materiallarının, xüsusilə dəmir məmulatların və sair yüklərin
digər ölkələrə daşınması barədə mütəmadi məlumatlar daxil
olmaqdadır.
Müvafiq məlumatlar tərkibində müxtəlif qiymətli metallar,
o cümlədən qızıl olan torpağın, zavod və fabriklərdə istismar
olunmuş dəzgahların, elektrik qatarları, vaqonlar və relslərin
kəsilərək digər ölkələrə daşınması faktlarını ehtiva edir.
İşğal altında olan ərazilərdən qarət edilmiş milli sərvətləri
mizin - qədim tarixi əsərlərin, xalçaların, mineralların Avropa
ölkələrində erməni milli sərvəti adı altında nümayiş etdirilməsi
barədə məlumatlar mövcuddur. Ermənilər Kəlbəcərdə yerlə
şən mineral yataqların və 3.600-ə qədər qaya təsvirinin foto
şəkillərini 2000-ci ildə Finlandiyada öz əraziləri kimi nümayiş
etdirmişlər.
Son zamanlar ermənilərin qədim Azərbaycan musiqi alətlə
rini öz adlarına çıxaraq Avropa, MDB və Şimali Amerika ölkə
lərində satması halları çoxalmış, Qarabağ xalçalarının erməni
və ya fars xalçaları adı altında müxtəlif sərgilərə və hərraca
çıxarılması faktları qeydə alınmışdır. Son illər ərzində Azər
baycanın işğal edilmiş ərazilərində külli miqdarda çıxarılmış
tarixi, mədəni və dini abidələr xarici ölkələrə satılmışdır. İşğal
olunmuş ərazilərdəki muzeylərdə mövcud olan unikal ekspo
natlar ya məhv edilmiş, yaxud həmin eksponatların əsasın
da onların guya ermənilərə məxsusluğunu göstərən yeni mu
zeylər yaradılmışdır. Bu mənada, ermənilərin qədim Qafqaz
Albaniyası abidələrini özününküləşdirməsi məsələsinə xüsusi
önəm verdiyi bildirilm əlidir. Onların üzərində mövcud olan
qədim alban yazıları, divar naxışları və xaçlar məhv edilib
erməni atributikası ilə əvəzlənir. Bir sıra məscidlər isə anbar
lar kimi istifadə olunur. Bu kampaniya məqsədyönlü xarak
ter daşımaqla, işğal edilmiş rayonların tarixi-mədəni nöqteyi-
nəzərindən Azərbaycana aid olmadığı və bununla ermənilərin
həmin ərazilərdə məskunlaşmasına bəraət qazandırılmasına
yönəldilmişdir.
267
Bu müstəvidə Azərbaycana məxsus yer adlarının dəyişdiri
lərək erməni adları ilə əvəz olunmasının xüsusilə kütləvi hal
aldığı bildirilm əlidir. Bütün bunlardan başlıca məqsəd gələ
cəkdə həmin ərazilərin ilhaqının həyata keçirilməsinə «əsas
yaratmaq »dır.
Xalqımıza məxsus maddi sərvətlərin daha geniş miqyaslar
da talan edilməsi məqsədi ilə Azərbaycanın işğal olunmuş əra
zilərində qanunsuz iqtisadi fəaliyyətə xarici ölkələrin bir sıra
firma və şirkətləri də cəlb edilmişdir.
Erməni tərəfinin təşkilatçılığı ilə 2004-cü ilin yanvar-iyul
ayları ərzində Azərbaycan Respublikasının müvafiq dövlət or
qanlarının razılığı olmadan ölkəmizin Dağlıq Qarabağ və işğal
olunmuş digər ərazilərinə 1.610 nəfər əcnəbi vətəndaş səfər
etmişdir.
BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının 1993-cü ildə qəbul edilmiş
822, 853, 874, 884 saylı qətnamələrində Azərbaycan Respub
likasının ərazi bütövlüyünün tanınmasına və işğal olunmuş
Azərbaycan ərazilərinin qeyd-şərtsiz azad edilməsi tələbləri
nə baxmayaraq, Ermənistan Respublikası hal-hazırda işğalçılıq
siyasətini davam etdirməkdədir.
Azərbaycan
Respublikasının
Ermənistan və separatçı-
terrorçu rejim tərəfindən işğal altında saxlanılan, beynəlxalq
nəzarətdən kənar ərazilərində qanunsuz fəaliyyətlərə dair
MTN-in əldə etdiyi məlumatlar təsdiqini tapmaqdadır.
/
268
Qarabağ münaqişəsi dövründə
əsir, girov və itkin düşmüşlər
Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlar
la əlaqədar Dövlət Komissiyasında 4.841 Azərbaycan
vətəndaşı münaqişə zonasında itkin düşmüş şəxs kimi
qeydiyyata alınmışdır.
Onlardan 54 nəfəri uşaq, 321 nəfəri qadın, 409 nəfəri qo
calardır (01.04.2005-ci il tarixə olan statistikaya görə). 1988-
2005-ci illərdə 1.368 Azərbaycan vətəndaşı erməni əsirliyin
dən azad edilmişdir. Bunlardan 169 nəfəri uşaq, 338 nəfəri
qadın, 286 nəfəri qocalardır.
Təkzibolunmaz faktlar göstərir ki, itkin düşmüş 4.844 və
təndaşdan ən azı 783 nəfər (18 nəfər uşaq, 46 nəfər qadın, 69
nəfər qoca) ermənilər tərəfindən əsir, yaxud girov götürülmüş,
lakin bu faktlar beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən Beynəlxalq
Qırmızı Xaç Komitəsindən (BQXK) gizlədilmişdir. Həmin şəxs
lərin siyahısı erməni əsirliyindən qayıtmış vətəndaşlarımızın
və digər mənbələrin şahid ifadələri əsasında tərtib edilmişdir.
Əsir və girov götürülmüş şəxslərin azad edilməsi, itkin
düşmüş şəxslərin axtarışı üzrə Almaniya, Rusiya və Gürcüsta
nın hüquq müdafiəçilərindən ibarət Beynəlxalq işçi qrupu və
BQXK bu şəxslərdən bir qisminin həqiqətən də əsir götürülmə
si və sonrakı taleləri barədə məlumatların gizlədilməsinə dair
faktları təsdiq edirlər.
Azərbaycan tərəfinə daxil olan məlumatlar göstərir ki, qeyd
olunan siyahıdakı şəxslərin böyük əksəriyyəti erməni əsirli
yində öldürülmüş, yaxud işgəncə və xəstəliklərdən vəfat et
miş, az bir hissəsi isə indi də gizlədilərək Ermənistanda və
işğal olunmuş ərazilərdə ağır fiziki işlərdə qul kimi istifadə
olunurlar.
269