T a n I t I m t a h L i L e L e ş t I r I d e r g I s I y önetim y eri Gazi m ustafa Kemal Bulvarı, 133 06570 Maltepe / ankara t elefonlar Santral: 312) 232 22 57-231 23 48 Yazı



Yüklə 1,35 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/53
tarix25.06.2018
ölçüsü1,35 Mb.
#51124
növüYazı
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   53

edîb-i belâgat-penâhı”,  “Şa rk’da bir d ehâ " ,  "biçare 

milletin şair-iyegânesi” gibi sıfatlarla anan Mehemmed 

Hâdi, merhum şairin  “dünyadan nâ-kâm göçmüş evladı 



N ijad’a "  hasrettiği  şiirlerini  de yüksek değere mâlik 

sanat  eserleri  olarak  değerlendirm iş,  saygıyla  yâd 

etmiştir. Mehemmed Hâdi:

Topraklar içre olsa da  cismin  edemgüzin.

Şiirin heyat içindedir, ey şairi-hezin.2I

diyerek,  R ecaizâde  M ahm ut  Ekrem   sanatının 

daim a  y aşay acak   olan  k u d re tin i  ifad e  etm iştir.

Örneklerden de görüldüğü gibi M ahmut Ekrem 

R e c a iz â d e ’nin  ş iirle ri,  20.  y ü zy ılın   b a şların d a, 

Azerbaycan’da çok meşhur olmuş, şiirin tür ve üslûp 

tekâm ülüne  önemli  tesirde  bulunm uştur.  E krem ’in 

şiirlerine  hem  rom antik,  hem   de  m izahî  karakterli 

nazireler yazılmıştır.  Bütün  bu  örnekler nazireciliğin 

yeni  bir merhaleye  adım  attığını  göstermektedir.  Bu 

nazireler, Divan  edebiyatı  dönemindeki  nazirelerden 

farklıdır.  Söz  konusu  nazirelerde  daha  çok  devrin 

içtim aî-edebî  ruh  hâli  ifadesini  buldu.  Aynı  sözleri 

Recaizâde M ahmut Ekrem ’in vefatıyla ilgili yazılmış 

olan mersiyeler için de söylemek mümkündür. Gözlem 

ve araştırmalar gösteriyor ki, 20. yüzyılın başlarındaki 

Azerbaycan edebiyatında kaleme alınmış mersiyelerin 

ç o ğ u ,  d a h a   ço k   T ü rk   D ü n y a s ı’n ın   ta n ın m ış  

şahsiyetlerine  h asrolunm uştur.  A hm et  C evad  ile

E.Sabur’un, İsmail Gaspıralı ile ilgili mersiyeleri bunun 

en güzel örneğidir. Recaizâde Mahmut Ekrem’in ölümü 

münasebetiyle  M ehem m ed  Hâdi  tarafından  kaleme 

alınmış mersiye de belirtilen mersiyelerle aynı değerde 

olup,  Türk  D ünyası’nın  bu  büyük  oğlunun  tesiriyle 

doğm uş  ked eri  y ü k sek   bir  e stetik   zev k le  ifade 

edebilmiştir.

Recaizâde Mahmut Ekrem ’in şiirleri, 20. yüyılın 

başlarındaki  A zerbaycan  edebiyatında  yeni  nazım 

şekillerinin teşekkül etmesinde de önemli rol oynamıştır. 

Onun şarkılarının tesiri ile Mehemmed Hâdi ve Hüseyin 

C avid  şa rk ıla r  y azm ıştır.  B ö y lec e,  A zerbaycan 

edebiyatında her bendi 4 , 5 , 6 , 7   ve 8 mısradan oluşan 

çeşitli  şiir örneklerinin  yaratılm asında da  Recaizâde 

Mahmut Ekrem’in şiirlerinin güçlü etkisi olmuştur. M. 

Hâdi, H. Cavid. A. Şaik, A. Sehhet, E, Sabur, A. Cevad, 

M .E .S â b ir  ve  d iğ e r   A z e rb a y c a n   ş a ir le r in in  

yaratıcılığında  gözlem lenen  yeni  nazım  şekillerinin 

bir  kısm ında  R ecaizâde  M ahm ut  E k rem ’e  bağlılık 

hissedilir.

R ecaizâd e  M ahm ut  E krem   ve  A zerbaycan 

edebiyatı konusu, bu söylediklerimizle sınırlı değildir. 

Araştırm alar  gösterm ektedir  ki,  nazirelerle  birlikte

A zerbaycan  şairlerinin  (M .H âdi,  H .C avid,  A .Şaik,

A.Sehhet, E.Cevad vb.) ayrı ayrı şiirlerinde Recaizâde 

M ahm ut  E krem ’in  yaratıcılığı  ile  sesleşen  birçok 

makam vardır. Azerbaycan edebî muhiti, 20. yüzyılın 

başlarında Recaizâde M ahmut Ekrem ’i bir üstad, usta 

bir sanatkâr olarak kabul etmiş; birçok süreli  yayında 

( F ü y ü z a t ,  İ k b a l ,   Ş e la le ,  v b .)  o n u n   ş iir le r i 

yayım lanm ıştır.  A yrıca  m üstakil  kitaplarda,  edebî- 

tenkidî  makalelerde  Recaizâde  M ahmut Ekrem ’e  de 

yer  verilm iştir.  Ferhad  A ğazade’nin,  B akû’de  1912 

y ılın d a   y a y ım la ttığ ı  E d e b i y a t   M e c m u a s ı  bu 

k ab ild en d ir.  A .Ş a ik ’in  G ü lz a r   (1912)  ve  T ü r k  

E d e b iy a tı  (1920)  adlı  kitaplarında  da  R ecaizâde 

Mahmut Ekrem’den bahsedilmiş, onun şiirlerine yüksek 

kıymet verilmiştir.  Şair, edebiyat bilgini Eli Mehzun 

R ehim ov  (188 5 -1 9 4 3 )  1917  y ılın d a ,  E re v a n ’da 

redaktörlüğünü kendisinin üstlendiği B ürhani-H ekiket 

d e rg is in d e ,  “E d e b iy a ta   D a ir ’’  b a şlığ ı  a ltın d a  

yayım ladığı  m akalaleler  dizisinde  ayrı  ayrı  edebî 

anlayışların  (fikirlerin)  izahına  yer  verirken,  diğer 

şa irle rle   b irlik te   R ecaizâd e  M ah m u t  E k re m ’in 

şiirlerinden örnekler göstermiştir. M eselâ, E. Mehzun 

b e d iî  e d e b iy a tta   h issiy a tın   yeri  ve  ö n em in d en  

bahsederken, “hissiyat-ı  tabiîyye”  meselesi  üzerinde 

de  durm uş,  Recaizâde  M ahm ut  E krem ’in  şiirinden 

aldığı bir parçayı, tabiî hissiyatın poetik ifadesine örnek 

o la r a k   h a tır la tm ış tır .  M a k a le d e n   o k u y a lım : 

“Akıl ve hareketin caiz gördüğü dereceyi tecavüz 

etmeyip  ve  m übalağadan  dahi  kenar  olan  hissiyata 

tabiî diyebiliriz■ Örnek:

Söyle, yavrum, şâdâb giryem hâkini,

Hangi toprakdır senin örten  vücûd-ı pâkini. 

(Recaizâde M ahmut Ekrem, Ztimziime’den)22 

Yeri gelmişken belirtelim, EJVLRehimov’un bediî 

ed e b iy a tta   h issiy a t  p ro b lem in d en   b ah sed erk en  

Recaizâde Mahmut Ekrem ’in şiirini örnek göstermesi 

tesadüfi  değildir. Çünkü  Recaizâde M ahmut Ekrem, 

hissiyatın derinliği ile dikkat çeken santimantal tarzda 

yazılm ış  pek  çok  şiirlerin  m üellifi  idi.  E debiyat 

araştırm aların d ak i  doğrulanm ış  bir  görüşe  göre: 



“T ü rk  e d e b iy a tın d a   a şırı  b ir  h a ssa siy e t, 

santimantalizm,  tam  manasıyla  Recaizâde  Ekrem ’le 

başlar.”23

1920’li  yıllarda  B ak û ’de  bulunan  Türkiyeli 

ebebiyatçı âlim İsmail Hikmet de Recaizâde Mahmut 

E k re m ’in  y a ra tıc ılığ ın ı,  e se rle rin i  A zerb ay can  

okuyucularına  daha  iyi  tanıtm a  konusunda  önemli 

hizmetlerde bulunmuştur. Onun, M a a rif ve M edeniyet 

d erg isin d e  (1 9 2 5 ,  S ayı  1,  s .2 6-30)  yayım lan an

Bilge 20

2001 / Güz 30



Yüklə 1,35 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   53




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə