STRATEJİ TƏHLİL | Say 1-2 (23-24) • 2018
30
etdiyi memorandumda Bakı, Dərbənd, Şəki, Şamaxı, Gəncə, Qarabağ, Nax-
çıvan və İrəvanın ona verilməsini tələb edirdi. Müharibədə heç bir rolu
olmayan İranın bu qəribə iddialarına konfrans heç bir reaksiya vermədi,
üstəlik 1919-cu il 9 avqust tarixli ingilis-İran müqaviləsindən sonra onun
nümayəndələri konfransdan uzaqlaşdırıldı. 1920-ci il martın 21-də İran
Azərbaycan dövlətini müstəqil dövlət kimi tanıyaraq onunla dostluq haq-
qında müqavilə imzaladı.
Nəhayət, 1920-ci il yanvarın 11-də Parisdə Müttəfiq Dövlətlərin Ali Şu-
rası Azərbaycanın istiqlaliyyətinin de-fakto tanınması haqqında yekdilliklə
qərar qəbul etdi. Yanvarın 14-də bu xəbər Azərbaycana çatdırıldı və parla-
ment onu təntənəli şəkildə qeyd etdi. Millət vəkilləri və parlamentin icla-
sında iştirak edən xarici ölkələrin diplomatik nümayəndələri istiqlal yolun-
da qurban getmiş Vətən oğullarının və Osmanlı əsgərlərinin xatirəsini yad
etdilər. Bu hadisə münasibətilə ümumi amnistiya elan edildi [18, s.94].
Yanvarın 19-da Azərbaycanın və Gürcüstanın rəsmi nümayəndələri Paris
Sülh Konfransı Ali Şurasının iclasına dəvət edildilər. Antanta Cənubi Qafqa-
zın yeni dövlətlərini tanımaqla onları xarici təcavüzdən qorumaq üçün öz
üzərinə öhdəliklər götürdü. Azərbaycan tərəfi ABŞ və Avropa dövlətlərindən
alınması nəzərdə tutulan 100 parovoz, 2 min ədəd çən, 500 bağlı vaqon
müqabilində 200 milyon pud ağ neft, eləcə də pambıq, yun, ipək, gön-dəri
məhsulları göndərməyi öhdəsinə götürdü.
AXC-nin de-fakto tanınmasına qədər dövlət quruculuğu sahəsində heç
bir təcrübəsi olmayan xalq qısa bir müddət ərzində normal fəaliyyət göstərən
dövlət aparatı yaratmağa, 20-dən çox dövlətlə, o cümlədən Türkiyə, Gür-
cüstan, Ermənistan, İran, Belçika, Hollandiya, Yunanıstan, Danimarka, İtali-
ya, Fransa, İsveçrə, İngiltərə, ABŞ, Ukrayna, Litva, Polşa, Finlandiya və s. ilə
baş konsulluq, konsul agentlikləri səviyyəsində əlaqələr qurmağa nail oldu.
AXC-nin dövlət quruluşu parlamentli respublika idi. Yeni yaranmış dövlət öz
fəaliyyəti dövründə “Türkləşmək, islamlaşmaq və müasirləşmək” ideyası uğ-
runda mübarizə aparırdı. Hökumət Gəncədəki fəaliyyəti dövründə – 1918-ci
il iyunun 27-də Azərbaycan dilinin dövlət dili elan edilməsi haqqında fərman
imzaladı. Azərbaycandilli savadlı kadrların çatışmazlığı nəzərə alınaraq,
dövlət idarələrində müvəqqəti olaraq rus dilindən də istifadə olunmasına
icazə verildi. İyunun 24-də üzərində ağ rəngli aypara və səkkizguşəli ulduz
təsviri olan qırmızı bayraq dövlət bayrağı kimi qəbul edildi, noyabrın 9-da isə
həmin bayraq üçrəngli – yaşıl, qırmızı və mavi zolaqlardan ibarət olan bay-
raqla əvəz olundu. Avqustun 11-də ümumi hərbi səfərbərlik elan edildi və
1894-1899-cu il təvəllüdlü bütün Azərbaycan vətəndaşları hərbi xidmətə ça-
ğırıldılar. Sentyabrın 1-də Hərbiyyə Nazirliyinin yaradılması haqqında qərar
qəbul olundu. Dekabrın 25-də general Səmədağa Mehmandarov hərbi na-
zir, general Əliağa Şıxlinski hərbi nazirin müavini, general Süleyman Sülkeviç
Baş Qərargah rəisi təyin edildilər. 1919-cu ildə 25 min nəfərlik Milli Ordu
yaratmaq məqsədilə 400 milyon manat vəsait ayrıldı. Ordunun yaradılması
prosesi 1920-ci ilin yanvarında əsasən başa çatdırıldı. 40 min nəfərlik nizami
STRATEJİ TƏHLİL | Say 1-2 (23-24) • 2018
31
ordunun 30 mini piyada, 10 mini isə süvari
qoşun hissələrindən ibarət idi.
