Ş.Şəkərəliyev Z. A.Şəkərəliyeva
Yüklə 1,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
5 G İ R İ Ş Milli iqtisadiyyatın formalaşması və inkişafı xarici iqtisadi əlaqələr sistemi ilə sıx bağlıdır. Belə ki, Azərbaycan inkişaf et- m əkdə olan digər ölkələr kimi iqtisadi inkişaf səviyyəsinin yük- s əlməsi və dünya təsərrüfat əlaqələri sisteminə inteqrasiya məsə- l ələrini eyni zamanda həll etməyə məcburdur. Həmçinin nəzərə alınmalıdır ki, müasir dünya ticarəti sistemi bütün ölkələrə qarşı xarici iqtisadi siyas ətin sərt tələblərini və məhdudiyyətlərini irəli sürür. Bu s əbəbdən milli iqtisadiyyatın struktur cəhətdən tənzim- l ənməsi bu obyektin inkişaf edən vahid orqanizmdən ibarət olma- sına əsaslanmalıdır. İqtisadiyyatın tənzimlənməsində məqsəd onun təkmilləşmə v ə inkişaf üçün zəruri olan strukturunun fasiləsiz olaraq dəyişdi- rilm əsini, milli təsərrüfatın sistem kimi bütövlüyü üçün təhlükə yaradan uyğunsuzluğun aradan qaldırılmasını təmin edən dinamik tarazlığın saxlanmasından ibarətdir. Az ərbaycanda istehsalın və istehlakın milli struktur xüsusiy- y ətləri, iqtisadi inkişaf səviyyəsi, digər obyektiv və subyektiv fak- tor ların təsiri xarici ticarətin tənzimlənməsi sisteminə kompleks münasib ət tələb edir. Az ərbaycanın milli iqtisadiyyatı struktur texnologiyası sə- viyy əsinin yüksəlməsinə və dünya bazarında rəqabətə davamlı milli istehsal kompleksl ərinin yaranmasına imkan verən struktur yenid ənqurmasını həyata keçirməlidir. Haz ırkı şəraitdə ixrac-idxal əməliyyatları iştirakçılarına təsir prosesind ə iqtisadi siyasətin bir-birinə qarşılıqlı nüfuz edən və bir-birini tamamlayan komlpeks vasit ələrindən istifadə olunması z ərurəti xarici iqtisadi fəaliyyətin tənzimlənmə sisteminin əsas xüsusiyy ətlərindəndir. Xarici ticar ət fəaliyyəti təcrübəsində iqtisadi, inzibati, tex- niki, milli ixracatçılara yardım və valyuta maliyyə tədbirləri vasi- t əsilə dövlət tənzimlənməsi həyata keçirilir. 6 Qeyd etm ək lazımdır ki, bu işdə dövlətin həyata keçirdiyi gömrük siyas əti mühüm rol oynayır. Gömrük siyas əti xarici ticarət dövriyyəsinin gömrük sərhəd- l ərindən mal və nəqliyyat vasitələrinin uyğun gömrük rejimlərinin mü əyyən edilməsi vasitəsilə keçirilməsinin dövlət tənzimlənməsi üzr ə məqsədyönlü fəaliyyət istiqamətlərini müəyyən edir. Gömrük siyas ətinin formalaşdırılması və həyata keçirilmə- sind ə iştirak edən institutların məcmusu, həmçinin onun həyata keçirilm ə metodları, səlahiyyətli dövlət orqanları tərəfindən göm- rük t ənzimlənməsi metodlarının istifadə qaydası gömrük siyasəti mexanizmini t əşkil edir. Dövl ətin gömrük siyasəti xarici ticarət fəaliyyətinin dövlət t ənzimlənməsinin əsas prinsipləri ilə müəyyən edilir. Belə ki, burada xarici siyas ətin tərkib hissəsi kimi vahid xarici ticarət siya- s əti və ona nəzarət, onların hüquq və qanuni maraqlarının dövlət t ərəfindən qorunmasına dövlətin və onun orqanlarının xarici ti- car ət fəaliyyətinə lüzumsuz müdaxiləsinə, onun iştirakçılarına və bütünlükd ə ölkə iqtisadiyyatına zərər vurulmasının istisna edil- m əsi və respublikanın gömrük ərazisinin bütövlüyü və s. məsə- l ələrinə xüsusi diqqət yetirilir. Az ərbaycan dövlətinin gömrük siyasəti onun iqtisadi təhlü- k əsizliyinin təmin edilməsinə xidmət edir. İqtisadi təhlükəsizlik m əsələləri iqtisadiyyatın respublikanın sosial, siyasi, müdafiə qa- biliyy ətinin və mütərəqqi inkişafının kifayət edəcək səviyyəsini t əmin edə bilən vəziyyətini, tarazlaşdırma problemlərinin həlli yol larını, mümkün xarici və daxili təhlükələrə, onun iqtisadi ma- raq larının xarici təsirlərdən asılı olmaması və kifayət qədər xətər- d ən qorunma qabiliyyətini nəzərdə tutur. Dövl ətin gömrük siyasəti. Onun həyata keçirilməsi üçün başlıca zəmin olan gömrük xidməti fəaliyyətinə arxalanır. Göm- rük siyas ətinin formalaşdırılması və həyata keçirilməsi mürəkkəb proses olub, hakimiyy ətin hər üç qanadının – qanunvericilik, icra v ə məhkəmə hakimiyyətinin və həmçinin bu işdə maraqlı olan 7 t əsərrüfatçılıq və sahibkarlıq dairələrinin bilavasitə iştirakı ilə reallaşır. Gömrük siyas ətinin dəqiq hüquqi əsaslandırılmaları, ilk növb ədə ona görə vacibdir ki, sahibkarlıq fəaliyyətinin bu və ya dig ər istiqamətlərini tənzimləyərkən onun həyata keçirmə vasitə- l əri istər-istəməz mülkiyyət münasibətləri sferasına müdaxilə etmiş olur. Bundan başqa gömrük siyasətinin xarici münasibətlərə t əsiri dövlət üçün beynəlxalq hüquqi xarakterli öhdəliklər yaratdı- ğından onun normalaşdırılması zərurətini doğurur. Ölk ədə həyata keçirilən gömrük siyasəti ilk öncə onun təş- kili v ə idarə edilməsi ilə sıx bağlıdır. Belə ki, bu sahədə mütərəq- qi i şlərin həyata keçirilməsi olduqca vacibdir. Çünki ölkənin milli t əhlükəsizliyinin təmin edilməsi, daxili bazarın qorunması, dövlət büdc əsinin formalaşması ölkədə gömrük işinin təşkili və idarə edilm əsi ilə sıx bağlıdır. Yüklə 1,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|