Axı linqvistikada qəbul edilmiş qaydaya əsasən, hay dili yüz
seçim əlamətinə görə 11 qrupa və 44 dialektə bölünür (Bax:
Джаикян Г.Б. Общее и армянское языкознание. Ереван, 1978
г.). Dilçi mütəxəssislərin fikrincə, xalqın bu qədər çoxsaylı dil
və dialekt şaxələrinin olması bunu deməyə əsas verir ki, hay
dili bir xalqın dili deyildir. Bu, Ermənistan ərazisində qədim
məzarlıq-larda tapılmış kəllələrlə də təsdiqlənir. Həmin kəllə
lərin baş göstəriciləri müasir ermənilərin baş göstəricilərindən
kəskin fərqlənir (Bax: Рогтнский Я.Я., Левин M.Г. Антрополо
гия. M., 1963, с.390). Ermənilərin 16 antropoloji tipə bölünməsi
tədqiqatçıları heyrətləndirir. Bir xalqın bu qədər antropoloji
fərqləri ola bilməz. Belə çıxır ki, haylar və ermənilər arasında
əlaqə məsələsini cəsarətlə şübhə altına almaq olar. Ola bilsin
ki, Ermənistan prezidentinin komandasında bu barədə fikirlə
şərək başa düşərlər ki, yaşayış məntəqəsi 200-300 il bundan
əvvəl məhz Azərbaycan adına necə malik ola bilərdi.
Başqa bir məsələ barədə də fikirləşmək pis olmazdı. Ermə
nilər antropoloji baxımdan praktik olaraq yeganə xalqdır ki,
onlar Cənubi Qafqaz xalqları üçün xarakterik olan antropoloji
tipə uyğun gəlmirlər. Aparılmış antropoloji tədqiqatlara əsa
sən deyə bilərik ki, tarixi Azərbaycanın qərb hissəsinin əhali
si bütün dövrlərdə (eneolitdən başlamış müasir dövrə
Azərbaycanın qalan hissəsinin əhalisinə oxşar olmuşdur. Müa
sir Ermənistan ərazisində ermənilərlə bağlı aşkar edilmiş ən
qədim antropoloji tapıntılar yalnız XVII əsrə aiddir və yalnız
Kenaker nekropolunda aşkar edilmiş tapıntılarla təsdiqlənir.
Onlar bir sıra əlamətlərə (kəllə qutusunun forması, üz skeleti
nin quruluşu və s.) görə əvvəlki paleoantropoloji seriyalardan
əsaslı şəkildə fərqlənir və yeni etnik komponentlərdir.
Ermənilərin diş-çənə sisteminin təhlili də onların Dağlıq
Qarabağ zonasında aborigenlər olmamasına dəlalət edir18.
«Arsax» toponimi də «erməni» toponimi olmuş və əlüstü
«Vararakn» adlı «erməni məskəni» uydurulmuşdur. Heç bir
mənbədə «Vararakn» deyilən məskən adı çəkilmir. Əlbəttə,
33
əgər ermənilərin tarixi saxtalaşdırmaq laboratoriyalarında belə
bir şey uydurmağa və əsası Qarabağ xanları tərəfindən qoyul
muş Xankəndinin yerləşdiyi əraziyə bağlamağa hələ macal
tapmayıblarsa. «Berdzor», «Karvaçar», «Kaşataq» və bir sıra
başqa uydurma «qədim erməni» adları kimi, bu «Vararakn»
da erməni təbliğatının faydasız icadıdır. Məsələn, onlar Azər
baycanın işğal edilmiş Ağdam rayonunda qanunsuz arxeoloji
qazıntılar zamanı aşkar edilmiş tikilinin bünövrəsinin ətrafın
dakı yeri özbaşına, ciddi elmi faktlara əsaslanmadan «Tiqrana-
kert» adlandırmağı qərara almışlar. Sual edilir: nə üçün başqa
ad deyil, məhz «Tiqranakert» və nə üçün başqa yerdə deyil,
məhz bu yerdə? Təkcə ona görəmi ki, bu yer ermənilərin xo
şuna gəlmişdir və tarixi saxtalaşdırmaq laboratoriyasının ilhaq-
çı planlarının həyata keçirilməsinə kömək etmək üçün, adət
ləri üzrə, saxta şəhadətlərə və salnamələrə istinad edir və indi
özləri də alimnüma görkəmlə bu mənbələrə istinad edirlər?!
