Sufizm etikasi kk



Yüklə 390,49 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/16
tarix07.12.2017
ölçüsü390,49 Kb.
#14332
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16

 

   


A`debiyatlar. 

I.A.Karimov. Ma`naviy yuksalish ywlida. T.Wzbekiston. 1998. 

Nazarov U. Qadriyatlar falsafasi. T.Ma`naviyat. 1998 

Maxmud Asad Jwshan. «`Tasvvuf va nafs tarbiyasi»`. T.1998  

Muxammedxojaev A. Gnoseologiya sufizma»` Dushanbe. 1997 

Stepanyants A.». «`Filosofskie aspekti sufizma»`. M. Nauka. 1998  

Sufizm v kontekste musulmanskoy kul`turi. M.Nauka. 1998  

Trimengem Dj. «`Sufiskie ordena v islame»` M.Nauka. 1999 

Yassaviy Axmad. Hikmatlar. Toshkent. 1990 

Islam (spravochnik) Toshkent. 1999 

 Iskandarov B. Tasavvuf falsafasi. T. 1995 

 Komilov N. Tasavvuf. Toshkent. 1994  




5. Xoja Axmad Yassaviy ha`m Yassaviya taryxati 

Jobasi 

1.

 



XII a`sirde Orayliq Aziyada Yassaviylik tariyxatinin` payda boliwi ha`m shig`is ellerine taraliwi. 

2.

 



Axmad Yassaviydin` moralliq ha`m ja`miyetlik-siyasiy ko`z-qaraslari. 

 

 



Xoja  Axmad  Yassaviy-yassaviya  tariyxatinin`  tiykarin  saliwshi,  ataqli  shayir,  filosof  sufiy,  islam 

ideologlarinan biri bolip, ha`zirgi Qazaqstannin` Chimkent oblasti Chayram awilinda tuwilg`an. Onin` tuwilg`an jili 

aniq emes. Oni a`a`0q jili tuwilip a`a`u`u` jili degen pikirler de bar. Biraqta ayirim ra`wyatlarda oni a`q0 jil jasag`an 

deydi. Al onin` o`zi shig`armalarinda a`g`o` jil jasag`anin aytip o`tedi. 

Odamlardan fayzu futux ololmadim, 

Yuz yigirma beshga kirdim, bilolmadim 

 

  Usi  mag`liwmatlarg`a  tiykarlanip  Axmad  Yassaviy  a`g`o`  jildan  artiq  o`mir  su`rgen  dep  juwmaq 



shig`ariwimiz mu`mkin.  

  Axmad Yassaviydin` atasinin` ismi Ibrohim ibn Mahmud ibn Iftixor bolip, onin` ata tegi Payg`ambarimiz 

jiyeni ha`m ku`yewi bolg`an ha`ziret Alige barip taqaladi.  

  Anasinin` ismi Aysha bolip, oni ko`pshilik dereklerde Qarasash ayim dep te atag`an. Aysha Musa shayxtin` 

qizi bolg`an.  

  Xoja  Axmad  Yassaviy  w  jasqa  tolg`anda  a`kesi  qaytis  boladi.  Xoja  Axmad  Yassaviydin`  ata-anasi  o`z 

da`wirinde-aq  ko`zge  ko`ringe  itibarli  insanlar  bolg`an.  Bunin`  ayqin  da`liyli  sipatinda  XI  a`sirde  Ibrohim  ata 

mahbarasi,  XII-XIII  a`sirde  Aysha  anna  mahbarasinin`  qurilg`anin  aytip  o`tiwimizge  boladi.  Bul  jaylardi  bu`gingi 

ku`nge  shekem  isanlar  ziyarat  etedi.  Xoja  Axmad  Yassaviydi  ziyarat  etiwge  kelgen  insanlar  da`slep  usi  eki 

mahbarani ziyarat etedi.  

  Ra`wyatlarda aytiliwinsha, Payg`anbarimiz sahabalari menen xurma jep sa`wbetlesip otirg`aninda, olarg`a 

qarapU`  «`Qay  birin`iz  mine  usi  menin`  amanatimdi  kelejek  a`wladlarg`a  jetkeresizW»`-  dep  sorag`an.  Bul 

waziypani orinlawdi sahabalardan biri bolg`an Arslanbab o`z moynina aladi. Sonda payg`ambar alayhisalam og`an 

bir  xurma  beripti  deU`  «`Menen  keyin  Ahmad  atli  bir  bala  du`n`yag`a  keledi.  Siz  a`lbette  oni  izlep  tabin`  ha`m 

og`an bul xurmani berin`, ol islam dininin` quwatlandiriwshi en` jetik insani boladi»` degen eken. 

  Ha`zireti  payg`ambardin`  duwasi  ja`rdeminde  Arslanbob  uzaq  o`mir  ko`ripti  ha`m  bul  amanati  iyesine 

tapsiriw ushin ko`p ellerdi gezip shig`ipti. 

