Starożytny izrael państwa semickie na obszarach Syrii I Palestyny

STAROŻYTNY IZRAEL

• 1). Państwa semickie na obszarach Syrii i Palestyny

• 2). Powstanie Królestwa Izraela.

• 3). Struktura państwa izraelskiego.

• 4). Judaizm.

DEFINICJE I TERMINY

1 Państwa semickie na obszarach Syrii i Palestyny :

• Syria i Palestyna to naturalny pomost pomiędzy krajami nad Eufratem i Nilem

• Około III tyś. p.n.e. Palestynę i Syrię zasiedliły plemiona Amorytów , tworząc tzw. państwo Amuru , istniejące do XII w. p.n.e.

• Również w III tyś .p.n.e. swoje państwo utworzyli tu Kananejczycy - których religia zakładała zmartwychwstanie Boga.

• Na wybrzeżu syryjskim powstały duże miasta : Tyr , Byblos , Sydon zamieszkałe przez Fenicjan

• Do Palestyny napływały też fale plemion koczowniczych z Anatolii ( tzw. ludy morza ) i z Pustyni Arabskiej ( Aramejczycy i Hebrajczycy - protoplaści Żydów ).

Powstanie Królestwa Izrael - Etap I

• pokojowe przybycie do Palestyny protoplasty narodu izraelskiego Abrahama , który przywędrował na czele swego plemienia z miasta Ur w Mezopotamii. ok. XVw.

• „ Pan rzekł do Abrahama: Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej i z domu twego ojca do kraju, który ci ukażę[…] I wyruszyli by udać się do Kanaanu...”

Powstanie Królestwa Izrael - Etap I

• Fala głodu skłoniła Izraelitów(tzw. grupa Józefa) do osiedlenia się w Egipcie w kraju Gosen (wschodni Egipt) ok. XIV w.

• „ Kiedy zaś nastał głód w owym kraju, Abraham powędrował do Egiptu, by jakiś czas tam pozostawać”

Powstanie Królestwa Izrael - Etap II

• ucieczka z Egitu (pod wodzą Mojżesza) w wyniku ucisku Egipcjan (zmuszanie do budowy miasta Tanis) około XIII / XII stulecia p.n.e. do Kanaanu

• „ Postanowiłem wywieść was z ucisku w Egipcie i zaprowadzić do ziemi Kanaaeńczyka, do ziemi opływającej w mleko i miód”

• W trakcie ucieczki przymierze z Bogiem na górze Synaj

Powstanie Królestwa Izrael - Etap II

• Podbój Palestyny XIII – XI w. walcząc z osiadłymi tu wcześniej Filistynami oraz Amorytami. przez 12 plemion izraelskich. Zdobycie Jerycha i napór w kierunku M. Śródziemnego. Podział zdobyczy między członków plemion (okres sędziowski) – zmiana trybu życia na osiadły, luźny związek między nimi

KRÓLESTWO SAULA

• XI w. p.n.e. pod wpływem zagrożenia Filistynów powstaje zjednoczone Królestwo Izraela pod wodzą króla Saula

KRÓLESTWO DAWIDA – 1000-965 R. P.N.E.

• Dawid pokonuje Filistynów i zdobywa Jerozolimę , stolicę nowej monarchii izraelskiej , a także rozszerza granice swego państwa poprzez podbój plemion aramejskich, podporządkowuje Damaszek

KRÓLESTWO SALOMONA – 965-932 r. p.n.e.

• Salomon kontynuował proces umacniania państwa.

• Utrzymuje dobre stosunki polityczne i gospodarcze z sąsiadami - Fenicją , Egiptem i Tyrem.

• Podział królestwa na 12 okręgów z których każdy co miesiąc , dostarcza daniny na dwór.

• Fortyfikacja miast , rozbudowa kopalń miedzi , rozwój handlu ( pośrednictwo pomiędzy Egiptem a Azją)

• Budowa słynnej świątyni Jerozolimskiej ok. 960 ( miejsce ofiary Abrahama na wzgórzu Moria , gdzie przechowywano ,, Arkę Przymierza " z kamiennymi tablicami dekalogu ).

REKONSTRUKCJA ŚWIĄTYNI W JEZOROZOLIMIE

ROZPAD KRÓLESTWA 2 POŁ X w. p.n.e

• Po śmierci Salomona dochodzi do walk wewnętrznych pomiędzy plemionami oraz buntów spowodowanych rosnącymi kosztami utrzymania państwa (duże , podatki , mobilizacje wojskowe ludności, udział w robotach publicznych. )

• Rozpad na dwa królestwa Judę - na południu Palestyny , oraz Izrael - na północy.

NIEWOLA BABILOŃSKA 587-538r. p.n.e.

• Królestwo Izraela zostało podbite w 721 r. p.n.e. przez króla Syrii Sargona II natomiast Juda upadła pod wpływem najazdu babilońskiego władcy Nabuchodonozora I w 587 r. p.n.e.

• ( zniszczył on świątynię jerozolimską , spalił Jerozolimę a 20 tyś jej mieszkańców przesiedlił nad Tygrys i Eufrat - stąd tzw. 48 letnia niewola babilońska Izraelitów ) .

• Niewola ta kończy się kiedy król Persów Cyrus I Wielki podbił Babilonię i zezwolił Żydom na ich powrót do Palestyny.Część Żydów pozostał jednak w rozproszeniu czyli tzw. diasporze

PALESTYNA POD WŁADZĄ PERSJI 538-332

• król Persów Cyrus I Wielki podbił Babilonię i zezwolił Żydom na ich powrót do Palestyny. Juda jako prowincja Jehud uzyskała częściową autonomię. Na czele wracających z niewoli Żydów stanęli dwaj mężowie: Jozua (arcykapłan) i Zorobabel (z królewskiego rodu Dawida, mający sprawować władzę świecką). Jednak faktyczną władzę świecką sprawował zawsze namiestnik reprezentujący króla Persji W latach 520-515 p.n.e. wzniesiono w Jerozolimie Drugą Świątynię Część Żydów pozostał jednak w rozproszeniu czyli tzw. diasporze

PODBÓJ PALESTYNY PRZEZ ALEKSANDRA MACEDOŃSKIEGO 332 r. p.n.e.

W 63 r. p.n.e. podbój przez Rzymian

JUDAIZM

• Podstawy wiary:

• Istnienie Stwórcy

• Jego jedność

• Jego niematerialność

• Jego wieczność

• Obowiązek służenia i czczenia tylko jego samego

• Istnienie proroctwa

• Pierwszeństwo Mojżesza przed innymi prorokami

• Objawienie Prawa Mojżeszowi na górze Synaj

• Niezmienność Prawa

• Bóg jest wszechwiedzący

• Odpłaca na tym i na tamtym świecie

• Przyjście Mesjasza

• Zmartwychwstanie

JUDAIZM

• Dziesięć przykazań (na podstawie żydowskiego tekstu Księgi Wyjścia 20 2-17)

• Jam jest Pan, Bóg twój, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej, z domu niewoli.

• Nie będziesz miał innych bogów obok mnie. Nie czyń sobie podobizny rzeźbionej czegokolwiek, co jest na niebie w górze, i na ziemi w dole, i tego, co jest w wodzie pod ziemią. Nie będziesz się im kłaniał i nie będziesz im służył, gdyż Ja, Pan Bóg twój jestem Bogiem zazdrosnym , który karze za winę ojców na synach do trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy mnie nienawidzą, a okazuje łaskę do tysiącznego pokolenia tym, którzy mnie miłują i przestrzegają moich przykazań.

• Nie nadużywaj imienia Pana Boga twojego, gdyż Pan nie zostawi bez kary tego, który nadużywa imienia Jego.

• Pamiętaj o dniu sabatu, aby go święcić. Sześc. dni będziesz pracował i wykonywał wszelką swoją pracę, ale siódmego dnia jest sabat Pana, Boga twego: nie będziesz wykonywał żadnej pracy ani ty, ani syn twój, ani twoja córka, ani twój sługa, ani twoja służebnica, a ni twoje bydło, ani obcy przybysz, który mieszka w twoich bramach. Gdyż w sześciu dniach uczynił Pan niebo i ziemię, morze i wszystko, co w nich jest, a siódmego dnia odpoczął. Dlatego Pan pobłogosławił dzień sabatu i poświęcił go.

• Czcij ojca swego i matkę swoją, aby długo trwały twoje dni w ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie.

• Nie zabijaj.

• Nie cudzołóż.

• Nie kradnij.

• Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu.

• Nie pożądaj domu bliźniego swego, nie pożądaj żony bliźniego swego ani sługi, ani jego służebnicy, ani jego wołu, ani jego osła, ani żadnej rzeczy, która należy do bliźniego twego.

JUDAIZM

• Żydowskie święte teksty:

• Tora (prawo) - Pierwsze pięć ksiąg Biblii, przypisywanych Mojżeszowi, inaczej: Pięcioksiąg. W jego skład wchodzą:

• Księga Wyjścia
• Księga Rodzaju
• Księga Kapłańska
• Księga Liczb
• Księga Powtórzonego Prawa

• Ponadto kroniki królów Judy i Izraela, wypowiedzi proroków i przekazywane tradycje, tzw. księgi sapiencjalne, czyli mądrościowe,  tworzą Torę w szerszym rozumieniu. W tej postaci jest ona także nazywana ogólnie Biblią

JUDAIZM

• Żydowskie święte teksty:

• Talmud jest uporządkowanym zbiorem praw religijnych, opartych na rozważaniach rabinów żyjących między III w. p.n.e. a VI w. n.e.

JUDAIZM

• Symbole judaizmu:

• Magen David - gwiazda Dawida, zwana także Tarczą Dawida. Jest to sześcioramienna gwiazda utworzona przez dwa przeplatające się trójkąty (heksametr).

• Menora - świecznik siedmioramienny wykonany z jednej bryły metalu (współcześnie również podstawowy element herbu państwa Izrael).

JUDAIZM

• Święta żydowskie:

• Pascha - obchodzone na wiosnę na pamiątkę wyswobodzenia z egipskiej niewoli, trwa 8 dni.

• Święto tygodni (Szawout) - 7 tygodni po święcie paschy na cześć urodzajnych żniw, łączy się z przyjęciem Praw na górze Synaj.

• Święto szałasów (Sukot) - jesienny festiwal z okazji zbioru owoców, w czasie którego mieszka się na dworze w szałasach z gałęzi na pamiątkę przejścia Izraelitów przez pustynię.

• Święto Świateł (Chanuka) - zimowe święto na cześć wyświęcenia po zbeszczeszczeniu przez Greków drugiej świątyni jerozolimskiej przez Judę Machabeusza w 165 r. p.n.e.

• Purim - Na pamiątkę wyzwolenia spod panowania perskiego, według podania Księgi Ester.

• Dzień Pojedniania (Jom Kipur) - wypada w 10 dniu roku. To najważniejsze święto poprzedza 24-godzinny całkowity post na znak ukajania sie przed Bogiem za grzechy własne i całego społeczeństwa.

• Nowy Rok (Rosz Haszana) - obchodzony na początku jesieni rozpoczyna kalendarz religijny.

GŁOWNE RÓŻNICE MIĘDZY JUDAIZMEM A CHRZEŚCIJAŃSTWEM

• Oddawanie czci, składanie ofiar i kierowanie modlitw tylko do Bogu

• Bóg jednoosobowy i niematerialny

• Prawo Mojżeszowe jest ostatecznym wyrazem woli Bożej

• Zbawienie w efekcie przestrzegania Bożych przykazań