T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
249 
sözleşmenin kurulabilmesi için gerekli zemini hazırlamak fonksiyonunu üstlenmekle 
yetinmesi  de  mümkündür  (açık  aracılık)
121
.  Bu  ikinci  durumda  swap  sözleşmesi, 
aracının  biraraya  getirdiği  taraflar  arasında  kurulmuş  olacaktır.  Dolayısıyla  burada 
aracının  swap  sözleşmesinden  dolayı  iktisadi açıdan  herhangi  bir  risk  alması  ya  da 
hukuken yükümlülük altına girmesi söz konusu değildir
122
. Bu sebeple açık aracılıkta 
tarafların hak ve yükümlülükleri, aracı ile muhtemel swap tarafları arasındaki hukuki 
ilişkiden kaynaklanan hak ve yükümlülükleri ifade eder.  
Açık  aracılıkta,  swap  tarafları  (son  kullanıcılar)  ile  aracı  arasındaki  ilişki, 
hukuki  niteliği  itibarıyla  bir  tellallık  sözleşmesinden  ibarettir
123
.  Tellallık  BK  m. 
404/I  hükmüne  göre;  “bir  akittir  ki  onunla  tellal,  ücret  mukabilinde  bir  akdin 
yapılması imkanını hazırlamaya veya akdin icrasına tavassut etmeye memur edilir”. 
Ticaret  Kanununda  ise  ticaret  işleri  tellalı;  “taraflardan  hiçbirine  ticari  mümessil, 
ticari  vekil,  satış  memuru  ve  müstahdem  yahut  acente  gibi  bir  sıfatla  daimi  surette 
bağlı  olmaksızın,  ücret  karşılığında,  ticari  işlere  aracılık  yapmayı  meslek  edinen 
kimse” olarak tanımlanmaktadır (TK m. 100/I). 
Aracı  ile  son  kullanıcı  arasındaki  tellallık  sözleşmesi şekle tabi  değildir. Bu 
sözleşme,  tarafların  açık  irade  beyanları  ile  kurulabileceği  gibi,  son  kullanıcının 
aracının  faaliyetini  kabul  etmesi  suretiyle  zımnen  de
124
  kurulabilir
125
.  Sözleşmenin 
konusu,  aracının,  müvekkili  durumundaki  son  kullanıcının  ihtiyaçlarına  uygun  bir 
                                                 
121
 WEBER, 308; PETERS, 103; LERBINGER, 294. 
122
  JENTZSCH,  102;  PETERS,  104;  MARSHALL/KAPNER,  14;  AMMANN,  113;  ERNE,  35; 
ANDRES, 190; FETTAHOĞLU, 26. 
123
 AMMANN, 108; JENTZSCH, 102. 
124
  Tellallık  sözleşmesinin  yapılması  kural  olarak  herhangi  bir  şekle  tabi  tutulmamıştır.  Yalnızca 
gayrimenkul  tellallığına  ilişkin  sözleşmenin  yazılı  olarak  yapılması  zorunluluğu  vardır  (BK  m. 
404/III).   
125
 AMMANN, 109.  

---

 
250 
swap sözleşmesinin kurulabilmesi hususunda aracılık etmesidir
126
. Taraflar arasında 
kurulmuş  olan  sözleşmenin  hükümlerine  bağlı  olarak  aracı;  ya  “bulucu  tellal” 
sıfatıyla  tarafları  bir  araya  getirerek  onlara  bir  sözleşme  kurmak  fırsatını  verir  ve 
böylece  tellallık  sözleşmesinden  doğan  yükümlülüğünü  yerine  getirmiş  olur,  ya  da 
“aracı  tellal”  olarak  hareket  eder  ve  tarafları  bir  araya  getirdikten  sonra  bunlar 
arasındaki sözleşme görüşmeleri için aracılık etmeyi de üstlenir
127
. Ancak belirtmek 
gerekir ki her iki durumda da, sözleşmede açık olarak belirtilmedikçe, aracının son 
kullanıcılar arasında bir swap sözleşmesinin kurulması için özel bir gayret göstermek 
mecburiyeti  yoktur.  Sözleşmenin  kurulmuş  olup  olmaması  tellalın  ücret  alacağının 
doğumu ile ilgili bir meseledir
128
.  
1.
  Aracının Yükümlülükleri  
Aracının son kullanıcı ile arasındaki hukuki ilişkiden doğan yükümlülükleri, 
bu  ilişkinin  niteliği  gereği,  tellallık  sözleşmesinden  kaynaklanan  yükümlülüklerden 
ibarettir. Aracılık faaliyetinin konusunu teşkil eden sözleşmenin bir swap sözleşmesi 
olması, kural olarak tellalın müvekkilin menfaatlerini gözetme, bordro düzenleme ve 
yevmiye defteri tutma yükümlülükleri açısından bir özellik yaratmaz. Ancak aracının 
son kullanıcıya karşı bir bilgilendirme yükümlülüğü bulunup bulunmadığı meselesi, 
tellallık  ilişkisinden  kaynaklanan  yükümlülüklerden  farklı  bir  husus  olarak 
tartışılmaktadır
129
. 
                                                 
126
 ERNE, 34; CHAMBERS, 124; AMMANN, 106; CATES, 838.  
127
 ANDRES, 189; JENTZSCH, 102; MARSHALL/KAPNER, 14. 
128
 AMMANN, 110; FIKENTSCHER, 514; ARKAN, 184. 
129
 WACH, 391; MADISON, 285. 

---

 
251 
a.
  Müvekkilin Menfaatlerini Gözetme Yükümlülüğü 
Swap  sözleşmesinin  kurulmasında  aracılık  faaliyetini  yürüten  kurum,  tellal 
sıfatıyla  bu  faaliyeti  iyiniyet  kuralları  çerçevesinde  basiret  ve  sadakatle  yerine 
getirmek  ve  bu  çerçevede  müvekkiline  ait  iş  sırlarını  saklamak  yükümlülüğü 
altındadır.  Müvekkilin  menfaatlerini  gözetme  yükümlülüğünün  tabii  sonucu  olarak 
aracı,  kurulmak  istenen  swap  sözleşmesine  uygun  şartları  taşıdığını  tespit  ederek 
müvekkiline  sözleşmenin  müstakbel  karşı  tarafı  olarak  bildirdiği  kişinin  mali 
durumunda  sonradan  meydana  gelen  değişiklikler  hakkında  da  müvekkilini 
bilgilendirmek mecburiyetindedir
130
.  
Aracının  son  kullanıcıyla  arasında  bir  tellallık  ilişkisi  kurulmasından  sonra 
swap  sözleşmesine  taraf  sıfatıyla  bizzat  dahil  olması,  müvekkil  konumundaki  son 
kullanıcının rıza göstermesi halinde mümkündür. Ancak bu durumda, artık aracının, 
aracılık faaliyetini yürütmesine karşılık bir ücret talep etme hakkının varlığından söz 
edilemez
131
.  
Swap  uygulamasında  sıklıkla  karşılaşılan  bir  durum,  tellallığı  bir  meslek 
faaliyeti şeklinde yürütmekte olan bazı kimselerin, muhtemel swap sözleşmesinin her 
iki tarafı için de aracılık yapmaları durumudur
132
. Bunlar swap piyasasında bağımsız 
olarak  faaliyet  gösterirler  ve  önceden  akdedilmiş  bir  tellallık  sözleşmesi 
bulunmaksızın, tarafları bir sözleşme kurmak üzere bir araya getirirler. Bu şekilde bir 
swap  sözleşmesi  kurulması  halinde,  bu  sözleşmenin  taraflarını  teşkil  eden  son 
kullanıcılardan  her  biri  ile  aracı  arasında,  zımni  olarak  bir  tellallık  sözleşmesi  de 
                                                 
130
 Tellalın müvekkilinin menfaatlerini gözetme yükümlülüğü için bkz. ARKAN, 180. 
131
 AMMANN, 111. 
132
 DAS, 449; AMMANN, 111. 

---