XXIX
Market Contracts”, Utah L. Rev. (1991), 581-
615.
TUNCEL, Kürşad
: “Swap Sözleşmeleri (I)”, Uzman Gözüyle
Bankacılık, Mart 1994, 27-36.
TUNÇOMAĞ, Kenan
: Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler,
stanbul 1976.
UYANIK, Atilla
: Finansal Ürünlerin Vergilendirme ve Yasal
Düzenlemeler Açısından Değerlendirilmesi,
SPK yayın no: 79, Temmuz 1997.
UYANIK, Namık Kemal
:
Bir
Bölüm
Finansal
ş
lemler
ve
Vergilendirilmeleri, Türkiye Bankalar Birliği,
2001 (UYANIK, N.).
UZUNOĞLU, Sadi
: Yeni Finansman Teknikleri, stanbul 1998.
VITALE, Louis
: “Interest Rate Swaps Under the Commodity
Exchange Act”, Case W. L. Rev., 51(2000-
2001), 539-591.
VON DER CRONE, Hans Caspar : Rahmenvertraege, Zürich 1993.
VON TUHR, Andreas
: Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı (çev: Cevat
EDEGE), Ankara 1985.
VURAL, Mahmut
: “Swap şlemlerinin Mahiyeti ve Banka ve
Sigorta Muameleleri Vergisi Karşısındaki
Durumu”, Vergi Dünyası, Haziran 1998, 31-35.
VURAL, Güven
: “Cari Hesap Sözleşmesi”, Yargıtay Dergisi
1981, 1-2, 600-611 (VURAL, G.).
WACH, Karl J.T.
: “Termingeschaeftsfaehigkeit
und
Verbindlichkeit von Börsentermingeschaeften
nach dem sog. ‘Informationsmodell’”, AG
11/1992, 384-398.
XXX
WALDMAN, Adam
: “OTC Derivatives&Systemic Risk: Innovative
Finance or the Dance into the Abyss?”, Am. U.
L. Rev., 43(1993-1994), 1023-1090.
WEBER, Rolf H.
: “Swap-Geschaefte”, Innominatvertraege –
Festschrift für Walter R. Schluep zum 60.
Geburtstag, Peter Forstmoser, Zürich 1988, 301-
319.
WURTZ, Nikolaus
: Das Recht der Swap-Vereinbarungen
Zwischen Zentralbanken, Berlin 1983.
YAVUZ, Cevdet
: Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, stanbul
2002.
ZOBL, Dieter/ WERLEN, Thomas : 1992 ISDA-Master Agreement unter
besonderer
Berücksichtigung
der
Swapgeschaefte, Zürich 1995.
ZUGEHÖR, Gerhard
: “Verbindung von Option und Zinsswap: Die
Swapoption”, Die Bank 6/89, 323-328.
G R Ş
KONU, TER M, SWAP ŞLEM N N TAR HÇES , MUKAYESEL
HUKUKTA DÜZENLEN Ş ŞEKL , FAYDA VE SAKINCALARI
§1. KONUNUN TAKD M VE SINIRLANDIRILMASI
I.
Konunun Takdimi
Uluslararası para ve sermaye piyasaları, Bretton-Woods sisteminin
1
çöküşünün ardından döviz kurları ve faiz oranlarında yaşanan aşırı dalgalanmalara
bağlı olarak hızlı bir değişim sürecine girmiştir. Teknolojik gelişmelerin de etkisiyle
finansal piyasalarda sınırların ortadan kalkması ve bir küresel piyasanın varlığının
kabul edilmeye başlanması, bu bütünleşme içerisindeki hareketliliğin sürekli olarak
ve gecikmeksizin izlenmesi zaruretini doğurmuş; bu durum, finans teorisyen ve
uygulamacılarını yeni finansal araçlar aramaya yöneltmiştir
2
.
Swap işlemi, bu arayışlar neticesinde ortaya çıkan ve peşin piyasalarda
karşılaşılması muhtemel fiyat riskinin asgari düzeye indirilmesini amaçlayan
işlemlerden biridir
3
. Uluslararası Swap ve Türev Araçlar Birliği (ISDA) tarafından
yapılan araştırmalara göre bugün swap piyasası, en hızlı büyüyen ve yeniliklere en
açık uluslararası sermaye piyasasıdır
4
.
1
Temmuz 1944’te Amerika Birleşik Devletleri’nin Bretton-Woods kentinde yapılan uluslararası
konferansın neticesinde, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası kurulmuş ve bir sabit kur
sistemi oluşturulmuştu. Bu sistemde doların değeri altına, diğer devletlerin paralarının değerleri ise
belirli oranlar ölçüsünde dolara bağlanmıştı. Bretton-Woods sistemi olarak da anılan sabit kur sistemi
1973 yılında fiilen terk edilmiştir (AKÇAOĞLU, 14).
2
BURSAL, 57; CEYLAN, 231; HU, 1458; HU, Swaps, 334; JENTZSCH, 1.
3
Türkiye’de swap işlemi özellikle bankalar arasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Bankalar swap
işlemleri ile kredi ve döviz kuru risklerini yönetebilmekte ve para ve sermaye piyasalarında bulunan
kaynakların maliyetini azaltmaktadırlar (CHAMBERS, 218).
4
HU, Swaps, 336; CEYLAN, Finansal Yönetim, 532.
2
Swap işleminin temelinde, tarafların, farklı finansal piyasalardaki kredi
değerliliklerine bağlı olarak, farklı kredi koşulları ile karşılaşmaları ve bu farklılıkları
kendi menfaatlerine uygun bir şekilde kullanmaları yatar
5
. Swap piyasasının
devamlılık göstermesindeki ve gelişmesindeki en önemli faktör ise potansiyel
kullanıcıların, diğer finansal araçlarla karşılanamayan isteklerini bu piyasada
karşılayabilmeleridir. Zira finans literatüründe “yükümlülüklerin karşılıklı olarak
değiştirilmesi” şeklinde tanımlanan swap işlemleri, “tezgah-üstü” veya “organize
borsalar dışında işlem gören” finansal araçlardır
6
. şlemin “tezgah-üstü piyasa
işlemi” niteliği taşıması, organize borsa işlemlerinden farklı olarak, sözleşme
ş
artlarının tarafların ihtiyaçlarına göre şekillendirilmesini mümkün kılmaktadır
7
.
Swap işleminin ilk uygulanma şeklini oluşturan “para swapı”nın kökeni
paralel kredilere dayanmaktadır
8
. “Paralel kredi” kavramı, merkezleri farklı ülkelerde
bulunan iki uluslararası şirketin, birbirlerine, yavru şirketleri aracılığıyla, kendi
ülkelerinin para birimi cinsinden, cari döviz kurları üzerinden borç vermelerini ifade
eder. Bu borçlar, kararlaştırılan vade sonunda, yine başta kararlaştırılmış kur
üzerinden diğer tarafa ödenir
9
. Paralel kredi ile borçlanma prosedürünün uzun ve
karmaşık olması ve bu tür borçlanmalarda iki ayrı kredi anlaşması yapılması
zorunluluğundan kaynaklanan birtakım hukuki problemler, bu yöntemin önemini
azaltmış; buna karşılık finansal piyasalarda swap işlemlerinin kullanımını
arttırmıştır
10
.
5
AKGÜÇ, 696.
6
OEDEL, 381; GIBSON, 379; CHANCE, 425.
7
CEYLAN, 234; CHANCE, 425; GÜNDOĞDU, 73.
8
DECOVNY, 1; SOMER, 386; GIBSON, 380.
9
AMMANN, 11.
10
LORETAN, 18.
Dostları ilə paylaş: |