Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

Siftə  (z .)  -   ilk  dəfə.  -   Siftə  anadan  olaxı  uşax  bir  əz  ərköyün
olur.
Siftəməx  -   səliqə  ilə  əti  doğramaq.  -   Xəlid  əti  yaxşı  siftiyir. 
onu çağmn  doğrasın.
Silə (sıf.) - dolu. -  İki  silə meşəy qartol aldım tükannan.
1.  Silgi  (is.)  -  əl-üz  dəsmalı.  -   Beş  silgi  almışdım  Q ızıiqoçun 
unvermağmnan.
2.  Silgi  (is.)  -   məktəb  lövhəsini  silmək  üçün  dəsrnal.  -   Y azı 
taxtasmı silgiynən təmizdiyillər.
Siləənc  (is.)  -   qab-qacaq  və  ya  stolun  üstünü  silmək  üçüıı 
dəsmal. -  İmdi yaxşıdı, tükannarda siləənc satıllar (A.).
Silkməx'  (f.)  -   silkələmək,  çırpmaq.  -   Ramkanı  silkməsən 
anlar pətəx'dən tökülən döl ha.
Simsar  (is.)  -   qohum-əqraba.  -   Şükürim  simsan  çoxdu,  tou 
yaxşı keçər.
Aşıx N əsif axı necə yansın,
Simsar  yoxdu,  bəs  hayana  gedəlim  (Aşıq
Nəsib).
Sim (is.) -  hovlanmış yara. ~ Sim pis şeydi,  axırda ürsyə vurur,
Simləməx’  (f.)  — hovlamaq,  irinləmək.  -   Yara  simliyəndə  onu 
qutarmax da çətin olor (Q., B., E,).
Simic  (sif.)  -   xəsis.  -   G örüf  eşitmişik  pulu-panyı  həmmoşə 
simişdər yığır (Gül.).
Özünü ha öldür pul-para deyə.
Simicin malma yad olar yiyə.
(Aşıq Nəsif)
Sinirsiməx’  (f.)  -   vərdiş  etmək.  -   Əsnəkli  Cavad  kişi  sırtıx 
adamlara  deərdi:  Ə,  bu  sinirsiyif,  üzünə  tüpürürsən,  elə  bil  gulaf sü 
səpirsən.
1.  Sinməx'  (f.)  -   yeməyin  həzmi.  -   Yeməhdən  söram  bir  əz 
gəzəsən kin, yediyin canma sinsin.
2.  Sinməx  (f.)  -   aşağı  əyilmək.  -   Aşağı  sinməsəm,  başım 
darvazıya dəyəciydi.
Sinəx’  (is.)  -   milçək.  -   Ay  uşax,  qapıyı  örtginən  sinəx'  çəri 
doldu.  M.Kaşqarlının  “Divan”mda  singək  formasında həmin mənada 
işiədilmişdir (IV.463).
Singir  (is.)  -   ətin  iri,  oynaq  sümükləri.  -   Ətin  singiri  çoxdu
əmə.
1.  Sifjirməx  (f.)  -   həzm  etmək.  -   Onun  dedix’lərini  sinirə 
bılmirəm.
2.  Sinirm əx’  (f.)  -   qəbul  etmək,  dözmək.  -   Çox  qaba  kişidi 
Suranın əri yaxşı kin, Sura onun dedix'lərini siqirir.
SitnıəxJ  (f) -  üşümək. -Esixdə nə sitirsiniz, çəıi gəlin.
Sitəm  (is.)  -   zülm,  əziyyət.  -   Uşaxlan  Məhəmmədə  sitəm 
etdilər kişi tez öldü.
Sivişməx'  (f.)  -   sürüşmək.  -   Uşaxlar  axşamatan  təpənin 
başmnan sivişillər.
Siyilcim/Zsivilcix’ (sif.) -  anq,  zəif.  -  Çox ağılsız uşaxdı, yemir, 
içmir siyilcimi çıxıf.
Sıyirtdəməx'Z/sıyırtdamax  (f.)  -   təmizləmək.  -   Arpagöldən 
tutduğum sazannann  ordaca pullannı sıyırtdadım.
Soğulmax  (f.)  -   qurumaq,  kəsilmək.  -   Yayda  Məşədi  Hasan 
bulağınm sü soğulur  tamam.
Soğanax -   çöldə  bitən  yabam  soğan.  -   Soğanax  yeməx'  tişdəri 
möhkəmlədir.
1.  Soğança  (is.) -  soğanın yağla dağlanması. -  Soğançam duru 
yeməyə töküllər.
2.  Soğança  (is.)  -   soğan  və  unun  yağda  dağlanaraq  məlhəm 
hazırlanması. -  Soğançanı havı olan yanya bağlıyıllar, yara yetişir.
Solux (is.) -  nəfəs. -  Xizəx'nən bir soluğa Balıxlıya getdim (İ.).
Solux 
almax  (f.)  -   nəfəs  almaq.  -   Arpagöldə  çimirdix', 
Qələndər sün üstündə bir-iki  solux alannan söra sün altma cumdu.
Solax (is.) -  aşığm sol tayı. -  Aşığm solağı  iri olsa, yaxşıdı.
Soluğu  gen  (sif)  -   səbirli.  -   Murad  kişi  çox  soluğu  gen 
adamdı.
Somun  (is.) -- qəlibdə  bişirilmiş  çörək.  -  Sultanavadm fırmnda 
somun pişirillər (S.).

---

1.  Somar  (n.s.)  -  20  put 
(300 
kq.) -  Yanmhektardao 
20 
som ar 
taxıl çıxdı. A bala, ala bu pulu finnnan iki somun al gət.
2.  Somar (s.) -  çox. -- Məvlidin bir somar uşağı var.
Qırğız dilində pul vahidi kixni som işlənir.
Somurmax (f.) -  sormax. -  Səvi  xəstəydi,  indi  anasının döşünü 
bir somurur, gəl görəsən.
M.Kaşqarlnun  “Divan”mda  sömürməx'  formasmda  həm in 
mənada işlədilmişdir (IY.473).
Sonulamax (f.) -  hər şeyi bəyənməmək,  diqqət yetiımək.  — Elə 
adam var kin, hər şeyi sonuluyur.
Soncuxlamax (f.) -  mal və ya atm dal  ayaqlanm göyə atması. -  
Atı  minməyə  örgədirəm,  əmə  mınən  də  yaman  soncuxluyur,  m ən  də 
boynunnan tuturam kin, yıxılmıyım.
Sorsor  (sif.)  -  uzun  damşan  uzunçu.  -   Sorsor  adama  ilişəndə, 
işdən-güjdən olursan.
Sortuxlamax (f.) - əmmək. -  Buzoy inəyi yamanca sortuxluyur.
Sortux  (n.s.)  -   bir  udum.  -   Uşax  bilmədi,  bir  sortux  papros 
çəkdi, uğundu getdi.
Soraşıx (is.) -   xəbər  tutmaq,  soraqlaşmaq.  -   Soraşıx
eləməknən iş görməx' olmaz, gərəh özün gedəsən işinin dalıncax.
Sovrux  (is.)  -   taxılın  zibilinin  küləklə  təmizlənməsi.  -  
Dədəmgil xırmanda sovrux atellar (B., E.).
Sormağı  çıxmax  (f.)  -   incəlmək,  anqlamaq.  -   Ağəmirin  laf 
sormağı çıxıf, xəstədi.
Sormax  (is.)  -   nektarlı  çiçək.  -   Smığm  dərəsində  sormax  çox 
olur, uşaxlar yığıf sorullar.
Sosur (sif.) -  adama  yovuşmaz,  vasvası.  -  Elə  sosur qonşu  vaı- 
kin,  əvinə gedəndə üst-büşma əyaqqabma baxır,  söra da sözə qour.
Soysuz/tsonsuz (sif.) -  övladsız ailə.  -  Eşitmişəm kin,  Abbasəli 
kişinin əvladı yoxdu -  soysuzdu.
Soyxa/Zsöxa  (sif.)  -   miras  şey.  -   Soyxuya  qalmış  touxlar 
əkdiyim pencəri eşəliyif çıxardıf (M..
1. Sozalmax (f.) -  halsızlaşmaq, xəstələnmək. -  Urustam kişini 
gördiim sozalır dəsən ağır xəstədi.
2.  Sozalmax  (f.)  -   zəifləmək.  -   Uşax  yeməxdsn  tiişüf,  sozalıf
gedif.
Söz  sov  (is.)  -   söz-söhbət.  -   Məhiədə  söz-sov  (söz-soy)  gəzir 
kin. Hasanın oğlu urusetdə əvlənif qalıf.
Sucax  (sif.)  -   sulu  yer.  -   Sucax  yerin  otu  havalar  qurax 
gedər.də də  solmur, göy qalır.
Sucuxmax  (is.)  -   günalımı  hiss  etdirmək.  -   Görmürsən,  nə 
sucuxur, yəqin kin,  günahı var.
1.  Sudur (sif.) -   sulu yer. -  Sudur yerdə pitən ot yaxşı olmur.
2.  Sudur  (sif.)  -   kartof  növü.  -  Çox  suvanlan  qartola  sudur 
deliər, həm də dadı olmur (Qon.).
3.  Sudur  (is.)  -   yaranın  tuluxlanması.  -   Yanıxdan  söram  yara 
sudur oluf.
Suat  (is.)  -   çaym  qırağında  daşlı  yer.  -   Kənd  arvatdan 
həmməşə suatda palaz yuyullar.
Suadax//suvadax  (is.)  -   A nlar  ramkanın  üstünü  mumnan 
suadax ediflər (Q.N.).
Sucax (sif.) -  sulu  yer.  -  Sucax yerin otu heş qora pişirəndə də 
solmur,  elə göy qalır, əmə quvatı oimur.
Sudurğa  ('is.) -  bayılma xəstəliyi. -  Xalıxverdinin oğlu sudurğa 
xəstəliyinə tutuluf.
Sufat  (is.)  -   sifət.  -   Bunun  sufatma  baxanda  nə  quşun  yuvası 
olduğunu bilirsən.
1.  Sulux  (ıs.)  -   mal-qoyun  doğarkən  bala  ilə  birlikdə  gələn  ət 
pərdəsi. -  Qounun suluğu gəlif, dəsən doğacax.
2.  Suiux  (is.)  -   suvarmadan  sonra  mal-qoyıına  verilən  yem.  -  
Suvarannan  sonra mala sulıvx venllər.
3.  Sulux  (is.)  -   yaralanan  bədənin  və  ya  yanan  bədənin 
hissəsinin köpməsi. -  Uşağm əli yanmışdı, suluxluyuf yaman.
Sulaxlıx  (is.)  -  mal -qoyuna  suvarandan  sonra  verilən  ot-ələf.  -
Mala sulaxlıx vermədirrı  böün.
Sulax  (is.) -  çay və bulaq ətəyində mal-qara və qoyun-quzunun 
suvarıldığı  yer.  -   Çaym  qırağına  boran  şəpə  yığıf,  mal-qoun  sulağa 
girəmmer (X..  B., E.).

---