Mirzə Fətəli Axundzadə - 200
Mirzə Fətəli Axundzadənin 200 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
2012-ci ildə böyük Azərbaycan mütəfəkkiri, milli dramaturgiyamızın banisi, görkəmli
ictimai xadim və maarifçi Mirzə Fətəli Axundzadənin anadan olmasının 200 illiyi
tamam olur.
Bütün həyatı boyu doğma vətəninin və xalqının tərəqqisi yolunda yorulmadan
çalışaraq yeni dövrün irəli sürdüyü mühüm elmi, mədəni və ictimai-siyasi məsələlərə
daim fəal münasibət ifadə edən və zamanın qabaqcıl ideyalarından bəhrələnməyə çağıran
yaradıcılığı ilə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafı tarixində parlaq səhifə açan Mirzə
Fətəli Axundzadənin 200 illik yubileyinin təntənəli surətdə keçirilməsini təmin etmək
məqsədilə qərara alıram :
1. Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Azərbaycan
Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi və
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası ilə birlikdə, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin
təkliflərini nəzərə almaqla, Mirzə Fətəli Axundzadənin 200 illik yubileyinə həsr olunmuş
tədbirlər planını hazırlayıb həyata keçirsin.
2. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti bu Sərəncamdan irəli gələn
məsələləri həll etsin.
İlham Əliyev,
Azərbaycan Respublikasının prezidenti
Bakı şəhəri, 13 aprel 2010-cu il
4
Mirzə Fətəli Axundzadə - 200
Mirzə Fətəli Axundzadə
( Qısa biblioqrafik məlumat )
M.F.Axundovun yaradıcılıq yolunu səciyyələndirən
tarix səhifələrini vərəqləyərkən
biz böyük iftixar
hissi keçiririk ki, xalqımız ağır zamanlarda, gerilik,
dini fanatizm şəraitində belə görkəmli şəxsiyyət, öz
dövrünü qabaqlayaraq gözəl əsərlər yaradan bir
insan yetişdirmişdir...
Heydər Əliyev.
Ümummilli lider
Son dərəcə zəngin bir tarixə malik olan XIX əsr bəşəriyyətə bir sıra ölməz dühalar vermiş,
mühüm ictimai-siyasi hadisələrin, böyük kəşf və ixtiraların şahidi olmuşdur. Mirzə Fətəli
Axundzadə da məhz bu dövrün yetirməsidir. O, öz əsrinin qabaqcıl zəkalarında biri, xalqın
siyasi, mədəni həyatı ilə bilavasitə bağlı olan böyük mütəfəkkir idi. Yüksək istedada, zəhmət
və mütaliə sayəsində geniş və universal biliklərə, sözün tam mənasında, dövrünün bütün elmi
nailiyyətlərinə bələd olan dərin zəkalı Axundzadə qələm çaldığı bütün sahələrdə xüsusi və
nadir bacarığı olduğunu sübut etmiş, ölməz əsərlər yaratmışdır. Onun qoyub getdiyi elmi-
ədəbi irs olduqca geniş və zəngindir. Axundzadə bədii ədəbiyyat sahəsində istedadlı şair,
nasir və dramaturq kimi şöhrət tapmış, məşhur komediyaları ilə dramaturgiyamızın,
“Aldanmış Kəvakib” hekayəsi ilə isə realist nəsrimizin əsasını qoymuşdur.
Axundzadə Azərbaycan ədəbiyyatında azad düşüncə tərzinin ən böyük nümayəndəsidir.
Mirzə Fətəli 1812-ci ildə Azərbaycanın qədim və gözəl şəhərlərindən biri olan Şəkidə
dünyaya gəlib. Atası Məhəmmədtağı vaxtsız rəhmətə getdiyindən Fətəlini əmisi Axund Hacı
Ələsgər oğulluğa götürmüşdür. Fətəlinin ruhani olmasını istəyən Axund Hacı Ələsgər 1832-ci
ildə onu Gəncəyə aparır. Gənc Fətəli burada məntiq və fiqh elmlərini, habelə, dahi
Azərbaycan şair və filosofu Mirzə Şəfi Vazehdən xəttatlıq sənətini öyrənir. Lakin Mirzə
Şəfinin gənc Fətəliyə təsiri bununla bitmir, bu görüş Mirzə Fətəlinin həyat və yaradıcılığına,
ümumiyyətlə, onun bir mütəfəkkir kimi formalaşmasına ciddi təsir göstərir.
Dövrünün müasir elmlərilə maraqlanan Fətəli 1833-cü ildə Şəkidə açılan rus məktəbinə
daxil olur və bir il burada təhsil alır. 1834-cü ildə Tbilisiyə gedən Mirzə Fətəli Qafqaz
canişininin baş dəftərxanasında mülki işlər sahəsində Şərq dilləri mütərcimi təyin olunur və
ömrünün sonuna qədər bu vəzifədə çalışır. 1873-cü ildə ona hərbi rütbə - polkovnik rütbəsi
verilir.
M.F.Axundzadə bədii yaradıcılığına şeirlə başlayıb. O, şeirlərini "Səbuhi" təxəllüsü ilə
yazıb. Belə ki, XIX əsrə qədər Azərbaycan ədəbiyyatı əsasən poeziyadan ibarət idi. Onu janr
etibarilə zənginləşdirmək birinciliyi də M. F. Axundova məxsusdur. Realist - demokratik
ədəbiyyatın, yeni dramaturgiya və nəsrin, materialist tənqid və estetikanın yaranması ancaq
onun adı ilə bağlıdır.
5