T. A. Kuchkarov tatu "kt va T" kafedrasi mudiri, texnika fanlari nomzodi

1.2.1-ràsm. Token-Ring tàrmîg‘ining yulduzsimîn àylànà tîpîlîgiyasi

12
Kînsåntràtîr (MÀU) hàlqàgà àbînåntlàr ulànishini màr- kàzlàshtirish, buzilgàn kîmpyutårni î‘chirib qo‘yish, tàrmîq ishini nàzîràt qilish kàbi ishlàrni àmàlgà îshirish imkînini båràdi (1.2.2-ràsm). Kàbålni kînsåntràtîrgà ulàsh uchun màõ- sus ràz’yomlàr ishlàtilàdi, ulàr àbînånt tàrmîqdàn uzilgàn hîlàtdà hàm dîimiy ulàngàn hàlqà hîsil qilish imkîniyatini båràdi. Tàrmîqdà kînsåntràtîr bittà bo‘lishi mumkin, bu hîldà hàlqàgà fàqàt kînsåntràtîrgà ulàngàn àbînåntlàrginà ulànàdi.

Ulangan abonentlar
Uzilgan abonent

1.2.2-ràsm. Token-Ring tàrmîq àbînåntlàrini kînsåntràtîr (MAU) yordàmidà hàlqàgà ulàsh

Àdàptårni kînsåntràtîrgà ulàydigàn hàr bir kàbål (adapter cable) tàrkibidà ikkità turli tàràfgà yo‘nàltirilgàn àlîqà yo‘li màvjud. Õuddi shundày ikki tàràfgà yo‘nàltirilgàn àlîqà yo‘li màgistràl kàbål tàrkibigà kiruvchi (nath cable, ìàãèñòðàëüíûé êàáåëü) àlîqà vîsitàsi bilàn kînsåntràtîrlàr o‘zàrî ulànib, hàlqà tàshkil qilàdi (1.2.3-ràsm), vàhîlànki bittà bir tîmîngà yo‘nàltirilgàn kàbål yordàmidà hàm hàlqàni tàshkil qilish mumkin (1.2.4-ràsm).

13

1.2.3-ràsm. Kîntsåntràtîrlàrni ikki àlîqà yo‘li îrqàli birlàshtirish





1.2.4-ràsm. Kîntsåntràtîrlàrni bir tîmînlàmà àlîqà yo‘li îrqàli birlàshtirish

Kînsåntràtîr tuzilish jihàtidàn àlîhidà blîk tàriqàsidà jihîz- làngàn bo‘lib, u sàkkiztà ràz’yomlàrdàn ibîràt, kîmpyutårlàrni àdàptår kàbåli yordàmidà ulàsh uchun và ikki chåtidà ikkità ràz’yom îrqàli màgistràl kàbållàr yordàmidà bîshqà kînsån- tràtîrlàr bilàn ulànish uchun qulày qilib jihîzlàngàn ko‘rinishdà ishlàb chiqàrilàdi. (1.2.5-ràsm). Dåvîrgà o‘rnàtilàdigàn và stîl ustigà jîylàshtirishgà mo‘ljàllàngàn vàriàntlàri hàm màvjud.

14

1.2.5-ràsm. Token-Ring kîntsåntràtîri (8228 MAU)

Bir nåchà kînsåntràtîrlàrni kînstruktiv jihàtdàn guruhgà birlàshtirish mumkin, klàstår (cluster), uning ichidà àbînåntlàr hàm bir hàlqàgà birlàshàdilàr. Klàstårlàrdàn fîydàlànish bir màrkàzgà ulàngàn àbînåntlàr sînini îshirish imkîniyatini yaràtàdi (màsàlàn, klàstår tàrkibidà ikkità kînsåntràtîr bo‘lgàn hîldà, abînåntlàr sînini 16 tàgàchà yåtkàzish mumkin).

IBM Token-Ring tàrmîg‘idà àõbîrît uzàtish muhiti sifàtidà àvvàligà î‘ràlgàn juftlikdàn fîydàlànilgàn, låkin kåyinchàlik kîàksiàl kàbålgà mo‘ljàllàngàn qurilmàlàr và shuningdåk FDDI stàndàrtidàgi îptik tîlàli kàbållàr hàm qî‘llànildi. Αràlgàn juft- lik kàbållàrni ekrànlànmàgàni (UTP) và shuningdåk ekràn- làngàni (STP) qî‘llànilàdi.
Token-Ring tàrmîg‘ini àsîsiy ko‘rsàtkichlàri quyidàgilàrdàn ibîràtdir:

• 
  IBM 8228 MÀU tipidàgi kînsåntràtîrlàr sîni – 12 tà;
  
• 
  tàrmîqdà àbînåntlàrning màksimàl sîni – 96 tà;
  
• 
  àbînånt và kînsåntràtîrlàr o‘rtàsidàgi kàbålning màksimàl uzunligi – 45 måtr;
  
• 
  kînsåntràtîrlàr o‘rtàsidàgi kàbålning màksimàl uzunligi – 45 måtr;
  
• 
  hàmmà kînsåntràtîrlàrni ulîvchi kàbålning màksimàl uzunligi–120 måtr;
  
• 
  àõbîrît uzàtish tåzligi – 4 Mbit/s và 16 Mbit/s.
  

Hàmmà ko‘rsàtkichlàr ekrànlàshtirilmàgàn î‘ràlgàn juftlik ishlàtilgàn hîlàt uchun kåltirilgàn. Àgàrdà àõbîrît uzàtish muhi- ti o‘zgàrsà, tàrmîq ko‘rsàtkichlàri hàm o‘zgàrishi mumkin. Màsàlàn, ekrànlàngàn î‘ràlgàn juftlik ishlàtilgàn tàqdirdà àbînåntlàr sîni 260 tàgàchà yåtishi mumkin (96 tà o‘rnigà), kàbålning uzunligi 100 måtrgàchà uzàyadi (45 måtr o‘rnigà),

15
kînsåntràtîrlàr sîni 33 tàgà ko‘pàyadi, kînsåntràtîrlàrni ulîvchi kàbålning to‘liq uzunligi 200 måtrgàchà yåtàdi. Îptik tîlàli kàbåldàn fîydàlàngàndà kînsåntràtîrlàrni ulîvchi kàbål uzun- ligini 1 kilîmåtrgàchà îshirish mumkin bo‘làdi.
Ko‘rib turibmizki Token-Ring tàrmîg‘i Ethernet tàrmîg‘igà qàràgàndà tàrmîqning ruõsàt åtilgàn uzunligi và shuningdåk tàr- mîqqà ulànàdigàn àbînåntlàr sîni bo‘yichà hàm bållàshà îlmàydi. IBM firmàsi o‘z tàrmîg‘ini Ethernet tàrmîg‘igà munîsib ràqîbàtchi sifàtidà qàràydi.
Token-Ring tàrmîg‘idà àõbîrît uzàtish uchun Màn- chåstår II kîdining vàriànti qî‘llànilàdi. Õuddi hàr qàndày yul- duzsimîn tîpîlîgiyalàri kàbi bu tàrmîqdà hàm håch qàndày qo‘shimchà elåktr mànbàyi bo‘yichà mîslàsh và tàshqi yårgà ulàsh tàdbirlàri kåràk emàs, àlbàttà.
Kàbålni tàrmîq àdàptårigà ulàsh uchun DIN turidàgi tàshqi
9 kîntàktli ràz’yomdàn fîydàlànilàdi. Ethernet àdàptåri kàbi, Token-Ring àdàptåri hàm o‘z plàtàsidà mànzillàrni sîzlàsh và siståmà shinàsini uzish uchun mîslàmàlàri bîr. Ethernet tàr- mîg‘ini àdàptårlàr và kàbål bilàn qurish mumkin bo‘lsà, Token -Ring tàrmîg‘ini qurish uchun kînsåntràtîrlàr xàrid qilib îlish kåràk. Bu esà Token-Ring tàrmîq qurilmàlàri nàrõini îshiràdi.
Bir vàqtning o‘zidà Ethernet tàrmîg‘igà qàràgàndà Token- Ring tàrmîg‘i kàttà yuklàmàlàrni yaõshi ko‘tàrà îlàdi (30 – 40% ko‘p) và kàfîlàtlàngàn tàrmîqqà egà bo‘lish vàqtini tà’minlàydi. Bu õususiyat màsàlàn, ishlàb chiqàrishgà mo‘ljàllàngàn tàr- mîqlàr uchun eng zàrur hisîblànàdi, chunki tàshqi hîdisàlàrgà såkin e’tibîr qilish jiddiy buzilish hîlàtlàrigà îlib kålishi mumkin.
Token-Ring tàrmîg‘idà tàrmîqqà egà bo‘lishninng màrkår- li usuli qî‘llànilàdi, ya’ni hàlqà bo‘ylàb hàr dîim màrkår hàràkàtdà bo‘làdi và àbînåntlàrning õîhlàgàni o‘z pàkåtlàrini ungà qo‘shib uzàtishlàri mumkin. Shundàn tàrmîqning eng kàttà àfzàlligi kålib chiqàdi, ya’ni kînflikt hîlàt bo‘lmàydi. Låkin bundàn quyidàgi kàmchilik hàm kålib chiqàdi, màrkårni butunligini nàzîràt qilib turishi lîzimligi và tàrmîqning ish- làshini hàr bir àbînåntgà bog‘liq ekànligi (àbînånt kîmpyutåri buzilgàn hîldà, àlbàttà u hàlqàdàn uzilishi shàrtligi).
Màrkårning butunligini nàzîràt qilish uchun àbînåntlàrdàn

16
birîrtàsi àjràtilàdi (u àktiv mînitîr dåb nîmlànàdi). Uning qurilmàlàri bîshqà qurilmàlàrdàn håch qàndày fàrq qilmàydi, låkin uning dàsturiy vîsitàlàri tàrmîqdàgi vàqt nisbàtini nàzîràt qilib turàdi và lîzim bo‘lgàndà yangi màrkår hîsil qilàdi. Àktiv mînitîrni tàrmîq o‘tkàzish dàvridà kîmpyutårlàrdàn birini tàn- lànàdi. Àgàrdà àktiv mînitîr birîr sàbàb tufàyli ishdàn chiqsà, màõsus måõànizm ishgà tushib, bîshqà àbînåntlàr (zàxiràdàgi mînitîr) yangi àktiv mînitîr tàyinlàshgà qàrîr qilàdilàr.

Màrkår — bu bîshqàrish pàkåti bo‘lib, uchtà bàytdàn ibîràt- dir (1.2.6-ràsm): bîshlàng‘ich tàqsimlîvchi bàyt (SD-Start Delimiter, áàéò íà÷àëüíîãî ðàçäåëèòåëÿ), egà bo‘lishni bîshqàrish bàyti (AC – Access Control) và îõirgi tàqsimlàgich bàyti (ED – End Delimiter). Bîshlàng‘ich tàqsimlàgich và îõir- gi tàqsimlàgich nàfàqàt nîl và birlàr kåtmà-kåtligi, màõsus ko‘rinishdàgi impulslàrni o‘z tàrkibigà îlàdi.

Bîshlàng‘ich tàqsim- làgich (1 bàyt)

Egà bo‘lishni bîshqàrish (1 bàyt)

Îõirgi tàqsimlàgich (1 bàyt)