Soz metbexi son indd
Yüklə 27,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
18 Söz mətbəxi SÖZ MƏTBƏXİ Ey mərifət sahibiyəm deyənlər, öz qövmünə və başqalarına nəyisə söylə- mək istəyənlər! Əvvəlcədən özünüzlə duz götürün ki, öncədən fikirlərinizi yaxşı-yaxşı duzlayasınız, bəzi fikirləri isə şoraba edib uzun müddət duzluqda saxlayasınız ki, ağzınızı açanda duzsuz-duzsuz danışmayasınız 1 . Yoxsa duz- suz sözlərinizə bişmiş toyuğun da gülməyi tutar 2 . O qədər gülər ki, gülməkdən qarnı partlayar 3 , ləvəngisi tökülər. Ey səxavət sahibləri! Fikirlərini duzlamayıb, yanınızda duzsuz-duzsuz da nışanlara səxavət göstərin, amma onlara qulaq asmayın, çətinə düşəndə isə onlardan mərhəmət, kömək ya anlayış gözləməyin. Çünki duzsuz fikirləri və sözlərilə çörəyinizin duzunu 4 qaçıracaqlar, beləliklə də onlara verdiyiniz çö- rəyin duzu olmayacaq. Ona görə də onlarla duz-çörək 5 deyil, duzsuz çörək kəsmiş hesabında olacaqsınız. Ey qonaqpərvərlər! Kəsəndə qonağınıza həmişə ağ deyil, qara qoç kəsin ki, qonaqlarınız fəxrlə sonra deyə bilsinlər ki, bizə filankəs bir qara qoç kəsdi 6 , çün- kü qara qoyunun qovurması dadlı, özu də ətli olur 7 , hətta arıq olsa belə. “Bizə bir ağ qoç” kəsdilər deyə nədənsə öyünə bilmirik. Bizdə gərək avtomobil də qara olsun, oğlumuza qoyduğumuz ad da, dərdi var olan qız 8 da, yalan dediyimiz bu qızın yanındakı üzümüz 9 də, mahnı qoşub oxuduğumuz gilə 10 də, bizi basmasın deyə bizim basdığımız 11 da, cibə tökdüyümüz kişmiş 12 də, gözümüzə gələn su 13 da, paltar da, arvad da, canına and içdiyimiz lələş 14 də, qoyun da, bizi yandıran bağ 15 da, zəhmətlə qazandığımız pulu saxladığımız gün 16 də, əhvalımız pis olan- da qanımızın boyandığı rəng də, ağ deyib işığa çıxartdığımız yalan 17 da. Ona görə də bizim üçün qaradan artıq 18 , bəlkə də üstün rəng yoxdur. Hətta onu sevmədiyi- miz dostlarımıza belə yaxırıq 19 ki, özümüz kimi onları da qara günə 16.1 qoyaq, sonra baxıb deyək ki, şükür Allaha ki, onlara baxanda biz toya gedəsiyik 20 . Toya gedəndə də qara geyinirik ki, çirkabımızı ört-basdır edək. Çünki, duzsuz-duzsuz danışıb coşduqda ağzımıza çullu dovşan belə sığ- mır 21 . Sonra bu duzsuz sözlərlə ağzımızdan qaynayan 22 , ət qazanda köpüklənən Söz mətbəxi 19 kimi köpük axır 23 , kəf tökülür ətrafdakıların təfəkkürünə. İçkili, kefli adamlar kimi kifli sözlər danışır, camaata kəf gəlir 24 , bundan ləzzət alır, keflənirik. Hətta artıq indi mötəbər yerlərdən ağzından süd iyi gələnlər 25 də elə qatıqlayırlar 26 ki, qalırsan mat-məəttəl. Avazları yaxşı gələndə 27 də görürsən ki, oxuduqları yenə elə it otu, bağa yarpağıdır 28 . Bəziləri Vətəndən, anadan, torpaqdan elə qatıqlayır- lar ki, adam istəyir bir qaymağına baxa, baxanda görürsən ki, şeytan qatığıdır 29 yemək olmaz. Belə bir vaxtda millətin duzlu söz sahibləri, xalqın qaymaqları 30 , şirin danışa bilənləri xalqla deyil bir-birilə danışır, ya susur və beləliklə sözlərini çürüdürlər 31 , bu çürümüş sözlər də ağzı bağlı çaydan kimi qaynayıb buxara çev- rilir və yaddaşdan silinirlər. Adamları ac saxlamaq olmaz, həm də söz aclığı çox ağır olur. Ac insanlar “ac”ıqlı olur, qılınca çapır 32 . Söz yarası isə sağalmır 33 . Söz xaridarlarını sözləri doğrayıb, çeynəyə-çeynəyə xırdalayıb sağa-sola xərcləyənlər əvəz edir indi. Bu boş-boş danışanlara avara-avara qulaq asıb bəxtlərini, vaxtlarını onlarla birlikdə öldürənlər 34 də az deyil. Vaxtın, zamanın başını kəsib, qanını axıtmaq, öldürmək bizdə adətə çevrilib. Düzdü elə də olur ki, yaxşı sözlərə də eləcə qulaq asırıq, amma onları sırğa edib qulağımızdan asmırıq 35 . Bu qulağımızdan alıb, o birindən veririk 36 . Ruslar ətri “eşidirlər” 37, biz isə sözü ağzımızla deyir, qulağımızla yeyirik, o da ki ola söz mətbəxində bişən söz ola. Belə söz nəinki qulaqdan, hətta daşdan belə keçir 38 . Duz var təzyiqi dağa qaldırar, duz var təzyiqi dağdan endirər 39 . (Naxçıvan duzu kimi). Ona görə də danışanda duzsuz və çiy söz 40 danışmayın. Sözlərinizi ağzı- nızda bişirib çıxardın 41 . Deyəndə elə söz deyin ki, şirin 42 olsun, şirə məxsus olsun, yəni aslana, as oğlana, aslara məxsus olsun. Boş yerə norveçlilər asları şərqdən gələn Allahlar adlandırmır. İslandlar bu günə qədər aslara boş yerə sitayiş etmirlər ki. Meyvə cövhəri kimi, söz də təfəkkürün cövhəri, Şirəsidir. Mübahisə edib sözləri çürütməyin 43 . Çünki çürümüş sözlər həmsöhbəti- nizin boğazından keçməyəcək 44 , keçsə belə o onları həzm edə, sindirə bilməyəcək 45 . Birinci halda o sizin boğazınızdan yapışacaq, ikinci halda özü qarın ağrısına düşəcək. Sözləri ucuz tutmayın. Ucuz sözün şorbası 46 olmur. Gördün ki, qarşındakı çox duzsuz-duzsuz, ucuz, bişməmiş sözlər danışır, bir sözlə zoğallayır 47 , onda qaytar, öz sözünü özünə elə yedizdir ki, dediyi sözün əzabını özü çəksin, ya da elə əvvəlcədən onun sözünü ağzında qoy 49 . Amma sözünü pambıqla 50 , şəkərlə 51 elə kəs ki, sənin sözlərindən qan iyi 20 Söz mətbəxi gəlməsin 52 . Sənə söz demək istəyənin oturuşuna fikir ver. Gördün ki, şəstlə, düz oturub qorxma, elə ki, gördün əyri oturub 53 , onda ehtiyatlı ol, fikirləş, gör düz söz eşitmək istəyirsən ya yox. Elə adamla sözlərini meydana 54 buraxma. Çünki, düz söz güləşib 55 qalib gələcək. Onsuzda düz söz sonda elə düz də 56 , yəni düzlüyündə məğrur qalacaq. Amma düz sözü də elə-belə döyüşə çıxarmaq olmaz. Gərək əvvəlcə bir bü- lov daşı, ya dəri qayış, ya da bir sırtıq sifət 57 götürüb sözü yaxşıca itiləyəsən 58 ki, kəsərli olsun 59 , rəqibin yeddi qatından keçsin 60 . Gördün ki, nadan kefini kök etmək üçün şitəşir, şit-şit danışır 61 , yəni şit yağ kimi şit sözlərlə başqalarını incidir, onda, sal onun kefini söz qazanına, üzərinə də xırda-xırda söz soğanını 62 doğra. Qoy soğan yeyib içi göynəsin 63 , yanıb tökülsün 64 . Özü də qorxma soğan çox xeyirli şeydir. Göz yaşartsa da mikrobları qırır. O biri tərəfdən alçaq şəxsə sözü yedirtmək üçün onu gərək yaxşıca istiot- layasan, acı bibərlə yaxşıca qarışdırasan ki, sözü dediyin adamı elə yandırıb yaxsın 65 ki, üstünə tava qoyub cızdağı çıxana kimi cızhacız bişirəsən 66 . Bəzən öncədən gərək dədəsini də şəlləyəsən dalına 110 , elə istiotlu söz vurasan ki, dədəsini də yandırasan 67 . Ata-balanı belə yanan görən anaları da ağlar qala 68. Elə söz var ki, qırmızı istiot vurursan, adamı yandırmır, eləcə isidir, ləzzət verir. Belə sözlərlə yavaşca-yavaşca vam odda sevdiyini elə bişirirsən 68.1 ki, yeməli olsun. Amma bişirəndə gərək məhz zərif vam odda bişirəsən ki, bir azca pörtsün, dil-dodağı təpisin, təpitmə olsun. Elə olanda qaymaq dodaqlar- dakı laktoza, yəni süd şəkəri karamelləşib dodaqları pənbələşdirəcək, onları ballı, qaymaqlı edəcək 69 . Həm də dil şirin 70 , badam içinə dönəcək 71 . Amma söz var ki, adamı üşüdür 72 . Belə sözlərdən ehtiyatla isti vaxtlarda istifadə etmək lazımdır, yoxsa soyuq vaxtda deyərsən adamın qanı damarında donar 73 . Bir sözlə danışanda duzlu, dadlı, tamlı danış 74 ki, ətrafdakılar tamaşaçıya, yəni tamla yeyənə, tamla yaşayana, ləzzətlə yaşayana çevrilsinlər. Ağızları tama gəlsin, mədəniyyətli olsunlar. Axı ürəkdə də mədəciklər var. Ürəyin yolu da elə həmin mədəciklərdən keçir 75 . Düzdü elə adamlar da var ki, dad, tam hiss eləmir. Belələri həyatı və söz ləri ağızları ilə deyil gözləri ilə yeyirlər 76 . Gözlərdə isə dad reseptorları olmadığın- dan onlar dad, tam hiss eləmirlər. Amma iyi çox yaxşı duyurlar. Harada aşdır, onlar orada başdır 77 . Amma gözləri yenə acdır ki, ac 78 . Əslində belələrinin sözləri yox, gözləri çox şor 79 olur, yəni duzlu, digər tərəfdənsə kəsmikli olur. Yüklə 27,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|