T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ arkeoloji (klasiK arkeoloji) anabiLİm dali
Yüklə 1,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
sürü doğru şeylere bakıp da doğruluğun kendisini göremeyenlerin herşey üstüne sanıları vardır diyeceğiz ama sanıların arkasındaki gerçeği bilmezler” 349 … Altıncı kitapta da; Platon’un, Sokrates aracılığıyla benzer düşünceleri dile getirdiğini görüyoruz: “...Güzel, kendi başına güzeldir. Değişik güzel şeyler değildir. Güzel olan, kendiliğinden varolan birşeydir. Güzel, ayrı ayrı bir sürü şey değildir” 350 . Yedinci kitapta; Sokrates, öğrencisi Glaukon’a ve diğer dinleyicilere gerçek varlığa götürecek olan bilimlerin aritmetik, geometri ve astronomi olduğunu söyler: “Gökkubbeyi süsleyen değişik yıldız kümeleri görünen dünyanın malıdır. Gerçi bu dünyanın en güzel, en düzenli şeyleri onlardır ama gerçek yıldızların yanında sönük kalır onlar. O yıldızlar ki; gerçek çabukluğa, gerçek yavaşlığa, gerçek sayıya, gerçek biçimlere, hem birbirlerine hem kendi içindekilere uygun olarak dönerler. Onlar, yalnız akıl ve düşünce yolu ile kavranır, gözümüzle değil.” Düşüncesini, heykel sanatından yaptığı bir benzetmeyle pekiştiriyor yine: “Gökteki binbir çeşit nakışları, kavranan, dünya bilgisine ulaşmak için örnekler diye almalı. Sanki Daidalos’un ya da başka bir heykelci ya da ressamın yaman bir ustalıkla çizdiği pürüzsüz nakışlar karşısındaymışız gibi” 351 … Devlet’in son kitabı olan onuncu kitapta, Sokrates’in, Glaukon’la konuşurken Homeros’tan söz ettiğini görüyoruz: “Homeros hayranlarına rastlayınca ne yapacaksın? Sana derlerse ki; Homeros Yunanlı’lığın kurucusudur, insanları yönetmek, yetiştirmek için ondan örnek almalı, davranışlarımızı onun öğütlerine uydurmalıyız; bu adamları selamlar, sevgiyle kucaklarsın. Homeros, şairlerin en 349 Platon 1995, 170 350 Platon a.g.e., 180 351 Platon a.g.e., 214 97 büyüğü, tragedya şairlerinin de başıdır dersin. Ama bizim devletimize tanrıları ve iyi insanları öven şiirlerden başkasını sokmayacağımızı unutmazsın... Biz bu güzel Yunan ülkesinde şiir sevgisiyle yetiştik, yüreğimizde yeri vardır. Onun iyilikten, doğruluktan yana olduğunu görmek canımıza can katar” 352 Platon’un “Symposion” yani “Şölen” adlı diyaloğunda sevgi konusu ele alınır. Hep birlikte içme anlamına gelen symposion; Atina’da birçok özel şartlara, geleneklere göre kurulan bir toplantıdır. Toplantı akşamüstü başlar, gece geç saate kadar sürerdi. İki kısımdan oluşan bu toplantıların ilk kısmına “deipnom”, öbürüne “symposion” denirdi. “Deipnon” denen yemek faslında içki içilmez ve fazla konuşulmazdı. Yemek bitince tanrılara dua edilir, şarap sunuları dökülür, “symposion” başlardı. Her symposionda bir veya birkaç tanrıya “skolion” denilen şiirler okunurdu. Platon’un “Symposion”unda ise Eros’a övgüler söylenir. Agathon’un evinde yapılan toplantıya katılanlar; Sokrates, Phaidros, Pausanias, Eryksimakhos, Aristofanes, Alkibiades ve arkadaşlarıyla, Aristodemos’tur 353 . Platon’un diğer diyaloglarında olduğu gibi, bu diyaloğunda da sanattan bahsedilir, sanatla ilgili örnekler verilir. Konuşmacılardan Pausanias’a göre; “...Ne yaparsak yapalım yaptığımız iş kendiliğinden ne güzeldir ne de çirkin. Mesela şu anda yaptığımız şey: İçmek, şarkı 352 Platon 1995, 293-294 353 Platon 2000, 12-13 98 söylemek, konuşmak. Bunların hiçbiri kendiliğinden güzel değildir. Güzellik, bunların yapılış yolundan doğar” 354 … Agathon ise tanrı Eros hakkında konuşurken şöyle söylüyor: “...Sevgi, her yaratmanın yaratıcısıdır... Zanaat ustalıklarına gelince, ancak o tanrıdan ders alanlar yükselip dünyaya ün salmıyor mu? Şüphesiz ok atma, hekimlik, bilicilik Apollon’un buluşlarıdır ama bunları arzu ve sevgi yolu ile bulmuştur. Belki Sevgi’dir Musalar’a müziği, Hefaistos’a demir dövmeyi, Athena’ya kumaş dokumayı, Zeus’a bile tanrıları ve insanları yönetmeyi öğreten” 355 … Konuşmacılardan sonra söz alan Sokrates ise; insanoğlunu mutluluğa götüren tek yol olan bilgelik sevgisini kendisine aşılayan Diotima adlı kadınla yaptığı sohbetten söz eder. Diotima’nın dediğine göre; “Poiesis (yaratma) deiğimiz şey çok geniştir... Varolmayan birşeyi varetmenin her türlüsüne poiesis deriz. Böylece her sanatın yaptığı bir poiesistir; her yaratan da poietes” 356 … Yine Diotima’ya göre; “...Nerede olursa olsun, ister Hellen’ler ister yabancılar arasında kim güzel eserler ve değerler yarattıysa dillere destan olmuştur. Bu türlü çocuklar, babaları için tapınaklar kurdurmuştur” 357 … “Phaidros” adlı diyalog; Sokrates ve Phaidros’un 358 aralarında geçen sohbettir. Diyaloğun konusu, idealardır. Platon, gerçek güzelliğe de -güzel ideasına- değinir. Phaidros’a söylediğine göre; “...Gerçek güzellik diyordum, öteki gerçekler ortasında parıldıyordu. Yeryüzüne düştüğümüzden beri de duyularımızın en parlağı 354 Platon 2000, 27 355 Platon a.g.e., 45 356 Platon a.g.e., 56 357 Platon a.g.e., 60 358 Platon 1997a, 8 99 sayesinde bu güzelliğin üstün bir parıltı ile parladığını görüyoruz. Görme, gerçekten duyularımızın en keskinidir... Şimdiki halde en göze görünür, en çekici olmak yalnız güzelliğe verilmiştir. Gizemlere erdiğinden beri epey zaman geçmiş yahut yeryüzündeki kötülüklere kendini kaptırmış olan insan, bu dünyada güzellik adı verilen şeyi temaşa ettiğinde ondan hemen mutlak güzelliğe yükselemez. İşte bu yüzden, gerçek güzelliğin yeryüzündeki imgesine saygı ile bakmak şurada dursun kendini hazlara bırakır... Gizemlere daha henüz ermiş yahut bir zamanlar gerçekleri uzun uzun temaşa etmiş olan insana gelince; o, güzel bir yüzde tanrılık güzelliğin başarılı bir taklidini yahut bir vücutta bu gibi güzelliğin bazı vasıflarını gördü mü ilkin bir ürperme geçirir ve bir vakitler duymuş olduğu heyecana benzer bir şeyin içinde kımıldandığını sezer” 359 … “Euthydemos” diyaloğunda; Sokrates ve Kriton’un 360 konuşmasına tanık oluruz. Sokrates, Kriton’a; Dionysodoros ve Euthydemos kardeşlerin, Klinias’a mesut ve iyi bir insan olarak yaşaması için erdemi öğretmeye niyetlendiklerini anlatır. Sokrates, konuşması sırasında Kriton’a şöyle söylüyor: “Dünyada bizim için iyi olan şeyler hangileridir? İlk karşımıza çıkan, zenginliğin iyi birşey olduğunu söyleyecektir. Sağlık, güzellik ve vücutça başka başka üstünlükleri olmak için de aynı şey söylenebilir; değil mi” 361 ? “Kratylos” isimli diyalogta sohbete katılanlar; Sokrates, Hermogenes ve Kratylos’tur. Varlıkların veya nesnelerin isimlendirilmesi hakkında konuşurlar. 359 Platon 1997a, 61-62 360 Platon 1997e, 6 361 Platon a.g.e., 23 100 Yüklə 1,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|