan  1.300  toponimik 

vahidlərin  hamısı  Azərbaycana  məxsus  idi.  1720-ci  ildə  əra­

zidə  əhalinin  sayı  122  min  nəfər  olmuşdur.  Onların  66  faizini 

Azərbaycan  türkləri,  31  faizini  qriqorianlaşmış  albanlar,  3,1 

faizini  isə  kürdlər  təşkil  edirdi.  1736-cı  ildə  Nadir  şah  Əfşar 

Səfəvilər  dövlətinə  son  qoymaqla  bərabər,  həm  də  Qarabağ 

ərazisində  yaşayan  əhaliyə  qarşı  amansız  faciələrə,  qırğınlara 

rəvac  verdi.  Nadir  şah  onu  qanuni  hökmdar  kimi  tanımaqdan 

imtina  edən  Qarabağ  bəylərbəyliyinin  türk-müsəlman  sakinlə­

rinə  qarşı  ağır  cəza  tədbirləri  həyata  keçirdi.  Eyni  zamanda, 

Qarabağ  əhalisinin  mütləq  əksəriyyəti  Əfqanıstan  və  Xorasana 

sürgün  edildi.  Qeyd  edək  ki,  Nadir  şahın  ədalətsiz  və  qəddar 

olduğu  qədər  də  Azərbaycanın  ümummilli  mənafeyinə  zərbə 

vuran  bu  xəyanətkar  addımı  Qarabağda  mövcud  olan  alban 

məliklərinin  mövqeyini  gücləndirdi  və  onların  separatizminə 

əsaslı  təkan  verdi.  Nadir şahın  ölümü  ilə  onun  qurduğu  dövlət 

parçalandı  və  Azərbaycan  ərazisində  yeni  dövlətlər  -   xanlıq­

lar  yarandı.  Qarabağ  əyalətinin  ərazisində  isə  iki  Azərbaycan 

xanlığı  -   Gəncə  və  Qarabağ  xanlıqları  yarandı.

229



Yüklə 3,15 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   138




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə