T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ arkeoloji (klasiK arkeoloji) anabiLİm dali
Yüklə 1,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
görünümün mü daha memnun edici olduğunu sorar ve aralarında elbette büyük bir fark olduğu yanıtını alır 286 . Memorabilia’da yer alan başka bir hikâyeye göre ise; bir zamanlar Atina’da yaşayan ve güzelliği dillere destan olan Theodote adlı bir kadın varmış. Sokrates, arkadaşlarının onun güzelliğinden söz ettiğini duyunca, haydi hep beraber gidip bu güzeli görelim demiş. Theodote’nin evine vardıklarında, bir ressam onun portresini yapmaktaymış. Sokrates, arkadaşlarına; kimin daha şanslı olduğunu sormuş. Güzelliğini sergilediği için o mu yoksa bu güzelliği seyrettikleri için izleyenler mi? Bu şansın karşılıklı olduğuna kanaat getirildikten sonra; Sokrates, hem Theodote’nin hem de orada bulunan annesinin şatafatlı, zengin giyimlerine dikkat eder. Evde de hizmetçiler çalışmaktadır. Theodote’ye geçim kaynağını sorar. Tavladığı arkadaşlarının cömertliği sayesinde yaşamını sürdürdüğünü duyunca, ne çeşit bir hileyle onları tuzağına (ağına) düşürdüğünü sorar. Herhangi bir tuzağı olmadığı yanıtı karşısında; Sokrates, ona aslında bedeninin ve içindeki ruhun bir tuzak olduğunu belirtir. Ruhunun, o farkında olmasa da hangi bakışla memnun edeceğini, hangi sözle neşelendireceğini ve hevesli bir talip geldiğinde nasıl karşılayacağını ona gösterdiğini söyler. Arkadaşlarından biri hastalandığında onu ziyaret etmesini ve hatırını sormasını, yine herhangi bir arkadaşına iyi bir talih isabet ettiğinde onu tebrik etmesini de yine ruhu ona öğretmiştir. Theodote’ye; sözleriyle değil ama yaptıklarıyla ikna ederse, dostlarının onu tatmin edeceğini söyler. Arkadaşlarına yapacağı tüm iyilikleri, ancak onların ihtiyacı olduğunda sunması gerektiğini de öğütler. Sohbetin sonunda; Theodote, Sokrates’ten onu sık sık ziyarete gelmesini rica eder. Ancak, Sokrates’e göre bu mümkün değildir. Kamu uğraşıları ve özel işleri 286 Xenophon 1968, 231-235 78 (erkek eşlikçileriyle yaptığı sohbetler) tüm zamanını alıyordur. Öyle ise; der, Theodote, ben sana geleceğim 287 . Sokrates hakkında ilginç bir bilgi de Diogenes Laertios’ tan gelir. Anlattığına göre; Atina akropolünde bir zamanlar üç güzel tanrıça heykeli varmış ve bunlar kimilerince Sokrates’e atfedilmiştir 288 . Filozof Timon da (İ.Ö 320-230) 289 ona “yontucu” diyordu. Arkeolojik veriler ise; bu heykellerin daha eski bir sanatçıya ait olduğunu göstermiştir 290 . Sokrates’in idam cezası aldığı, infazını beklemektense -adaletsizliğin eğrilikle ortadan kaldırılmasının yanlış olduğunu söyleyerek, hapisten kaçmayı reddedip 291 baldıran zehri içerek- intihar ettiği davanın ardından, “…Atinalılar çok geçmeden pişman oldular ve palaistralarla gymnasionları kapattılar… Sokrates’i, Lysippos’un eseri olan ve Pompeion’a yerleştikleri tunç bir heykelle onurlandırdılar 292 ”… Sokrates’le yakın bir ilişki içinde olan öğrencileri, ölümünden sonra onun görüşlerini kendilerince yorumlayıp düşünce sistemleri ve okullar kurmuşlardır. Bu sistemlerden en önemlisi, düşünce tarihinin tanıdığı ilk büyük sistemi kurmuş olan Platon’dur 293 . Platon’un sanata bakışını, bir sonraki bölümde irdeleyeceğiz. Burada yalnızca Sokrates düşüncesinin etkisi altında kurulmuş dört küçük Sokrates sonrası okulu belirtecek ve kimi üyeleriyle ilgili ilginç aktarılara yer vereceğiz. 287 Xenophon 1968, 240-249 288 Copleston 1997a, 89 289 Speake 1994, 640 290 Copleston 1997a, 89 291 Platon 1996b, 16 292 Laertios 2003, 83 293 Cevizci 1998, 75 79 İ.Ö 4.yüzyılda Sokrates’in öğrencisi Elis’li Phaidon tarafından kurulan Elis- Eretria okulunun temsilcileri, daha çok ahlakla ilgili problemlerle ilgilendiler 294 . Sokrates’in ilk öğrencilerinden olan Megara’lı Eukleides tarafından kurulan Megara okulunun felsefesi, önce Miletos’lu Eubulides sonra İasos’lu Diodoros Kronos gibi felsefecilerin etkisiyle herhangi bir görüşü ya da tezi saçmaya indirgeme yoluyla çürütmek üzere tasarlanmış akıl yürütme ya da argümanlara dayanan bir tür eristiğe bağlı kalarak gelişmiştir Bu okulun üyelerinden yine Megara’lı olan Stilpon (İ.Ö 320 civarı) 295 , anlatıldığına göre; Phidias’ ın Athena’sı hakkında şöyle bir soru sormuş: “ Zeus’un kızı Athena bir tanrı mıdır?” Karşısındaki, “evet” deyince; “ama bu, Zeus’un değil Phidias’ın!” demiş. Öbürü “doğru” deyince ; “öyle ise tanrı değil!” demiş. Bu yüzden Areopag mahkemesine çıkarıldığında, düşüncesinin doğru olduğunu ileri sürmüş. Çünkü Athena bir tanrı değil tanrıçadır ve tanrılar erkektir. Gene de Areopag yargıçları ona derhal kentten ayrılmasını buyurmuşlardır. Bunun üzerine tanrı takma adıyla anılan Theodoros, ona şaka yollu takılmış: “ Stilpon bunu nereden biliyordu yoksa eteğini kaldırıp altına mı baktı” 296 . Kirene okulu ise; İ.Ö 4.yüzyılın başında Yunanistan’ın Kuzey Afrika sömürgelerinden Kirene’de kuruldu. Kurucusu, İ.Ö 435’te doğan Kirene’li Aristippos idi. Okul; bireyin hazzını, ahlaki eylemin biricik ölçütü yapmıştı. Okul üyelerine göre; yaşam bilgeliği, içinde bulunan andan tat alma sanatından meydana geliyordu 297 . 294 Von.Aster 1999, 106 295 Copleston 1997a, 108 296 Von Aster 1999, 109 297 Cevizci 1998, 76-77 80 Yüklə 1,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|