Stefan şvayq bir qadinin həyatindan iYİRMİ DÖrd saat

etmədiyim iki əl – biri sağ, biri sol – quduzlaşmış vəhşi heyvanlar kimi qəribə 

şəkildə bir-birinə elə sarmaşmış, bir-birini elə qarmalamışdı ki, barmaqlar qozun 

sındırılmasına bənzər səslər çıxarır. Bu əllər nadir bir gözəlliyə malik idi, müstəsna 

dərəcədə uzun, qeyri-adi şəkildə nazik, ancaq möhkəm əzələli, həddən artıq ağ, 

barmaqların ucu sədəf kimi şəffaf, dırnaqlar isə solğun idi. Mən bu əllərə bütün 

gecəni tamaşa etdim: onlar özlərinin əvəzsiz görkəmi ilə məni heyrətə salmışdı, 

ancaq məni dəhşətə gətirən onların coşqunluğu, onların sərsəm və qızğın 

görkəmləri, qızğın təlaşla bir-birini sıxması, bir-birini qamarlaması idi. Mən o saat 

başa düşdüm ki, ehtirasla coşmuş insan bu ehtirası, bu coşqunluğu barmaqların 

ucuna axıdır ki, özünü onun dağıdıcı pəncəsindən xilas etsin. Elə bu vaxt diyircək 

quru taqqıltı ilə hərlənib dairəyə düşən kimi qumarbaşı nömrəni çağırdı, elə bu 

anda əllər, bir güllə ilə hər ikisi ölümcül yaralanmış heyvanlar kimi, sustalıb bir-

birindən aralandı. Onlar, sadəcə olaraq, yorğunluqdan deyil, doğrudan da, ölü kimi 

hərəsi bir yana düşdü: elə ümidsiz, elə həvəssiz, elə məyus görkəmdə sallandılar ki, 

mən bu görkəmi sözlərlə ifadə edə bilmirəm, çünki mən əvvəllər də, sonralar da, 

hər bir əzələsi belə dilə gələn, hər bir ehtirası fəryad qoparıb belə dil açan əllər heç 

vaxt görməmişəm. Bir anın içərisində onların hər ikisi dalğanın sahilə atdığı 

meduza kimi süst və hərəkətsiz halda yaşıl masanın üstünə düşdü. Sonra onlardan 

biri, sağ əl düz barmaqların ucunda yavaş-yavaş canlanmağa başladı: o titrədi, geri 

dartındı, bir müddət masanın üstündə otərəf-butərəfə vurnuxdu, sonra əsəbiliklə 

jetonların birini qarmalayıb, baş və şəhadət barmağı arasında kiçik bir təkər kimi 

diyirlətməyə başladı. Birdən pişik qıvraqlığı ilə pələngsayağı qısılıb sıçradı və yüz 

franklıq jetonu ortadakı qara meydançaya tulladı. Elə o saat da yuxuda mürgüləyən 

sol əl, xəbərdar edilibmiş kimi, səksənib ayıldı; başını qaldıraraq, özünü düzəltdi  

və jeton tullamaqdan  yorulub əldən düşmüş kimi titrəyən yoldaşına sarı süründü, 

hər ikisi də birgə sətəlcəm olmuş adamların dişlərinin şaqqıldamasına bənzər bir 

görkəmdə əsə-əsə və biləkləri ilə stola yüngülcə vura-vura yanaşı dayandılar. Yox, 

mən ömrüm boyu, heç bir vaxt əllərin o qızğın ehtirası, hərisliyi belə aydın şəkildə 

ifadə etməsini görməmişdim. Bu qövsvari otaqda hər şey, səslərin boğunuq 

uğultusu, qumarbaşıların ucadan bazardakı sayaq qışqırtısı, insanların və diyircəyin 

otərəf-butərəfə hərəkətləri, yuxarıdan atılan diyircəyin girdə, son dərəcə hamar 

qəfəsdə dəli kimi sıçrayıb düşməsi – bütün bu müxtəlif gözqamaşdırıcı təəssüratlar 

axını birdən-birə gözlərimdə, mənim heyranlıqla tamaşa etdiyim o əllərlə, o 

titrəyən, o boğulan, o intizar çəkən, səksəkəli, donuq, tərəddüdlü qəribə əllərlə 

müqayisədə ölü, quru bir şeyə çevrildi. Ancaq məndə dözməyə daha taqət 

---

qalmamışdı: mən bu ecazkar əllərin sahibini, onun üzünü görməli idim və qorxa-

qorxa, – çünki bu əllərin önündə dəhşətə gəlməyə bilmirdim! – nəzərlərimi o 

qolların üstü ilə sürüyüb ensiz çiyinlərə sarı apardım. Mən yenidən sarsıldım, çünki 

bu üz də, o əllər kimi, qarşısıalınmaz, ağlasığmaz dərəcədə gərgin ehtiraslı bir dillə 

danışırdı; əlləri kimi də zərif, qadın üzü kimi gözəl olan bu sifət həmin ehtirasların 

sarsıdıcı oyununu nümayiş etdirirdi. Heç bir vaxt mən belə çaşmış, belə tərzdə 

özünü itirmiş sifət görməmişdim və mənim tamam haqqım vardı ki, onu maska, 

yaxud gözsüz bir heykəl hesab edim, çünki bu üzdəki mat gözlər bir saniyə belə nə 

sağa, nə sola dönür, nə də bir şey görürdü: hərəkətsiz halda qara ölgün şüşə örtülü 

bəbək, sehrkar güzgülər kimi o tünd-qırmızı diyircəyin həvəslə dingildəyə-

dingildəyə fırlanıb öz girdə xanəsinə yumbalanmasını əks etdirirdi. Təkrar edirəm, 

mən heç bir vaxt belə gərginləşmiş, bu dərəcədə sarsılmış bir sifət görməmişdim. 

Bu ensiz, zərif, azacıq uzunsov və bununla da ifadəli sifət cavan bir oğlana, olsa-

olsa iyirmi beş yaşı olan bir şəxsə məxsus idi. Əllərində olduğu kimi, sifətində də 

kişilərə məxsus xüsusiyyətlər yox idi, bu qızğın oyunlara aludəçiliyə mübtəla 

olmuş bir gəncin surətini xatırladırdı, ancaq bütün bunları mən sonralar gördüm, 

çünki bu dəqiqə onun üz-gözündən hiddət yağırdı. Nazik dodaqları olan kiçik ağzı 

azacıq açılmışdı, dişləri görünürdü, hətta on addımlıqdan da onun dişlərinin, 

qızdırmalı adamların dişləri kimi necə şaqqıldadığını eşitmək olardı. Bir çəngə 

açıq-sarı saçı islanıb alnına yapışmışdı, hücuma keçirmiş kimi bütün bədənini 

qabağa əymişdi, burun dəliklərinin ətrafında nəsə arasıkəsilmədən səyriyirdi, elə 

bil, dərisinin altından kiçik dalğalar keçirdi. Onun bütünlüklə aşağı dikilmiş başı 

qeyri-iradi olaraq get-gedə irəli əyilirdi, adama elə gəlirdi ki, o, bu saat diyircəklə 

birlikdə fırlanacaqdır; yalnız indi mən başa düşdüm ki, onun əlləri niyə belə təlaşla 

bir-birinə bənd olmuşdu, məhz bu, yıxılmaqda olan bədəninin müvazinətini 

qoruyub saxlayırdı. 

Ömrümdə heç vaxt, heç bir zaman mən – bunu dönə-dönə deyirəm, – daxili 

ehtirası belə açıqca, belə çılpaq şəkildə, belə utanmazlıqla özündə büruzə verən 

ikinci bir sifət görməmişəm, fırlanan diyircəyin yerindən atılmasını və 

dinkildəməsini necə izləyirdisə, eləcə də mən onun sərsəmliyinə aludə və məftun 

olmuşdum. Bir anlığa belə gözümü ondan çəkə bilmirdim. Bu dəqiqə zalda mənim 

gözümə daha heç nə görünmürdü, hər şey mənə solğun, tutqun, dumanlı gəlirdi, 

qarşımdakı sifətin alovlu şöləsi ilə müqayisədə hər tərəf, elə bil, zülmətə qərq 

olmuşdu. Mən başqalarının burada olmasını unudub, bəlkə də, düz bir saat bu 

---