1919-cu ilin yayında Bakını tərk edən
ingilislər şəhər limanının idarəçiliyini və
hərbi gəmilərin bir hissəsini Azərbaycan
hökumətinə təhvil verdilər. İngilislərdən
alınan gəmilər hesabına Xəzər donanması
yaradıldı.
1919-cu il iyulun 21-də parlament
“Azərbaycan Respublikasının Müəssislər
Məclisinə seçkilər haqqında” Əsasnaməni
təsdiq etdi. Həmin il avqustun 11-də
parlament tərəfindən qəbul olunmuş
“Azərbaycan vətəndaşlığı haqqında”
qanuna görə, özü və ya valideynləri
Azərbaycan ərazisində anadan olmuş keç-
miş Rusiya imperiyasının bütün təbəələri
milli və dini mənsubiyyətindən asılı olma-
yaraq, Azərbaycan vətəndaşı hesab olu-
nurdu.
Xalq maarifi sahəsində ciddi nailiyyətlər qazanıldı. Orta məktəblərin
təxminən yarısı milliləşdirildi, məktəblərdə rus tarixi əvəzinə ümumtürk
tarixi tədris olunmağa başladı, bütün məktəblərdə Azərbaycan dilinin
tədrisi məcburi hesab olundu. 1919-cu il sentyabrın 1-də Bakı Universite-
tinin təsis olunması haqqında qərar qəbul olundu. Dərslər noyabrın 15-də
başlandı. Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun yaradılması haqqında qanun qəbul
olundu. 1919-cu ilin oktyabrında mətbuat sahəsində senzura ləğv olun-
du. Azərbaycanın müxtəlif regionlarında kişi və qadın seminariyaları açıldı,
dövlətin hesabına yüzə yaxın gənc azərbaycanlı ali təhsil almaq məqsədilə
Avropanın universitetlərinə göndərildi. Ticarəti və daxili bazarı dirçəltmək
məqsədilə 1918-ci il avqustun 27-də azad ticarət haqqında fərman verildi,
oktyabrın 30-da ticarət donanmasının fəaliyyəti bərpa olundu. 1919-cu ilin
yayında Azərbaycan Xəzər donanması yaradıldı.
AXC-nin mübahisəsiz ərazisi 97,3 min kvadrat kilometr idi. Gürcüs-
tanla 8,7 min kvadrat kilometr, Ermənistanla isə 7,9 min kvadrat kilometr
həmsərhəd ərazi Azərbaycan hökuməti tərəfindən mübahisəli torpaq sa-
yılırdı. Azərbaycanın əhalisi 2 milyon 862 min nəfər idi ki, onun 70 faizini
müsəlmanlar təşkil edirdi [16, s.149].
Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə tanınmasına baxmayaraq ölkənin şimal
sərhədlərindəki vəziyyət gərgin olaraq qalırdı. Sovet Rusiyasının xarici işlər
komissarı G.Çiçerin 1920-ci il yanvarın əvvəllərində Azərbaycan hökumətinə
göndərdiyi notada Denikin əleyhinə hərbi ittifaq bağlamağı təklif edirdi.
Azərbaycan rəhbərliyi başa düşürdü ki, Sovet hökumətinin əsas məqsədi
bu gənc respublikanı Denikinlə qeyri-bərabər hərbi münaqişəyə cəlb edib
AXC-nin de-fakto tanınmasına
qədər dövlət quruculuğu
sahəsində heç bir təcrübəsi
olmayan xalq qısa bir müddət
ərzində normal fəaliyyət
göstərən dövlət aparatı
yaratmağa, 20-dən çox
dövlətlə, o cümlədən Türkiyə,
Gürcüstan, Ermənistan,
İran, Belçika, Hollandiya,
Yunanıstan, Danimarka,
İtaliya, Fransa, İsveçrə,
İngiltərə, ABŞ, Ukrayna, Litva,
Polşa, Finlandiya və s. ilə baş
konsulluq, konsul agentlikləri
səviyyəsində əlaqələr qurmağa
nail oldu.
