foydalanish uchun mo’ljallangan moliyaviy hisobotlarni taqdim etish asosini xo’jalik
29
sub’ektining oldingi davrlardagi moliyaviy hisobotlari hamda boshqa xo’jalik
sub’ektlarining moliyaviy hisobotlari bilan qiyosiyligini ta’minlash maqsadida
belgilaydi. U moliyaviy hisobotlarni taqdim etishga nisbatan umumiy talablarni,
ularning tuzilishiga oid ko’rsatmalarni hamda ularning mazmuniga doir minimal
talablarni o’rnatadi.
Xo’jalik sub’ekti mazkur standartni umumiy foydalanish uchun mo’ljallangan
moliyaviy hisobotlarni moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga (MHXSlari)
muvofiq tayyorlashda va taqdim etishda qo’llashi lozim. Boshqa MHXSlar muayyan
operatsiyalar va boshqa hodisalarni tan olish, baholash va oshkor etish bo’yicha
talablarini belgilaydi.
Moliyaviy hisobotlar - xo’jalik sub’ektining moliyaviy holati va moliyaviy
natijalarining tartibga solingan holda ifodalanishidir. Moliyaviy hisobotlarning
maqsadi keng ko’lamdagi foydalanuvchilar uchun iqtisodiy qarorlarni qabul qilishda
foydali bo’lgan xo’jalik sub’ektining moliyaviy holati, moliyaviy natijalari va pul
oqimlari to’g’risidagi ma’lumotlarni ta’minlashdan iboratdir. Moliyaviy hisobotlar
rahbariyat tomonidan unga ishonib topshirilgan resurslar boshqarilishining
natijalarini ham aks ettiradi. Ushbu maqsadga erishish uchun, moliyaviy hisobotlar
xo’jalik sub’ektiga tegishli bo’lgan quyidagi jihatlar to’g’risida ma’lumotlarni
ta’minlaydi:
(a) aktivlar;
(b) majburiyatlar;
(v) kapital;
(g) daromad va xarajatlar, jumladan foyda va zararlar;
(d) mulk egalari tomonidan ularning mulk egalari sifatida amal qilishidagi
qilingan qo’yilmalar va ularga taqsimlanadigan summala; va
(e) pul oqimlari
5
.
Ushbu ma’lumotlar, izohlardagi boshqa ma’lumotlar bilan birga, moliyaviy
hisobotlardan foydalanuvchilarga xo’jalik sub’ektining kelgusi pul oqimlarini va,
xususan, ularning muddatini va aniqliligini oldindan taxminan bilishda yordam
beradi.
Moliyaviy hisobotlarning to’liq to’plami quyidagilarni qamrab oladi:
(a) davr oxiridagi moliyaviy holat to’g’risidagi hisobot;
(b) davr uchun foyda yoki zarar va boshqa umumlashgan daromad
to’g’risidagi hisobot;
(v) davr uchun kapitaldagi o’zgarishlar to’g’risidagi hisobot;
(g) davr uchun pul oqimlari to’g’risidagi hisobot;
(d) izohlar, ya’ni muhim hisob siyosatlarining va boshqa tushuntirish
ma’lumotlarining qisqa bayonini qamrab olgan izohlar;
(e) oldingi davr boshiga moliyaviy holat to’g’risidagi hisobot, qachonki
xo’jalik sub’ekti hisob siyosatini retrospektiv tarzda qo’llasa, yoki o’zining moliyaviy
hisobotlaridagi moddalarni retrospektiv tarzda qayta hisoblashni amalga oshirsa,
5
M.Bonham and others.Generally accepted Accounting practice under IFRS. Ernst & Young LLP, United States, 2010.- part 1.
p.162.