Əvvəllər Azərbaycana (məhz Azərbaycana!) məxsus olmuş
İrəvan xanlığının ərazisində yüzlərlə toponimin sovet döv
ründə vaxtilə həmin torpaqlarda yaşamış Azərbaycan türklə
rinin izlərini məhv etmək məqsədi ilə adları dəyişdirilərək
onlara erməni adları qoyulmuşdur. Bizim dildə mənası olan
bu toponimlərin erməni dilində heç bir mənası yoxdur. Bu
toponimlər haraya yox olmuşdur? Şübhə yoxdur ki, elə hə
min tarixi saxtalaşdırmaq laboratoriyaları bu suala cavab ax
tararkən Basarkeçər (Vardenis), Qaranlıq (Martuni), Hamamlı
(Spitak), Cəlaloğlu (Stepanavan), Qarakilsə (Sisyan), Qarakilsə
(Vanadzor), Keşişkənd (Yexeqnadzor), Uluxanlı və ya Zəngiba-
sar (Masis), İstibulaq və ya Karvansara (İcevan), Dəvəli (Ararat
qəsəbəsi), Gözlü Kəmərli (Metsamor), Üç Müədzin (Eçmiəd-
zin), Alagöz (Araqats), Göyçə (Sevan), Arpaçay (Axuryan) və
yüzlərlə başqa keçmiş Azərbaycan toponimləri üçün yüzlərlə
yeni «vararakn»lar icad edəcəklər. Az qala Nuh əyyamından
qalmış yeni «qədim erməni» adlarının guya qeydə alındığı sax
34
ta «salnamələr» üzə çıxacaqdır. Elə həmin laboratoriyalar işğal
edilmiş şəhərlər və kəndlər üçün yeni adlar fikirləşib tapmış
və bir müddətdən sonra Ermənistan rəhbərləri yüksək tribuna
lardan çıxış edərək yeni «vararakn»lar barədə dünyaya car çə
kəcəklər. Ermənilər artıq Ukraynanın Lvov şəhərinin də adını
dəyişdirərək onu Aryuts adlandırmaq istəyirlər!
«Erməni» mənşəli «Arsax» toponiminə gəldikdə isə, onun
erməni dilinə və Ermənistanın erkən tarixinə heç bir aidiyyəti
yoxdur. Ermənistan prezidentinin Gorusda səsləndirdiyi tezis
savadsızlıq dərəcəsinə görə adamı mat qoyur: «Bu yerin er
məni adı - Arsax miladdan əvvəl VIII əsrdə təsdiqlənmişdir və
bunu Yerevanın təməlini qoymuş I Arqiştinin oğlu II Sarduri
təsdiq etmişdir». Əvvələn, I Arqişti və II Sarduri hay çarları
deyil, Urartu çarları olmuşdur. Urartu və hay xalqları müxtəlif
xalqlar olmuş və müxtəlif dil ailələrinə aid olan müxtəlif d il
lərdə danışmışlar. Görünür, Sarkisyan, «yeri gəlmişkən», təkcə
albanların deyil, həm də urartuluların mədəni-tarixi irsinə ta
mah salmışdır. İkincisi, bu ad nə münasibətlə birdən-birə er
məni adı oldu? Urartu çarı yalnız «Arsax» adını təsdiqləmiş,
lakin onun erməni toponimi olmasını təsdiqləməmişdir! O,
yalnız qeyd etmişdir ki, belə bir vilayət var, vəssalam. Belə çı
xır ki, əgər Qafqazda Arsax adlı bir vilayət olması barədə Misir
fironları və ya Çin imperatorları məlumat vermiş olsaydı, onda
bu toponim həmin an hökmən Misir və ya Çin toponimi ola
caqdı? Axı Arsax toponimi təkcə Bizans mənbələrində onun
adının çəkilməsinə görə antik toponim olmamışdır! Başabəla
erməni alim və siyasətçilərinin saxtalaşdırma metodları insanı
mat qoyur: onlar əvvəlcə hurritdilli urartuluları hind-Avropa
haylarına çevirir və onların irsini mənimsəyir, sonra isə Arsaxın
«erməni» adı olmasını bəyan edirlər. Özü də yalnız ona görə
ki, baxın ha, təzə peyda olmuş «hay» II Sarduri Arsaxın adını
çəkmişdir. Halbuki dünya tarixşünaslığında müəyyən edilmiş
konsensusa görə, bugünkü ermənilərin (haylar) istər Arsax to-
35
Dostları ilə paylaş: |