STRATEJİ TƏHLİL | Say 1-2 (23-24) • 2018
32
zəiflətmək, sonra isə onun istiqlaliyyətinə son qoymaqdır. AXC-nin xarici
işlər naziri F.Xoyski cavab notasında yazırdı ki, Denikinlə Sovet hökuməti
arasındakı mübarizə rus xalqının daxili işidir və Azərbaycan hökuməti Ru-
siyanın daxili işinə qarışmaq niyyətində deyil. Çiçerin yanvarın 23-də ikin-
ci notasında Azərbaycanın müstəqilliyinə münasibətini bildirməkdən yan
keçir və Azərbaycan hökumətini Denikinə qarşı mübarizə aparmaqdan
imtina etməkdə günahlandırırdı. F.X.Xoyski isə notasında Azərbaycanın
istiqlaliyyətinin Sovet Rusiyası tərəfindən qeyd-şərtsiz tanınmasını təkid
edirdi. Çiçerinin martın 7-də göndərdiyi növbəti nota baş aldatmaqdan və
vaxt uzatmaqdan başqa bir şey deyildi. Getdikcə aydın olurdu ki, Rusiyanın
bu hərəkətləri Azərbaycana qarşı hazırlanan hərbi müdaxiləni pərdələmək
və Azərbaycan hökumətinin sayıqlığını azaltmaq məqsədi güdür. Sovet Ru-
siyasının Azərbaycana əsl münasibətini V.Leninin 1920-ci il martın 17-də
Qafqaz cəbhəsinin Hərbi-inqilab Şurasının üzvləri Smilqa və Orconikidzeyə
göndərdiyi teleqram dolğun əks etdirir: “Bakını zəbt etmək bizə olduqca və
olduqca zəruridir, bütün səylərinizi buna verin” [12, s.49].
Hələ 1918-ci ilin dekabrında bolşeviklər Bakıda ümumi siyasi tətil
keçirməyə nail oldular. Tətildə 25-dən çox müəssisənin 12 minə qədər
fəhləsi iştirak edirdi. 1919-cu ilin mayında bolşeviklər Bakıda ikinci dəfə
tətil keçirməyə cəhd göstərdilər. Azərbaycan bolşeviklərinin sosial baza-
sını əsasən qeyri-müsəlman əhalisi təşkil edirdi. 1919-cu il aprelin 25-də
Azərbaycanın cənub bölgəsində bolşeviklər tərəfindən qızışdırılan rus
əhalisinin milli hökumətə qarşı qiyamı başlandı. Qiyamçılar bölgəni “Mu-
ğan Sovet Respublikası” elan etdilər. Avqustun əvvəlində qiyam hökumət
qüvvələri tərəfindən yatırıldı.
9. Bolşeviklərin milli hökumətə münasibəti
Hökumətin torpaq islahatını yubatmasından bolşeviklər məharətlə
istifadə etdilər. 1919-cu ilin əvvəllərində bir sıra qəzalarda bolşeviklərin
rəhbərliyi ilə kəndli çıxışları başlandı. Bunlardan ən güclüsü Gəncədə baş
verdi. Bu çıxış 1919-cu ilin sentyabrında yatırıldı.
Bolşeviklər Azərbaycanın daxilində də təxribatçılıq fəaliyyətlərini
gündən-günə genişləndirirdilər. 1920-ci ilin fevralında təsis edilmiş
Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyasının əsas məqsədi ölkədə
vəziyyəti gərginləşdirmək, təxribat yolu ilə bolşevikləri hakimiyyətə
gətirmək idi. Bu təxribatçı quruma qatı millətçi A.Mikoyan başçılıq edirdi
[13, s.58].
Böhranı kəskinləşdirən amillərdən biri də Azərbaycanda, xüsusən,
Bakıda olan Türkiyə kommunistləri və ittihadçılarının xalq arasında ge-
niş nüfuzlarından istifadə edərək, rus ordusunun gələcək yürüşü xeyrinə
təbliğat aparmaları idi. Türklər iddia edirdilər ki, guya qırmızı ordunun
Türkiyədə Kamal hərəkatına köməyə tələsməsinə baxmayaraq, Azərbaycan
hökuməti rus ordusunu öz ərazisindən buraxmaq istəmir. Buna görə də
STRATEJİ TƏHLİL | Say 1-2 (23-24) • 2018
33
türk kommunistləri yerli və xarici bolşeviklərlə birlikdə milli hökumətə qarşı
mübarizə aparmağa məcburdurlar.
Sovet Rusiyası Ermənistanın Azərbaycana qarşı düşmənçiliyindən də
istifadə etdi. 1920-ci ilin əvvəllərində erməni nümayəndələri Moskvada ərazi
güzəştləri müqabilində Azərbaycan hökumətini devirmək planlarını Sovet
Rusiyasına təklif etdilər. Qarabağda və Gəncəbasarda erməni əhalisinin qi-
yamı və Azərbaycana qarşı Ermənistanın müharibəsi bu planın tərkib hissəsi
idi. Azərbaycan ordusunun, demək olar ki, hamısı 1920-ci ilin Novruz bayra-
mı günlərində Qarabağ istiqamətində erməni qiyamçılarına qarşı vuruşurdu,
ölkənin şimal sərhədləri isə müdafiəsiz qalmışdı. Digər tərəfdən, Azərbaycan
hökumətinin Qərbdən gözlədiyi yardım gəlib çıxmırdı.
Sovet Rusiyasına münasibət məsələsində də Azərbaycan hökumətində
birlik yox idi: xarici işlər naziri Fətəli xan Xoyski Rusiyaya münasibətdə sərt
xəttin, daxili işlər naziri Məmməd Həsən Hacınski isə Azərbaycan bolşevikləri
ilə danışığa girib onlara güzəştə getməyin tərəfdarı idi. M.H.Hacınskiyə
görə, Sovet Rusiyasına geniş güzəştlər verməklə Azərbaycanın istiqlalını
qorumaq mümkün idi.
10. Milli hökumətin süqutu
1920-ci ilin martında hökumətin keçirdiyi konfransda M.H.Hacınskinin
tərəfdarları qalib gəldilər, N.Yusifbəyli baş nazir vəzifəsindən istefa verdi. Yeni
hökumətin təşkili M.H.Hacınskiyə tapşırıldı. Lakin M.H.Hacınski bu hökumətin
təşkilinə tələsmirdi, az sonra M.H.Hacınskinin özü bolşeviklər partiyasına da-
xil oldu. Yeni hökumətin təşkilinin yubadılması onsuz da gərgin olan vəziyyəti
bir qədər də çətinləşdirdi. Parlamentdə müxtəlif partiyalar arasında gedən
mübarizə son həddə çatdı. Mövcud hakimiyyətə qarşı daim müxalifətdə olan
və hökuməti devirməyə çalışan ittihadçılar Rusiya ilə hərbi ittifaqa girməyi
tələb edirdilər, Azərbaycan bolşevikləri isə guya ölkədə qayda-qanun yarat-
maq naminə hərbi yardım üçün Rusiyaya müraciət etməyə və XI rus ordusu-
nu Azərbaycana dəvət etməyə çağırırdılar.
1920-ci ilin aprelində Denikinin qoşunlarını məğlub edən XI rus ordu-
su Azərbaycan sərhədlərinə yaxınlaşdı. Aprelin 15-də F.X.Xoyski Çiçerinə
göndərdiyi notada rus ordusunun Azərbaycan sərhəddində toplanmasının
səbəbləri və məqsədi barədə məlumat verilməsini tələb etdi. Lakin Çiçerin
bu notaya heç bir əhəmiyyət vermədi. Həmin günlərdə A.Mikoyan baş-
da olmaqla Bakı bolşevikləri Azərbaycan xalqı adından XI rus ordusunu
Azərbaycana dəvət etdilər. Qabaqcadan razılaşdırılmış plana görə, rus ordu-
su Bakıda bolşevik qiyamının başlanmasından 1-2 gün sonra Azərbaycana
soxulmalı idi. Bununla da dünya ictimaiyyətində belə bir rəy yaradılacaqdı
ki, Azərbaycan hökuməti xarici hərbi müdaxilənin deyil, daxili qiyamın qur-
banı olmuşdur. Lakin Bakıda qiyam başlanmamış – aprelin 26-dan 27-nə
keçən gecə XI ordu hissələri Azərbaycan ərazisinə daxil olub Bakıya doğ-
ru irəliləməyə başladılar. Sərhəd qüvvələrindən ibarət azsaylı Azərbaycan
STRATEJİ TƏHLİL | Say 1-2 (23-24) • 2018
34
ordu hissələri düşmənə müqavimət göstərə bilmədi. Hərbi gəmilərin top-
ları dənizdən parlament binasına tuşlandı.
XI ordunun Azərbaycana hücumu ilə eyni vaxtda aprelin 27-də gündüz
saat 12-də AK(b)P MK və RK(b)P Qafqaz Diyar Komitəsinin Bakı bürosu
adından hakimiyyəti təhvil vermək haqqında Azərbaycan parlamentinə
ultimatum verildi. Azərbaycan parlamentinin fəaliyyəti həmin gün saat
20:45-də başa çatdı. Parlament aşağıdakı şərtlərlə hakimiyyətin Azərbaycan
kommunistlərinə verliməsi barədə qərar çıxartdı:
1. Rus ordusu Bakıya daxil olmadan dəmir yolu ilə birbaşa Anadolunun
köməyinə gedəcək;
2. Azərbaycan istiqlalı və ərazi bütövlüyü hər cür təcavüz və ilhaqdan
qorunacaq;
3. Azərbaycan ordusu olduğu kimi saxlanacaq;
4. Azərbaycanın siyasi partiyaları üçün fəaliyyət azadlığı təmin olunacaq;
5. Keçmiş dövlət xadimləri, hökumət üzvləri və millət vəkilləri təqib
olunmayacaq, dövlət idarələri qulluqçularının iş yerləri saxlanacaq, yalnız
rəhbər vəzifəli şəxslər dəyişdiriləcək;
6. Azad şəraitdə toplaşacaq Azərbaycan Şuraları hakimiyyətin idarəçilik
formalarını təyin edəcək [9, II c., s.439].
Aprelin 29-da Azərbaycan İnqilab Komitəsi hərbi yardım göstərmək xa-
hişi ilə Sovet Rusiyasına müraciət etdi. Halbuki, rus ordusu aprelin 27-də
Azərbaycanın hüdudları daxilində idi. Beləliklə, AXC 23 aylıq fəaliyyətdən
sonra süqut etdi.
1920-ci il aprelin 28-də Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası elan
olundu.
Aprel işğalı nəticəsində Azərbaycanda qurulan bolşevik rejiminin ömrü
70 ildən də çox çəkdi. Bu rejim özünün bütün varlığı ərzində Şərqdə ilk de-
mokratik respublikanın bayrağını ucaldan qeyrətli soydaşlarımızla, onların
haqq işinin davamçıları ilə mübarizə apardı. Lakin xalqın qəlbində yaşayan
azadlıq atəşini söndürməyə müvəffəq olmadı. Xalq özünün istiqlal arzula-
rını nəsildən-nəslə ötürdü. Nəhayət, 1991-ci ildə Azərbaycan yenidən öz
dövlət müstəqilliyini bərpa etdi, indiki Azərbaycan Respublikasının 1918-ci
il mayın 28-dən 1920-ci il aprelin 28-dək mövcud olmuş AXC-nin varisi
olduğunu ümumxalq iradəsi ilə təsdiqlədi.
Nəticə
1991-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin ses-
siyasında qəbul edilmiş “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi
haqqında Konstitusiya Aktı”nda bu tarixi amansızlığa verilən siyasi qiymət
belə oldu: “1920-ci il aprelin 27-28-də RSFSR-in XI ordusunun Azərbaycana
təcavüzü, respublika ərazisini zəbt etməsi, beynəlxalq hüququn subyekti
olan AXC-ni devirməsi Rusiyanın müstəqil Azərbaycanı işğal etməsi hesab
edilsin” [10, s.309].
STRATEJİ TƏHLİL | Say 1-2 (23-24) • 2018
35
Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi bizim tarixi nailiyyətimizdir, ən əziz, ən
qiymətli sərvətimizdir, eyni zamanda bu XX əsrin əvvəlindən sonunadək
xalqımızın qəlbində yaşayan azadlıq idealları uğrunda mübarizənin məntiqi
nəticəsidir. Azərbaycan xalqının Ümummilli lideri Heydər Əliyevin sözləri ilə
desək: “Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi əbədidir, dönməzdir və bizim qar-
şımızda duran vəzifə dövlət müstəqilliyimizi qorumaqdan, əbədi etməkdən
ibarətdir” [10, s.2]. Çünki müstəqilliyin əldə olunması nə qədər çətindirsə,
onu qoruyub saxlamaq, dönməz və əbədi etmək bundan da çətindir…
İstifadə edilmiş ədəbiyyat:
1. ARDA, fond 100, siyahı 2, iş 791, vərəq 791.
2. ARDA, fond 1061, siyahı 1, iş 95, vərəq 2.
3. ARDA, fond 1061, siyahı 1, iş 108, vərəq 8-10.
4. ARDA, fond 1061, siyahı 2, iş 85, 87,100.
5. ARDA, fond 894, siyahı 4, iş 65.
6. ARDA, fond 895, siyahı 1, iş 299, vərəq 8-12, 18, 20, 22, 26, 31-33.
7. ARDSPIHA, fond 277, siyahı 2, iş 16, vərəq 18, 20, 46.
8. ARDSPIHA, fond 277, siyahı 2, iş 13-16, vərəq 25-26.
9. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918-1920). Parlament (Stenoqrafik hesabat).
İki cilddə: I c. B., 1998, 976 s.; II c., B.,1998, 992 s.
10. Azərbaycan tarixi 7 cilddə: VII cild. Bakı: Elm, 2008, 608 s.
11. Həsənli C. Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində (1918-1920). B., 1993,
362s.
12. Hüseynov Ş. Müstəqilliyin çətin yolu. B., 1996, 328 s.
13. İsgəndərov A. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti. B., 2003.
14. İsgəndərov A. Azərbaycan həqiqətləri. B.: Elm və təhsil, 2012, 226 s.
15. Quliyev C. Azərbaycanı dünyaya tanıdan Cümhuriyyət. B.,1998.
16. Məmmədzadə Mirzə Bala. Milli Azərbaycan hərəkatı. B.: Nicat,1992.
17. Nəcəfov B. Düşmənin iç üzü. B., 1997.
18. Nəsibzadə N. Azərbaycanın xarici siyasəti (1918-1920). B.: Ay-ulduz, 1996, 304s.
19. Paşayev A. Açılmamış səhifələrin izi ilə. B., 2001, 564 s.
20. Süleymanov M. Qafqaz İslam Ordusu və Azərbaycan. B., 1999.
Anar Isgenderov
The Establishment of the Azerbaijan Democratic Republic and
its Place in our History
The article analyzes the features of the period of the establishment of the
Azerbaijan Democratic Republic, the political-legal aspects of this historical
process and the activity of the Republic's creators. In this regard, the announ-
cement of the Democratic Republic of Azerbaijan, which existed for 23 months,
the domestic and foreign policies and measures implemented by it, also found
their reflection in the study.
The author notes, that The First World War and its resulting February bo-
urgeois revolution overthrown the Romanovs dynasty, which over 300 years
STRATEJİ TƏHLİL | Say 1-2 (23-24) • 2018
36
ruled in Russia and oppressive peoples, who have fallen into tyranny and ens-
lavement, have the opportunity to establish their own destiny. In addition, the
military operations between Russia and the Ottoman Empire on the Caucasus
front have grievous influenced economic, social and political life in Azerbaijan,
and at the same time strengthened the national-democratic process, idea of
autonomy, and ultimately, the inclination of independence strengthened, from
the beginning of the century.
Анар Искендеров
Создание Азербайджанской Демократической Республики и
ее место в нашей истории
В статье анализируются особенности эпохи становления Азербайджан-
ской Демократической Республики, политико-правовые аспекты этого
исторического процесса и деятельность основателей Республики. В
исследовании нашли свое отрaжениe внутренняя и внешняя политика
АДР, которая просуществовала в течение 23 месяцев.
Автор отмечает, что Февральская буржуазная революция, явившаяся
следствием неудач Российской империи в ходе Первой мировой войны,
привела к свержению правящей на протяжении трехсот лет династии
Романовых. Народы, изнывающие под имперским гнетом, получили
право на самоопределение. В ходе Первой мировой войны основной
ареной военных действий, между Российской и Османской империями,
был Кавказский фронт. Это, с одной стороны, нанесло огромный
ущерб экономике Азербайджана и ухудшило социально-политическое
положение региона, с другой стороны, эти же события привели к
активизации национально-демократических процессов и появлению
идеи об автономии, что в конечном итоге усилило тягу народа к своей
независимости.
Məqalə redaksiyaya daxil olmuşdur: 14.04.2018
Təkrar işləməyə göndərilmişdir: 03.05.2018
Çapa qəbul edilmişdir: 15.05.2018
Document Outline - StratejiTehlil 23-24 for_print
Dostları ilə paylaş: |