Su dövranı
Su dövranı
—
biosferdə
suyun dövri yerdəyişmə prosesidir.
Buxar
,
kondensasiya
və
çöküntülərdən ibarətdir.Bu
dövran
materiyanın
hərəkət etdiyini göstərir və təsdiq edir.
Su
yer kürəsində
fasiləsiz dövr edir, buna görə suyun ümumi həcmi dəyişməz qalır.
Yer kürəsinin səthinin dörddə üç hissəsi suyla örtülmüşdür. Yer kürəsinin su təbəqəsini
hidrosfer
adlandırırlar.
Dənizlər
və
okeanların
duzlu suyu hidrosferin
böyük hissəsini təşkil
edir. Bundan başqa —
göllər
,
çaylar
,
buzlaqlar
, qrunt suları və su buxarı hidrosferi təşkil edən
əsas elementlərdir.
Yer kürəsində su üç aqreqat halda mövcuddur (maye, bərk və qaz). Susuz canlı orqanizmlərin
mövcudluğu mümkün deyil. İstənilən orqanizmdə istənilən halda su mövcuddur. Su canlı
orqanizmlərin həyat fəaliyyəti üçün ən qiymətli və ən lazımlı maddədir. Su buxarı hidrosfer,
atmosfer ilə mübadilə və qarşılıqlı əlaqə ilə yaranır. Atmosfer yağıntıların bir qismi buxarlanır,
bir
qismi daimi axarlara, göllərə, bir qismidə yer qabığına sızaraq yeraltı sular yaradır.
Təbiətdə su dövranı
Təbiətdə su dövranın bir neçə növü var:
Böyük su dövranı
— okean səthi üzərində yaranmış su
buxarı külək vasitəsilə materiklərə keçir, orada atmosfer yağıntıları şəklində düşür, yenidən
okeana qayıdır. Bu prosesdə suyun keyfiyyəti dəyişir: buxar vaxtı
duzlu dəniz suyu duzsuza
çevrilir və suyun tərkibi təmizlənir.
1.
Kiçik su dövranı
— okeanın səthi üzərində yaranmış su buxarı kondensasiya olunaraq
atmosfer yağıntıları şəklində yenidən okeana tökülür.
2.
Kontinental su dövranı
— quru səthi üzərində buxarlanan su, atmosfer yağıntıları
şəklində yenidən quruya tökülür.
İstənilən halda çöküntülər yenidən
Dünya okeanına
qayıdır.
Azərbaycan
San Marino
Norveç
Çexiya
Cənubi irlandiya
Almaniya
Okeanlar
3 200 il
Buzlaqlar
5 ildən 10 ilə qədər
Mövsümi qar örtüyü
2 ildən 6 ilə qədər
Torpaq qatı
1 aydan 2
aya qədər
Qrunt suları: bulaqlar
100 ildən 200 ilə qədər
Qrunt suları: dərinlik suları
10 000 il
Göllər
15 ildən 17 ilə qədər
Çaylar
17 gündən 19
günə qədər
Atmosfer
9 gün
Gördüyünüz kimi suyun yenilənmə müddəti fərqlidir. Atmosfer rütubəti orta hesabla səkkiz-
doqquz gün sonra yenilənir.
Canlı orqanizmlərin tərkibinə daxil olan sular bir neçə saat ərzində bərpa olunur. Bu su
yenilənmənin ən aktiv formasıdır. Buzlaqlarda su ehtiyatlarının yenilənməsi dövrü təxminən 1
Suyun yenilənmə müddəti
Sonuncu redaktə 9 ay əvvəl
Wikipediya M
tərəfindən edilib
600
il təşkil edir, qütbdəki buzlaqların yenilənmə müddəti daha çoxdur — təxminən 9 700 il.
Dünya okeanı sularınn tam yenilənməsi dövrü təxminən 2 700 ildə olur
[1]
.
Təbiətdə su dövranı (http://elementy.ru/trefil/21229)
(rus.)
Təbiətdə su dövranın mühafizəsi (http://www.agrovodcom.ru/info_krugovorot.php)
(rus.)
1.
Dünya okeanı və iqlim (http://www.o8ode.ru/article/planetwa/)
Mənbə — "
https://az.wikipedia.org/w/index.php?
title=Su_dövranı&oldid=6140338
"
Xarici keçidlər
İstinadlar
