Ş.Şəkərəliyev Z. A.Şəkərəliyeva



Yüklə 1,21 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/53
tarix20.09.2018
ölçüsü1,21 Mb.
#69517
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   53

14
 
 
v
ə  kollektivlərə  tapşırıq vermək və  onların icrasını  tələb etmək 
s
əlahiyyəti olan bütün rəhbərlər, yəni məqsədyönlü təsiri həyata 
keçir
ən gömrük postunun, gömrükxananın, gömrük idarəsinin və 
Dövl
ət Gömrük Komitəsinin bütün elementləri və yarımsistemləri 
aiddir. 
İdarəetmə obyekti və subyekti altında məsələnin aydınlaş-
d
ırılması  üçün dərk etmək vacibdir ki, gömrük orqanlarında 
idar
əetmə struktur olaraq, mərhələləri, iyerarxik xarakter daşıyır. 
İdarəetmənin müxtəlif səviyyələri gömrük sistemində eyni vaxtda 
idar
əetmənin həm subyekti, həm də obyekti kimi çıxış edir. İda-
r
əetmənin hər pilləsinə və  ya səviyyəsinə öz idarəetmə subyekti 
v
ə obyekti uyğun gəlir. Ona görə də gömrük orqanlarının vahid 
sistemind
ə idarəetmə obyekti sonrakı idarəetmə və icra hərəkət-
l
əri kimi nəzərdən keçirilməlidir. Beləliklə, idarəetmə  bu struk-
turda f
əaliyyət növü olaraq sərəncamverici və idarəedici tərəflərə 
malikdir. 
İdarəetmə  subyekti və  obyekti arasında təşkilati idarəetmə 
strukturundan,  dig
ər faktorlardan asılı  olaraq qarşılıqlı  əlaqə  və 
münasib
ətlər mövcuddur. İdarəetmə sistemində onlar əhəmiyyətli 
rol oynay
ır.  İdarəetmə  subyekti idarəetmə  obyektinin faktik və-
ziyy
əti və onu əhatə edən xarici mühit haqqında informasiya alır. 
Bu informasiya idar
əetmə subyekti tərəfindən işlənir ki, bunun da 
n
əticəsi olaraq qərar qəbul edilir. Məzmunu birbaşa əlaqə kanalı 
üzr
ə  idarəetmə  obyektinə  ötürmək  üçün həmin qərara idarəçilik 
q
ərarının formalarından (əmr, göstəriş, qətnamə və s.) biri verilir. 
Bu q
ərarın icrası  haqqında informasiya və  eləcə  də  idarəetmə 
obyektinin (idar
əedilən sistemin) yeni vəziyyəti haqqında infor-
masiya yenid
ən əks-əlaqə kanalı üzrə idarəetmə subyektinə daxil 
olur. Bel
əliklə, idarəetmə  nisbi və  fasiləsiz prosesdir. Gömrük 
orqanlar
ı  tərəfindən idarəetmənin fasiləsiz xarakteri onlardan 
keç
ən informasiya proseslərinin daimiliyi və arasıkəsilməzliyi ilə 
şərtlənir. 
M
əsələn, idarəetmə məqsədlərinin müəyyənləşdirilməsi göm-
rük orqanlar
ı sisteminin əsas inkişaf istiqamətlərinin işlənib hazır-
lanmas
ı, planlaşdırılması formasında həyata keçirilə bilər. Göm-


15
 
 
rük orqanlar
ında idarəetmə  sistemi aşağıdakı  komponentlərdən 
ibar
ətdir: idarəetmə mexanizmi, idarəetmə strukturları, idarəetmə 
prosesi v
ə  idarəetmə  sisteminin təkmilləşdirilmə  mexanizmi. 
İdarəetmənin mexanizmini aşağıdakılar təşkil edir: idarəetmə qa-
nunlar
ı, prinsipləri, məqsədləri, metodları və funksiyaları. 
İdarəetmə prosesi – idarəetmənin məqsədlərinə çatmaq üçün 
bütün idar
əetmə  halqalarının göstərdiyi fəaliyyətdir. Gömrük 
orqanlar
ında idarəetmənin mahiyyətini  dərindən başa düşmək 
üçün bu idar
əetməyə xas olan bəzi xüsusiyyətləri bilmək lazımdır.  
 
İdarəetmə məqsədlərinin müəyyənləşdirilməsi 
 
İdarə edilən sistemin vəziyyəti, xarici mühit 
haqq
ında informasiya yığımı 
 
İnformasiyanın təsnifi 
 
İnformasiyanın işlənməsi 
 
İdarəetmə qərarlarının hazırlanması və qəbulu 
 
İdarə edilən sistemin vəziyyətini dəyişdirmə 
 
İdarəetmənin nəticələrinin qiymətləndirilməsi 
 
Sxem 1. 
İdarəetmə prosesinin texnoloji mərhələləri 
 
İdarəetmənin xidməti fəaliyyətin son nəticələrində  aşkar 
ifad
ə olunan istiqamətlənməsi; idarəetmə fəaliyyətinin sistem da-
xilind
ə  xarici iqtisadi  fəaliyyət iştirakçılarının işi ilə  uyğun-
la
şdırılması; 
-dövl
ət idarəetmə orqanı səlahiyyətinin həyata keçirilməsi
-gömrük orqanlar
ı  əməkdaşlarının xarici iqtisadi fəaliyyətin 
s
əhlənkar iştirakçıları, qaçaqmalçılar və  onların köməkçiləri ilə 
qar
şıdurması şəraitində idarəetmə proseslərinin dinamikliyi; 


16
 
 
-idar
əetmənin həyata keçirildiyi  şəraitin nisbi qeyri-müəy-
y
ənliyi. 
Gömrük orqanlar
ında idarəetmə həm obyektiv iqtisadi qanun-
lara v
ə  idarəetmə  qanunlarına, həm də  onların  əsasında forma-
la
şan əməliyyat xidmət fəaliyyətinin bütün iştirakçılarının ictimai, 
kollektiv v
ə şəxsi maraqlarının vahid sisteminə əsaslanır. İdarəet-
m
ənin mühüm xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, o, gömrük fəaliyyə-
tinin s
əmərəliliyinin yüksəldilməsində  yaradıcı  rol oynayır. 
İdarəetmə  qanunları  idarəetmə  sistemi elementəlri və  yarımsis-
teml
əri, onda baş verən proseslər və xarici mühit arasında ümumi, 
əhəmiyyətli və  zəruri əlaqələri  əks etdirir. Onlar obyektivdir və 
insanlar
ın  şüurundan və  iradəsindən asılı  deyildir.  İdarəetmə 
qanunlar
ını  bilmək idarəetmə  sistemlərinin yaradılmasında və 
onlar
ın fəaliyyətinin təşkil edilməsində  idarəetmə  qanunlarının 
t
ələblərini nəzərə almağa imkan verir. Onlara aşağıdakılar aiddir: 
idar
əetmə  sisteminin vahidliyi qanunu, mütənasiblik (proporsio-
nall
ıq) qanunu, idarəetmə  funksiyalarının mərkəzləşdirilməsinin 
optimal nisb
əti qanunu, idarə  edən və  idarə  olunan sistemlərin 
nisb
əti qanunu və s. 
İdarəetmə  sisteminin vahidliyi qanununu təsiri dövlət idarə-
etm
ə  sisteminin  yuxarı  orqanlarından onun aşağı  halqalarına 
q
ədər idarəetmə münasibətlərinin qırılmaz zəncirində, idarəetmə 
prosesinin bütün s
əviyyələrinin,  əməliyyatlarının və  mərhələlə-
rinin aras
ıkəsilməzliyində, ritmikliyində  və  uzlaşmasında insan-
lar
ın qlobal məqsədlərinin bütün tərtib hissələri ilə idarəetmənin 
vahidliyind
ə, idarəetmə  funksiyalarının və  metodlarının vahidli-
yind
ə, idarəetmə aparatı əməkdaşlarının tələblərinin vahidliyində 
t
əzahür edir. 
Professional (pe
şə) fəaliyyətinin və idarəetmənin mütənasib-
liyi (proporsionall
ığı) qanunu müəyyən edir ki, idarəetmənin ən 
mühüm v
əzifəsi idarə edən və idarə olunan sistemlərin faliyyəti-
nin optimal proporsionall
ığını, sistemin tərkib hissələrinin fa-
sil
əsiz  əlaqəsini təmin etməkdir. Mütənasiblik (proporsionallıq) 
onunla  ölçülür ki, sistemin 
əsas fəaliyyəti gömrük rəsmiləş-


Yüklə 1,21 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   53




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə