Sünnə və Cəməa anlayışı
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «…onlara kitabı v ə hikm əti öyr əd ər»
müddət əsla yolunuzdan azmayacaqsınız: Allahın Kitabı və Allah elçisinin Sünnəsi. ” 21 Hakimin «əl-Mustədrək» əsərində ibn Abbasdan -radıyallahu anhumə- nəql
etdiyi bu rəvayət də yuxarıdakına oxşardır: “Aranızda elə şeylər tərk edirəm ki, onlara bağlandığınız müddət əbədi olaraq azmayacaqsınız. Allahın Kitabı və Peyğəmbərin Sünnəsi... ” 22 Bunu da Hakim əvvəlkilərə bənzər bir rəvayətlə Əbu Hüreyrədən -radıyallahu anhu- rəvayət edərək əlavə etmişdir: “Hər ikisi də Hovuzda mənimlə görüşəcəkləri vaxta qədər əsla ayrılmayacaqlar. ” 23 Beləliklə də Peyğəmbər –cəllalahu aleyhi vəssəlləm- müshəflərdə yazılı, oxunan Allahın Kəlamı olan Qurani-Kərim ilə öz sünnəsinin fərqli şeylər olduğunu göstərmişdir. Muaz bin Cəbəlin
rəvayət etdiyi bir hədisdə bildirildiyinə görə, Peyğəmbər
onu Yəmənə göndərərkən belə soruşmuşdur: “Sənə bir məsələ haqqında hökm verməyini istəyənlərə necə hökm
24
Muaz burada sünnəni Qurani-Kərimdən fərqli bir mənbə kimi bildirmiş, Allah elçisi –cəllalahu aleyhi vəssəlləm- də onun bu fikrini təsdiq etmişdir. Huzeyfənin
rəvayət etdiyi hədis də buna çox oxşardır: Allah elçisi bizə iki hədis danışdı. Bunlardan birini gördüm, digərini də gözləyirəm. O bizə dedi ki: “Şübhə yoxdur ki, əmanət əsl kişilərin ürəklərinin kökünə qədər enmişdir. Sonra onlar Qurani-Kərimdən öyrəndilər, sonra da sünnədən öyrəndilər... ” 25 Burdakı “sünnə” Allah elçisinin –cəllalahu aleyhi vəssəlləm- Qurani-Kərimdən başqa gətirdikləridir. Həmçinin keçmiş əməlisalehlərin də –Allah onlardan razı olsun- “sünnə” kəlməsini Qurandan başqa Allah elçisindən
gələn rəvayətlər haqqında işlətdiklərini görürük. Onlar: “Allahın Kitabı və Allah elçisinin
” deməklə yanaşı, “Quran və sünnə” də deyirdilər. Bu şəkildəki ifadə əshabələrin və sələfin sözlərində, həmçinin onlardan gələn rəvayətlərdə çox işlədilmişdir. Uca Allahın: «…onlara kitabı və hikməti öyrədər» («əl-Cumuə», 2) buyruğunu əshabələr və bəzi tabiinlər “kitab”ı Qurani 21 «Муватта», 899, Гядяр, I, Щядис: 3. 2/А; ял-Щаким, «ял-Мустядряк», 1/93, ял-Ялбани, «Сяhиhу ял-Жамиу яс-Саьир», 3/39-да сяhиh олдуьуну билдирмишдир. 22
ял-Щаким, «ял-Мустядряк», 1/93; ял-Ялбани, «Сяhиhу ял-Жамиу яс-Саьир», 3/39-да сяhиh олдуьуну билдирмишдир. 23 щяр икиси- йяни Аллаhын Китабы вя Пейьямбярин Сцнняси; ял-Щаким, «ял-Мустядряк», 1/93; ял-Ялбани, «Сяhиhу ял-Жамиу яс-Саьир», 3/39-да сяhиh олдуьуну билдирмишдир. 24
Дарими, «Сцнян», сяh. 57. 25
ял-Бухари, “Фитян”, 13, «Фятh ял-Бари», 13/38, "Итисам”, 2; «Фятh ял-Бари», 13/249; Мцслим, “Иман”, 64, Щядис: 143, 1/136. 10
Kərim, “hikmət”i də Peyğəmbərin –cəllalahu aleyhi vəssəlləm- sünnəsi deyə təfsir etmişlər. 26
Bunlardan bəzilərini qeyd edək: ibn Abbas -radıyallahu anhu- demişdir: “Kim Allahın Kitabında və Allah elçisinin
sünnəsində olmayan, sonradan uydurulan hər hansı bir işi ortaya atarsa...” 27
Abdullah bin Məsud -radıyallahu anhu- demişdir: “Bizə Uca Allahın Kitabından yaxud, Allahın elçisinin sünnəsi ilə bağlı bildiyimiz hər hansı bir məsələ haqqında soruşsanız, biz onu sizə çatdırarıq. Ancaq sizin sonradan uydurduğunuz şeylərə biz cavab vermirik.” 28
Əbu Sələmə bin Abdur-Rəhman (vəfatı hicri. 94-cü il) Həsən əl-Bəsriyə (v.h.110) 29 demişdir: “Mənə sənin özündən fətva verdiyini söylədilər. Allah elçisinin –cəllalahu aleyhi vəssəlləm- sünnəsi, yaxud Allah tərəfindən göndərilmiş kitabın hökmü ilə olmasa, heç vaxt öz fikrinə görə fətva vermə.” 30
imam Abdullah bin Avn əl-Bəsrinin (v.h. 150) bu sözü də qeyd etdiyimiz məsələ ilə bağlıdır: “Üç məsələ var ki, onları həm özüm üçün, həm də qardaşlarım üçün arzu edirəm: 1. Bu sünnənin öyrənilməsi, onunla bağlı sual verilməsidir; 2. Quranı yaxşı öyrənməyə çalışması, insanlardan onunla əlaqədar məsələləri soruşmasıdır; 3. Xeyirli olmayan insanlardan uzaq olmasıdır.” 31
Yəhya bin Əbi Kəsir də –rahmatullahi aleyhi:-Allahın rəhməti onun üzərinə olsun- (v.h.
129) belə demişdir: “Sünnə Allahın kitabı ilə bağlı hökm verməyə səlahiyyətlidir.” 32 Abdullah bin Ömər və Cabir bin Zeyd -radıyallahu anhum- belə buyurmuşdular: “Natiq bir Quran və ya tətbiq edilmiş bir sünnə ilə olmasa fətva verməkdən çəkin!”
33 Həssan bin Atiyyə -rahmatullahi aleyhi- (v.h. 120) demişdir: “Cəbrail Allah elçisinə
Quranı gətirdiyi kimi, sünnəni də gətirdi.” 34 Elə isə din Allahın kitabı və Məhəmmədə –cəllalahu aleyhi vəssəlləm- kitabala yanaşı nazil olan sünnədən ibarət olan bu iki mənbədən öyrənilir. Allah elçisinin sözləri, hərəkətləri, təqrirləri, yaşayışı və həyat tərzi “sünnə”dir. Sələfdən gələn rəvayətlər bu mənanı təsdiqləyir. 26
Бах: Ибн Теймиййя, «Мяжмуя ял-Фятава», 3/366. 27
Ибн Ваддаh, «ял-Бидя», сяh. 38. 28
Дарими, 1/46. 29
Илляр щижри тарихлядир 30
Дарими, 1/59. 31
ял-Бухари, “Итисам”, фясил: “ял-Игтидау би сцняни Рясулиллаh”; “Фятh ял-Бари”, 13/248. 32
Дарими, 1/144; Ибн Батта, «яш-Шярhу вя ял-Ибаня», сяh. 128. 33
Дарими, 1/60. 34
Ибн Батта, «яш-Шярhу вя ял-Ибаня», сяh. 128; Ибн Теймиййя, «Мяжмуя ял-Фятава», 3/366. 11
Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|