T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ arkeoloji (klasiK arkeoloji) anabiLİm dali
Yüklə 1,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
vücutlarımızın resmini yapmaya kalkışınca, onun resmindeki kusuru pekâlâ görüveriyoruz. Çünkü kendi kendimizi her gün görmeğe alışkınız, bu yüzden bütün benzeyişleri iyice gösteremeyen ressamı suçlu buluyoruz. Sözlerimiz için de bu, tabii böyledir. Göklere, tanrılara ait şeylerin sözünü ederken, söylediklerimizin onlarla pek küçük bir benzeyişi de olsa buna kanarız; ama insana ait, ölümlü şeyleri ince eler sık dokuruz” 377 … Kritias; sohbetin ilerleyen bölümlerinde Atlantis adasındaki Poseidon-Kleito tapınağını anlatıyor: “...Tapınağın görünüşünde barbar bir hal vardı. Tapınağın dışı baştanbaşa gümüşle kaplanmıştı. Yalnız akroterleri altındandı. İç tarafına gelince; baştanbaşa fildişinden olan tavan altın, gümüş ve oreikhalkonla süslenmişti. Kalan taraflar, duvarlar, sütunlar ve döşemeler oreikhalkonla örtülmüştü. Tapınağın içine altın heykeller dikilmişti. Hele bir savaş arabasının içinde, ayakta, altı kanatlı atı koştururken görülen tanrı heykeli o kadar büyüktü ki, başı tavana değiyordu; sonra, yunus balıkları üzerinde onun etrafında halkalanan yüz Nereid görülüyordu; çünkü o zaman onların yüz tane oldukları sanılıyordu. Bundan başka, öteki beriki tarafından armağan edilmiş birçok başka heykeller de vardı. Tapınağın etrafında, dışarıda, on kral karısının ve onların soyundan gelenlerin altından heykelleri yükseliyordu; ayrıca krallar tarafından veya şehir ahalisi ile kralların emri altındaki dış illerin ahalisi tarafından armağan edilmiş başka büyük heykeller de vardı” 378 … “Philebos” adlı diyalogta sohbete katılanlar; Sokrates, Protarkhos ve Philebos’tur 379 . 377 Platon 1997f, 10 378 Platon 1997f, 25-26 379 Platon 1997b, 10 105 Protarkhos ve Philebos’e göre bütün canlı varlıklar için iyi; sevinç, eğlence ve hazdan ibaret iken Sokrates’e göre mutlu bir hayatın anahtarı bilgeliktir. Sohbet sırasında Sokrates, Protarkhos’a şöyle söylüyor: “...Güzellik ve erdeme, her yerde ölçü ve nispet içinde rastgelinir” 380 . Platon’un son eseri “Nomoi”(Yasalar); oniki kitaptan oluşur. Düşünür, bu kitapta öncelikle ideal bir yönetim biçimine ulaşma yolu üzerinde durmaktadır. Yasalara göre; tek kişinin, çok kişinin yönetimine göre monarşik, aristokratik ve demokratik yönetim biçimlerinin söz konusu olduğunu belirten Platon; bu yönetim biçimlerinin bozulmalarıyla da tiranlık, oligarşi ve yığının yasadan bağımsız olarak yönettiği yönetim biçimlerinin ortaya çıktığını öne sürer. Böylece bu değişik yönetim biçimleri arasında kademeli olarak iyi ve kötü yönetimler içinde; en iyisi monarşi, en kötüsü demokrasidir. Yasadan bağımsız yönetimler içinde ise; en iyisi demokrasi, en kötüsü tiranlıktır 381 . Platon’un devletinde kanun, kimsenin birbiriyle çatışmamasını sağlayacaktır. Ayrıca herkesin en iyi hayatı sürdürmek için gerekli zamana ve şansa sahip olmasını temin edecektir. Yönetenlerle yönetilenler arasında efendi-köle ilişkisi olursa, iyi ve değersize aynı şekilde davranılırsa, “eşit olmayanlar arasında eşitlik, eşitsizlik” olacağından her iki durum da kargaşaya yol açar 382 . “Yasalar” da; Atina’lı, Girit’li Kleinias ve Sparta’lı Megillos, Girit’te yeni kurulacak Magnesia kenti için uygun bir yasa bulma arayışına girişirler. 380 Platon 1997b, 125 381 Platon 1998a, 13-14 382 Guthrie 1989, 340 106 İkinci kitapta; Atina’lı, konuşmasının bir bölümünde diyor ki: “...En iyi şey; sağlıklı olmak, ikincisi güzellik, üçüncüsü zenginlik ve iyi denen daha binlercesi. İyi görmek ve işitmek, duyumlarla ilgili herşeyi iyi algılamak... Oysa siz ve ben şöyle diyoruz: Bütün bu kazançlar, adil ve inançlı kişiler için en iyi şeylerdir ama adaletsiz kişiler için sağlıktan başlayarak hepsi son derece kötüdür. Ayrıca; görmek, işitmek, algılamak ve kısaca yaşamak sonsuza kadar ölümsüz olup adalet ve erdem bütünü dışında iyi denen herşeye sahip olan kimse için çok büyük bir kötülüktür” 383 . Atina’lı, Kleinias’la konuşurken şöyle söylüyor: “Öğrenme hoştur ve haz verir ama bunu doğruluk, yarar, iyi ve güzel açısından tamamlayacak olan şey; gerçekliğidir.” Ona göre; “Benzerliğe dayalı eserler veren beti sanatları, haz veren birşeyi gerçekleştiriyorlarsa, buna letafet adını vermek doğru olur” 384 . Yine Atinalı’ya göre; “En güzel sanatı arayanlarda hoş olanı değil, doğru olanı aramalı. Çünkü taklidin doğruluğu, taklit edilen şeyin niceliği ve niteliği ne idiyse, onu gerçekleştirmesindedir... Kuşkusuz binlerce betimleme görmüşüzdür... Ya biri bunlarda taklit edilen nesnelerden her birinin ne olduğunu bilmiyorsa? Bunların doğru canlandırılıp canlandırılmadığını bilebilir mi? Örneğin; bedenin oranları ve parçalarından her birinin düzeni yerinde mi, oranların niceliği ve birbiri yanına getirilmiş parçalar uygun düzeni bulmuş mu -renkleri ve biçimleri de öyle mi- yoksa bütün bunlar karmakarışık mı yapılmış? Resmi çizilen ya da yontusu yapılan şeyin bir insan olduğunu bilsek, sanatçının bütün parçaları, renk ve çizgileri yakalamış olduğunu bilsek? Bunları bilen birinin, yapıtın güzel mi olduğunu ya da nerede güzelliğin eksik kaldığını bilmesi de zorunlu değil mi?..Demek ki resim, müzik ve 383 Platon 1998a, 47 384 Platon a.g.e., 55 107 Yüklə 1,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|