Sünnə və Cəməa anlayışı



Yüklə 0,5 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/19
tarix19.07.2018
ölçüsü0,5 Mb.
#56770
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   19

mənası  isə  yaşayış  (sirət)  və  gedilən  yol  deməkdir”

56

.  Bu  sözləri  ilə  sünnənin 



lüğət mənasını  nəzərdə  tutur.  Şəriət  sahibi  isə  sünnənin  şəri  mənasına 

Peyğəmbər 



–cəllalahu  aleyhi  vəssəlləm-

ilə  raşidi  xəlifələrin  şəriət  olaraq  ortaya 

qoyduqları  xüsusi  bir  məna  qazandırmış  və  ondan  sonra  ortaya  çıxarılanlara 

bidət” adını qoymuşdur. 

Peyğəmbər 

–cəllalahu  aleyhi  vəssəlləm-

tərəfindən  sünnənin  bidətin  ziddi  kimi 

işlədilməsinə  dair  rəvayətlərə  də  rast  gəlirik.  imam  Əhmədin  Qudayf  bin  əl­

Harisdən 



-radıyallahu  anhu-

nəql  etdiyi  Peyğəmbərin 



–cəllalahu  aleyhi  vəssəlləm-

bu 


sözləri  də  həmin  mənadadır:  “Bir  qövm  bir  bidət  ortaya  çıxarsa,  mütləq 

sünnədən o qədəri yox olar...”

57 

Həmçinin  sünnə  kəlməsi  hədisdə  birinin  digərinin  oxşarı  olması,  bir  yola 



yaxud,  əvvəlki  bir  hökmə  qiyas  edilməsi  mənasında  da  işlədilmişdir.  imam 

Malikin 


-rahmatullahi  aleyhi-

nəql  etdiyi  rəvayət də  bu  mənadadır:  “Ömər  bin  ə



Xəttab 

-radıyallahu  anhu-

məcusiləri  nəzərdə  tutaraq  demişdir  ki:  “Onlara  nə 

edəcəyimi  bilmirəm”.  Bunu  eşidən  Abdürrəhman  bin  Auf 

-radıyallahu  anhu-

belə 

demişdir:  “Mən  Allah  elçisində

–cəllalahu  aleyhi  vəssəlləm-

bunları  eşitdim: 

“Onlara  kitab  əhlinin  sünnəsini  tətbiq  edin

58



.  Yəni  məcusilər  tabe  olacaqları 

hökmlərlə əlaqəli olaraq kitab əhli ilə qiyas (müqayisə) edilirlər. 

Əshabələr, tabiin və bu ümmətin keçmiş əməlisalehlərinin ilk nəsli “sünnə” 

kəlməsini  Rəsulullahın 



–cəllalahu  aleyhi  vəssəlləm-

dinlə  bağlı  verdiyi  hökm 

mənasında, 

səhabələrin  və  tabiinin  Allah  Rəsulundan  nəql  etdiyi  şeylər 

haqqında işlətmişlər. Bu isə bidət və din haqqında müccərrəd fikrə əsaslanaraq 

söz söyləməyin ziddidir. Nəfsə tabe olmağın etiqad və qədər məsələsində qiyasa 

müraciət etməyin də əksidir. 

Ömər  bin  əl-Xəttab 



-radıyallahu  anhu-

belə  demişdir:  “Rəy  əhli  (Kitab  və 

sünnəyə əsaslanmayaraq  öz  rəyləri  ilə  hökm  edənlər)  sünnəyə  müxalif 

olanlardır. Hədisləri yadda saxlamaq onlara çətin gəlmişdir. Onlar hədisləri tərk 

etdiklərinə  görə,  onları  yadda  saxlaya  bilməmişlər.  Bunun  nəticəsində  öz 

fikirlərinə əsaslanaraq,  öz  ağıllarına  uyğun  söz  söyləmişlər.  Bununla  da  həm 

özləri azmışlar, həm də başqalarını azdırmışlar.”

59 


56 

Ибн ял-Ясир, «ян-Ниhайя», 2/409.  

57 

Яhмяд, «ял-Мцсняд»,  4/105;  Суйути, «ял-Жамиус-Саьир»дя  бу  hядисин  “hясян”  олдуьуна  



ишаря  етмишдир.  Бах: «ял-Жамиу  яс-Саьир»,  2/480,  N:7790;  Ибн  Щяжяр, «Фятh  ял-Бари»,  

13/253-дя  “hясян”  олдуьуну  билдирмишдир.  ял-Ялбани  ися  зяиф  олдуьуну  сюйлямишдир,  

«Даифу  ял-Жамиу  яс-Саьир»,  5/78,  N:4985.  Анжаг  бу  hядис  Щяссан  бин  Атиййядян 

­

ращматуллащи  алейщи-



сяhиh  бир  сянядля  рявайят  едилмишдир. «Мишкатул-Мясабиh»,  1/66,  

ялагяли гейд; бундан башга бах: Дарими,  1/45; «Шярhу ял-Лалакаи», 1/93; Ибн Ваддаh, «ял­

Бидя», 37.  

58 


Малик, «Муватта», 1/278.  

59 


ял-Лалакаи, «Шярhу усули итигади яhли Сцнняти вял-Жямая», 1/123, Тяhгиг: др.Яhмяд Сад  

Щямдан; Ибн Батта, «яш-Шярhу вял-Ибаня», сяh. 121; Ибн Щяжяр, «Фятh ял-Бари», 13/289­

да Бейhягийя нисбят (изафя) етмишдир.  

16 



Əli  bin  Əbu  Talib 

-radıyallahu  anhu-

da  belə  buyurmuşdur:  “Nəfsin  istəyi 

sünnəyə müxalif olanın qənaətinə görə haqdır. ”

60 


Abdullah bin Ömərə  bir nəfər: “Nə deyirsən... Nə deyirsən?” - deyəndə, ona 

belə  cavab  vermişdir:  ”Sən “nə  deyirsəni”  qoy  Yəməndə  qalsın.  Burada  bəhs 

edilən ancaq sünnədir”. Yəni Allah elçisindən 

–cəllalahu aleyhi vəssəlləm-

din olaraq 

gələn rəvayətlərdir.

61 


Qazı  Şüreyh 

-rahmatullahi  aleyhi-

(v.h.  80)  belə  demişdir:  “Sünnə  sizin 

qiyasınızdan da əvvəldir. Elə isə sünnəyə tabe ol, bidətçi olma.”

62 


Ömər bin Abdül-Əziz də 

-radıyallahu anhu-

belə buyurmuşdur: “Sünnəni ortaya 

çıxaran  kimsə  ona  müxalifət  etməkdəki  yanılmaları  bilərək  qoymuşdur.  And 

olsun, onlar mübahisə etməyə sizdən daha çox qadir idilər.”

63 

Sələf  sünnəni  Peyğəmbərin 



–cəllalahu  aleyhi  vəssəlləm-

hökm  verdiyi  şeylər 

haqqında  və  onun  hökm  vermədiyi  şeylərin  əvəzində  işlətmişlər  ki,  bunlar  da 

bidət və  “muhdəsat”  (sonralar  din  adına  ortaya  çıxarılan  şeylər)  deyə  bilinir. 

Şübhəsiz ki, sonradan ortaya çıxarılan hər bir iş bidətdir, hər bidət də zəlalətdir 

və sünnəyə ziddir. Bu dinin əsaslarına və qəti nəsslərinə əsaslanan islamın əsas 

qaydasıdır. Məsələn, Hz.Peyğəmbərin 

–cəllalahu aleyhi vəssəlləm-

: “Mənim sünnəmə 



möhkəm  sarılın

64 



,  “jşlərin  ən  pisləri  sonradan  ortaya  çıxarılanlardır  və  hə

bidət zəlalətdir

65 



,  “Sonradan  ortaya  çıxarılan  işlərdən  bacardığınız  qədə

çəkinin.  Çünki  hər  bidət zəlalətdir

66 



,  “Hər  kim  bizim  etmədiyimizi  edərsə

(bizim işimizə uyğun olmayan bir iş görərsə) o rədd olunur

67 



- sözləri kimi. 

Sələfin  “sünnə” kəlməsini  “bidət”in  ziddi  olaraq  istifadə  etmələrinə  çox 

yerdə rast gəlmək mümkündür. Onlardan bəzilərini göstərək: 

ibn  Məsud,  Ubey  bin  Kəb və  başqaları 



-radıyallahu  anhum-

belə  demişlər: 

“Sünnədə iqtisad, bidətlərdə ictihad etməkdən xeyirlidir  (yəni az da olsa sünnə 

ilə əməl etmək, çox bidətlə əməl etməkdən xeyirlidir)”

68 



60 



«яш-Шярhу вял-Ибаня», сяh. 122.  

61 


«яш-Шярhу вял-Ибаня», сяh. 126.  

62 


Дарими, 1/66; ял-Бяьяви, «Шярhу яс-Суння», 1/216.  

63 


«яш-Шярhу вял-Ибаня», сяh. 123.  

64 


Ибн  Яби  Асым, «Яс-Суння»,  1/29.  Щядис  N:  54.  ял-Ялбани  hядис  hаггында  беля  дейир:  

Сяняди  сяhиhдир, равиляри  етибарлыдыр. Щядиси  бундан  башга,  Ибн  Мажя,  Ябу Давуд вя  

ят-Тирмизи рявайят етмишдир. Ят-Тирмизи hясян-сяhиhдир демишдир)  

65 


Мцслим, N: 867.  

66 


Ибн  Яби  Асым, «Яс-Суння»,  1/19.  Щядис  N:  31.  ял-Ялбани  hядис  hаггында  беля  дейир:  

Сяняди сяhиhдир, равиляринин hамысы етибарлыдыр. Бундан башга, Ябу Давуд, ят-Тирмизи,  

Ибн Мажя, Яhмяд вя Щаким дя бу hядиси рявайят етмишдир.  

67 


ял-Бухари,  Мцслим  вя  башгалары Аишядян  -радыйаллащу  анщярявайят  етмишляр.  Бах:  

«Фятh ял-Бари», 5/54; Мцслим, Щядис N: 1718, 3/1344.  

68 

Дарими, 1/72; Бяьяви, «Шярhу яс-Сцння», 1/208; Бундан башга, Щаким «ял-Мцстядряк»дя  



рявайят  етмиш,  ял-Бухари  вя  Мцслимин  шяртиня  эюря  сяhиh  олдуьуну  билдирмишдир.  яз­

Зяhяби дя онунла разылашмышдыр. «ял-Мцстядряк», 1/103.  

17 



Yüklə 0,5 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   19




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə