Soyqirimi: tarixin qanlı salnaməsi

diviziyası,  Hava  Hücumundan  Müdafiə  Qoşunları,  DİN-in 

daxili  qoşun  birləşm ələri  vardır.  Oraya  əlavə  qoşun  yerit­

mək  nəyə  lazım  id if   Əgər  belə  zərurət  var  idisə,  orada 

yerləşən  hərbi  hissələrdən  də  istifadə  etmək  olardı.  Belə 

qərar  qəbul  edən  Azərbaycan  rəhbərliyi,  hamıdan  əvvəl  isə 

bərk  ayaqda  Azərbaycanı  qoyub  qaçmış  Vəzirov  öz  xalqı 

qarşısında  məsuliyyət  daşımalıdır.  Ölkənin  ali  siyasi  rəhbər­

liyinə  yanlış  məlumat  verənlər  də  məsuliyyət  daşımalıdır. 

Zənnimcə,  ölkənin  ali  siyasi  rəhbərliyinə  vəziyyət  barədə 

vaxtında  kifayət  qədər  düzgün,  dəqiq,  obyektiv  informasiya­

lar  çatdırılmamışdır.  Rəhbərlik  çaşqınlığa  salındığından  belə 

qərar  qəbul  etmişdir.  Qırğın  törədənlərin  hamısı  layiqincə 

cəzalandırılmalıdır».

Heydər  Əliyev  bu  bəyanatı  verməklə  İttifaq  rəhbərlərinin 

kəskin  təzyiq  və  təsirlərinə  məruz  qalacağını  gözləri  önünə 

gətirsə  də,  özünəməxsus  qətiyyət  və  cəsarət  nümayiş  etdirdi. 

Həyatının  hər  an  təhlükədə  olmasına  baxmayaraq,  qətiyyətlə 

bütün  dünyaya  faciənin  hüquqi-demokratik  prinsiplərə  zidd 

olduğunu,  Azərbaycan  xalqına  qarşı  hərbi  təcavüzün  SSRİ  və 

Azərbaycan  SSR  rəhbərliyi  tərəfindən  həyata  keçirildiyini  bə­

yan  etdi.

Elə  həmin  gün  Heydər  Əliyev  Azərbaycan  xalqına  başsağ­

lığı  teleqramı  göndərdi.  Teleqramda  deyilirdi:  «Bakı  şəhərinə 

Sovet  ordusu  hissələrinin  yeridilməsi  ilə  əlaqədar xalqımızın 

başına  gəlmiş  faciədən  -   dinc  əhalinin  qırılmasından  böyük 

ürək  ağrısı  ilə  xəbər  tutdum.  Bu  matəm  günündə  həlak 

olanların  ailələrinə  və  yaxınlarına,  bütün  Azərbaycan  xal­

qına  dərin  hüznlə  başsağlığı  verirəm.  Mən  bu  düşünülmüş 

aksiyanı  pisləyir;  onu  antihumanist,  antidemokratik,  qanuna­

zidd  hesab  edirəm.  Bu  ağır  gündə  sizi  ağıllı-kamallı  olmağa, 

həmrəyliyə  və  birliyə  çağırıram».

282

---

İlk  hüquqi-siyasi  qiymət

Heydər  Əliyev  1990-cı  ildə  Naxçıvana  gəldi  və  həmin  ilin 

payızında  keçirilən  seçkilərdə  Naxçıvan  və  Azərbaycan  par­

lamentinə  deputat  seçildi.  20  Yanvar  faciəsinə  hüquqi-siyasi 

qiymətin  verilməməsi  onu  ciddi  narahat  edirdi.  1990-cı  ilin 

noyabr  ayında  ulu  öndərin  böyük  siyasi  nüfuzu  sayəsində  20 

Yanvar  faciəsinə  prinsipial  qiymət  verilməsi  məsələsi  yenidən 

gündəliyə  gəldi.  Bu  mənada  Naxçıvan  Muxtar  Respublikası  Ali 

Məclisinin  birinci  sessiyasının  noyabrın  21-də  keçirilən  iclası 

yadda  qaldı.  Heydər  Əliyev  xalq  deputatı  kimi  «1990-cı  ilin 

yanvar  ayında  törədilmiş  Bakı  hadisələrinə  siyasi  qiymət  ve­

rilməsi  haqqında»  qərar  layihəsini  işləyib  Ali  Məclisin  müza­

kirəsinə  təqdim  etdi.

Elə  həmin  sessiyadakı  çıxışında  xalqımızın  hərbi,  siyasi, 

mənəvi  təcavüzə  məruz  qalmasından  narahatlıqla  danışan 

Heydər  Əliyev  ürək  yanğısı  və  qətiyyətlə  deyirdi:  «Başımıza 

böyük  bəla  gəlib,  m illət  əzilib,  m illətə  qarşı  təcavüz  olub, 

ancaq  indiyə  qədər  Azərbaycan  xalqının  həyatında  baş 

vermiş  bu  faciəli  hadisəyə  qiymət  verilməyib...  Bu  qədər 

qanunsuzluğa,  demokratiyanın  pozulmasına  dözmək  olmaz. 

Bu  məsələyə  biz  özümüz  siyasi  qiymət  verməliyik,  respub­

likanın  ali  hakimiyyət  orqanından  tələb  etməliyik  ki,  bu 

məsələyə  baxsın  və  günahkarlar  cəzalandırılsın».

Heydər  Əliyevin  xalqın  milli  faciəsi  ilə  bağlı  qaldırdığı  ta­

leyüklü  məsələ  xalq  deputatları  tərəfindən  qətiyyətlə  müdafiə 

olunurdu.  Ali  Məclisin  birinci  sessiyasında  «1990-cı  ilin  yan­

var ayında  törədilmiş  Bakı  hadisələrinə  siyasi  qiymət  verilməsi 

haqqında»  qərar  qəbul  edildi.

Naxçıvan  MR  A li  Məclisinin  21  noyabr  1990-cı  il  tarixli 

qərarından:

«Yanvar  faciələrinin  səbəbkarlarının  -   istər  İttifaq,  istərsə 

də  respublika  rəhbər  partiya,  sovet,  hüquq-mühafizə  orqanı 

işçilərinin,  hərbçilərin  bugünədək  aşkar  edilib  qanunla

283

---

məsuliyyətə  cəlb  olunmaması  xalqda  dərin  hiddət  və  etiraz 

doğurmuşdur.

Naxçıvan  Muxtar  Respublikasının  A li M əclisi  bütün  bunları 

işğalçı  siyasət  və  dəqiq  düşünülmüş  hərbi  təcavüz  kimi 

qiym ətləndirərək  İnsan  Hüquqları  Bəyannaməsinin  kobud 

şəkildə  pozulması  kimi  nəzərdə  tutaraq  qərara  alır:

1.  1990-cı  ilin  yanvar  ayında  Bakı  şəhərində  törədilmiş 

qanlı  hadisələr  Azərbaycan  SSR-in  suveren  hüquqlarına, 

respublikada 

gedən 

demokratik  proseslərə 

qəsd  kimi 

q iy m ətləndi ri İsin.

2.  Dinc  əhaliyə,  silahsız  kütləyə,  heç  bir  müqavimət 

göstərməyən  günahsız  adamlara  qarşı  müasir  silahla,  hərbi 

texnika  ilə  zorakılıq  edilməsi,  qocaların,  qadınların,  uşaqların 

qətlə  yetirilməsi  Azərbaycan  xalqına  qarşı  açıq  təcavüz 

kim i  ittiham  edilsin.

3.  B irilə  yaxın vaxt keçməsinə baxmayaraq,  Bakı faciələrinə 

Azərbaycan  SSR  ali  hakimiyyət  orqanları  tərəfindən  siyasi 

qiym ət  verilməməsi,  bununla  əlaqədar  yaradılmış  Xüsusi 

Deputat  Komissiyasının  işinin  qeyri-müəyyən  səbəblərdən 

başa  çatdırılmaması,  qanlı  hadisələrin  günahkarlarının  aşkara 

çıxarılıb  qanuni  məsuliyyətə  verilməməsinə  qəti  etiraz 

olunsun.

Azərbaycan  SSR  A li  Sovetindən  tələb  edilsin  ki,  ən 

qısa  müddətdə  həmin  məsələni  parlamentin  müzakirəsinə 

çıxarsın.

4.  Bu  qərar  qəbul  edilən  andan  20  Yanvar  günü  hər  il- 

Naxçıvan  Muxtar  Respublikasında  M illi  Matəm  Günü  kimi 

qeyd  edilsin.

5.  Azərbaycan  SSR  A li  Sovetindən  xahiş  edilsin  ki,  20 

Yanvar  günü  hər  il  Azərbaycan  SSR-də  M illi  Matəm  Günü 

kim i  qeyd  edilsin».

Göründüyü  kimi,  qərarda  20  Yanvar  hadisələri  Azərbayca­

nın  suveren  hüquqlarına,  dinc  əhaliyə,  heç  bir  müqavimət

284

---