Sünnə və Cəməa anlayışı
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «…yax şı i şl ər görüb sonra da do ğru yolu tutan...»
etmişdir. Burada sünnə fərzin əksi, yəni nafilə mənasındadır. Ramazan ayının namazının (təravihin) hökmü ilə bağlı bildiklərimiz də bu cürdür. Sələf
sünnəni fərz olmayan (nafilə) və sünnə edilmiş işlər haqqında işlətmişlər: Məkhul əş-Şaminin -rahmatullahi aleyhi- dediyi və sünnəni qismlərə ayırdığı bu sözlərini buna misal vermək olar: “Sünnə iki cürdür. Biri yerinə yetirilməsi fərz olan və küfrü tərk etmək lazım olan sünnədir. Digəri isə yerinə yetirilməsi fəzilət olan, onu tərk edib başqasını etmək təhlükəli olan sünnədir.” 87
O sünnəni daha geniş mənası ilə vacib 88
olan və olmayan olmaq üzrə qismlərə ayırmışdır. ikincisi, yəni vacib olandan daha aşağı mərtəbədə olan sünnə isə burada nəzərdə tutulan sünnədir. Bu cür sünnəni: “Peyğəmbərdən
fərz və ya vacib etməsi nəzərdə tutulmayan sabit olan şeylərdir” 89
deyə tərif verdikləri vaxt kimi fəqihlərin nəzərdə tutduğu növ də budur. e) “Sünnə” bəzən “ittiba: tabe olmaq” mənası ilə sələfin elm və ə
Sələf sünnəni əshabələrin, tabiinin, ilk dövr müsəlman camaatların və dində tabe olunan hidayət rəhbərlərinin təqib etdikləri yol haqqında da işlətmişlər. Sünnə - Peyğəmbərdən –cəllalahu aleyhi vəssəlləm- elm, söz və əməl, nəql edilmiş səhih hədislərinə, sirat əl-müstəqimə və haqqa möhkəm sarılıb ona tabe olmaq deməkdir. Buna görə sünnəyə tabe olan haqq əhlinə “əhli-sünnə vəl cəməa ” deyərdilər. Ümumi olaraq sələfin bütün sözlərində bu məsələ çox aydın görünür. Bunlardan bəziləri: Əbu Zərr -radıyallahu anhu- dedi: “Allah elçisi –cəllalahu aleyhi vəssəlləm- bizə üç məsələni tərk etməməyi əmr etdi: Yaxşılığı əmr edib, pisliklərdən çəkindirmək və insanlara sünnəni öyrətmək.” 90
Ömər bin əl-Xəttab -radıyallahu anhu- belə demişdir: “Həqiqət budur ki, yaxınlarda sizə Quranın mütəşabihlərini 91
ortaya ataraq mübahisə edəcək bəzi insanlar gələcəkdir. Siz sünnəyə möhkəm sarılın, çünki sünnə sahibləri Allahın kitabını daha yaxşı bilirlər.” 92
Əli bin Əbu Talib -radıyallahu anhu- buyurmuşdur: “Nəfsin istəyi sünnəyə müxalif olanın qənaətinə görə haqdır. ” 93
87 Дарими, 1/145. 88 Бунунла йухарыда да гейд етдийимиз шякилдя етигади hюкмляря (усула) вя фярзляря ишаря едир 89
яш-Шювкани, «Иршаду ял-Фуhул», сяh. 31. 90
Дарими, 1/136. 91
Гуранын бир-бириня охшар айяляри. 92
Дарими, 1/49. 93
Ибн Батта, «яш-Шярhу вял-Ибаня», сяh. 122. 20
Səid bin Cubeyr -rahmatullahi aleyhi- Uca Allahın: «…yaxşı işlər görüb sonra da doğru yolu tutan...» («Ta Ha», 82) sözləri haqqında: “Bu sünnə və camaatda bağlı qalıb onlardan ayrılmayan deməkdir” – demişdir 94
. Amr bin Qays əl-Mulai -rahmatullahi aleyhi- (v.h. 143) demişdir: “Sən bir gəncin əvvəldən əhli-sünnə vəl-cəməatla birlikdə yetişdiyini görsən, ondan (xeyirli şeylər) uma bilərsən.” 95 Malik bin Miğvəl -rahmatullahi aleyhi- (v.h. 159) belə buyurmuşdur: “Əgər bir adam islam və sünnədən başqa bir adla xatırlanarsa 96
, sən onu istədiyin dinə nisbət edə bilərsən.” 97 Əl-Auzai -rahmatullahi aleyhi- (v.h. 157) belə söyləmişdir: “Beş şey var ki, Peyğəmbərin
əshabələri onlardan ayrılmamışlar: camaata qatılmaq, sünnəyə tabe olmaq, məscidi abadlaşdırmaq, Quran oxumaq və Allah yolunda cihad etmək...” 98 Əz-Zuhri -rahmatullahi aleyhi- (v.h. 135) demişdir: “Bizim gəlib-getmiş elm adamlarımız: “Sünnəyə möhkəm sarılmaq qurtuluşdur” – deyərdilər.” 99
Elə isə sünnə hidayətin və dinin özüdür. Əshabələrin Peyğəmbərdən aldıqları, tabiinin də onlardan öyrəndikləri hidayət imamlarının bütün əsrlərdə ortaya qoyduqları hidayət və din ilə eyni şeydir.
– rəvayətləri bilən, Peyğəmbərin –cəllalahu aleyhi vəssəlləm- sünnələrini götürən, bunları həm rəvayət, həm fəhm, həm də həyat tərzi olaraq nəsillərdən nəsillərə miras olaraq ötürən sələfin təqib etdiyi yol və üsuldur. ibn Mənzur “Lisənül-Ərəb” adlı əsərində belə deyir: “Sünnə təriflənən və düzgün olan yol haqqında işlədilir. Buna görə “filan adam sünnə əhlindəndir” deyilsə, o təriflənən və düzgün yolun təqibçilərindəndir” - deməkdir 100
. Düzgün və təriflənən yol isə sələf-salehin yoludur. Bu sünnə üzərində olan doğru yoldur. Allah tərəfindən təriflənmişdir, çünki O, bu yolu bəndələri üçün seçib bəyənmiş, elçisinə də ona tabe olmağı tövsiyə etmişdir. Digər tərəfdən fəzilət və istiqamət sahibi olanlar tərəfindən də təriflənmiş bir yoldur.
94
Ибн Батта, «яш-Шярhу вял-Ибаня», сяh. 128; ял-Лалакаи, «Шярhу усули ял-Етигад», 1/71. 95
а.к.я., сяh. 133. 96
Бу ифадядя бязи фиргя, истигамят вя жамаатларын сцння вя жамаатдан башга онлары нисбят етдикляри бязи ясас, метод, шцар вя адлар алмаларынын нюгсанларына ишаря едилир. 97
а.к.я., сяh. 137. 98
ял-Бяьяви, «Шярhу яс-Суння», 1/209. 99
ял-Лалакаи, 1/94; Тядгигатчы буну Ибн ял-Мцбаряк, «яз-Зуhд», 1/281-я нисбят етмишдир; Бундан башга, Дарими, «Сцнян»,1/45. 100 “Лисянцл-Яряб”, “с-н-н” маддяси, 13/226. 21 Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|