  Arsanbab aqiri Axmadtin` atasi qaytis bolg`an jili Tu`rkistang`a kelip, Payg`ambarimiz ta`riyplegendey bir 

w  jasar  bala  mektepke  ketip  baratirg`anin  ko`ripti  ha`m  og`an  sa`lem  beripti  bala  sa`lemge  a`lik  alg`annan  keyin, 

Arslanbabqa qarap «`Baba amanatimdi berin`»` dep sorag`an. Arslanbab bul sorawdan albirap qalip «`Ey, valiy sen 

buni  qaydan  bilesen`»`  dep  sorapti.  «`Alla  bildirdi»`  dep  juwap  beripti  bala.  Arslanbob  onnan  ismin`  kim  dep 

sorag`anda,  ol  Ismim  Axmad  degen  juwapti  esitkennen  keyin  Payg`ambarimiz  amanatin  iyesine  tapsirg`an  eken. 

Ra`wyatlarda qarag`anda sol waqitta Arslanbab q00 jasqa kirgen eken.  

  Ja`ne  bir  ra`wyatlarg`a  qarag`anda  Axmadtin`  ne  ushin  Yassaviy  dep  ataliwi  so`z  etiledi.  Aytiwlarinsha, 

Axmad jasag`an da`wirde Samarqandta Yassaviy atli bir hu`kimran bolg`an eken. Ol barqulla qisti Samarqandta, al 

jazi  Tu`rkistan  taw  janbawirlarinda  o`tkizedi  eken.  Ol  ah  awlawdi  ju`da`  jaqsi  ko`redi  eken.  Bir  ku`ni 

Tu`rkistandag`i  Qarochiq  tawi  a`tirapinda  an`g`a  shiqsa  awi  hesh  ju`rispepti.  Bunnan  ashiwi  kelgen  patshaU` 

«`Qarochiq tawi jer betinen pu`tkilley joq etilip jiberilsin»` dep pa`rman beripti.  

  Patshanin`  a`mirin  ba`rjay  etiw  ushin  pu`tkil  Tu`rkistan  elati  Jiynalipti,  mollalar  duwaxanlar  o`zinin` 

ka`ramatin  ko`rsetiw  ushin  ha`r  qiyli  duwalar  oqiy  baslapti.  Olar  jeti  ku`n,  jeti  tu`n  duwa  oqipti,  biraq  taw  o`z 

orninda tura beripti. Sonda patsha jiynalg`anlarg`a qarata,  ne ushin tawdi sho`ktirip jibermeysizler dep sorag`anda 

alamannin`  ishinen  birew  shig`ip  «`Patshayim  biz  qolimizdan  klegeninshe  duwalar  oqip  atirmiz,  biraqta  kimdur 

bizin` duwalarimizdi o`zinin` issi demi menen qirqip taslap atir, bolmasa taw a`lle qashan sho`kken bolar edi»` dep 

juwap  beripti.  Patsha  «`jurtin`izja  ka`ramatli  kisilerden  ja`ne  kimler  qaldi»`  dep  sorag`anda,  og`an  «`Sayramli 

Ibrohim shayxtin` uli Axmad jaqinda atasinan ayirilip, aza tutip otir, sol ushin oni bul jerge alip kelmedik»` depti. 

  Aradan  ko`p o`tpey patsha xizmetkerleri  Axmadti alip  kelipti. Jas Axmed duwag`a qolin ko`tergennen-aq 

taw a`ste sho`ge baslapti, dua tamam bolip ha`mme qolin tu`sirip qarasa tawdan nam nishan qalmag`an eken. Taw 

orninda  bolsa  tegislik  payda  bolipti.  Jas  Axmedtin`  karamatina  qayil  qalg`an  patsha,  bunnan  keyin  Balani  Axmad 

Yassaviy dep atawdi buyiripti. 

  Axmad  Yassaviydin`  ustazlarina  keletug`in  bolsaq,  ol  da`slepki  ta`limdi  o`z  atasi  shayx  Ibrohim  atadan 

ha`m medresedegi ustazi Shaxobuddin Isfijobiydan alg`an. 

  Axmad  Yassaviy  jasi  g`0    jetkenshe  Tu`rkistannin`  Sayram  u`lkesinde  jasap  da`slepki  ilimlerin  iyeleydi. 

Sonnan son` Yassige ko`ship o`tedi. Ha`m ilim ha`m piyr izlep kelgen Axmad keyinshelik bul jerde jasap qaladi.  

  Tu`rkistandag`i bar barliq ilimlerde iyelep bolg`annan keyin,  Axmad Yassaviy  g`w jasinda sol da`wirdin` 

en` joqari ilim oraylarinan esaplang`an Buxorai sharifke keledi ha`m Yusuf Xamadaniy menen ushirasip og`an qol 

beredi. 


   

Men yigirma etti eshda piyrni topdim 

   

 

Harna kwrdim, parda Bilan sirni epdim 



   

 

Ostonasi estanibon izin wpdim 




Yüklə 390,49 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə