T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ bati dilleri ve edebiyatlari
Yüklə 0,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tablo 3. Schleicher’in Biçimbilimsel Dil Sınıflandırılması 9
- ‘Vvedeniye v yazıkoznaniye’
- ‘Klassifikation der Sprachen, dargestellt als die Entwickelung der Sprachidee’ ( 1850), 10 ‘ Die
- Filip Fedoroviç Fortunatov
- Klassifikation der Sprachen, dargestellt als die Entwickelung der Sprachidee
- ‘ İstoriya lingvistiçeskih uçeniy’
- Tablo 5. Çağdaş Biçimbilimsel Dil Sınıflandırılması *
- Sapir’in
Tablo 3. Schleicher’in Biçimbilimsel Dil Sınıflandırılması 9
9
7
Tüm netliğine rağmen bu sınıflandırma bütün diller için uygun değildir, çünkü sistemi dillere göre değil, dilleri sisteme uydurmaya çalışmaktadır. Biçimbilimsel araştırmaların diğer onemli ismi Heymann Steinthal dır (1823- 1899). Dilbilimcilikte psikolojik bakış açısına sahip olan Alman bilim adamı dil sınıflandırmasıyla ilgili çok sayıda çalışmalar yapmıştır: ‘Klassifikation der
bağlantıları daha çok öznelsel ve bireysel olarak görerek hocasının yaptığı sınıflandırmayı savunmuş ve popülerlik kazandırmıştır. 11
Filip Fedoroviç Fortunatov (1848–1914) ilerleyen senelerde bu soruyla yakından ilgilenen başka bir isimdir. Moskova dil bilimciler akımının kurucusu olarak kabul edilen Fortunatov çok sayıda Biçimbilimsel ve ses bilimsel çalışmalar yapmıştır. Ses bilimsel çalışmaların arasında ‘Slav dillerinde birinci ünsüz yumuşaması’, ‘Slav dillerde ikinci ünsüz yumuşaması’, ‘ Baltık ve Slav dillerindeki vurgu kayması ‘ v.s. Fortunatov Biçimbilimsel alanda şekilciliğin önderi olarak tarihe geçmiştir. Kelime yapısını incelerken dildeki gramer şekil teorisini ortaya koymuştur. Buna göre kelimenin gramer şekli kelimenin biçim birimlerinden oluşur; kelime gövde ve eke bölünür. Bundan hareket ederek ortaya şöyle bir sınıflandırma çıkartmıştır: 12
10 Klassifikation der Sprachen, dargestellt als die Entwickelung der Sprachidee (ib. 1850), which appeared in 1860 under the title Charakteristik der Hauptsächlichre, edited and enlarged by the author and Misteli, as the second volume of the Abriss der Sprachwissenschaft (ib. 1893) 11 Kondraşov, N, ‘ İstoriya lingvistiçeskih uçeniy’, URSS, 2006, s.63 12 Kondraşov, N, ‘ İstoriya lingvistiçeskih uçeniy’, URSS, 2006, Fortunatov, F ‘İzbrannıye trudı’, 1. Cilt 8
Tablo 4. Fortunatov’un Biçimbilimsel Dil sınıflandırılması
*koyu ile gramer şeklini oluşturan kısım 1.
Bu gruptaki dilbilimsel kelime şekli şöyledir; kelime gövdesi hiç büküme sahip değildir, gövdede büküm bulunsa bile, o büküm gramer kelime şeklini oluşturmaz. Bu gruptaki kelimelerde asıl büküm sahibi ve gramer şekil yapımcısı ektir. Böylece eklemeli dil sınıfı ortaya çıkmaktadır. Örnek olarak Türk dillerini göstermektedir. 13
2.
Bu gruptaki kelime gövdeleri kendileri gramer şekil yapımı için gereken büküme sahiplerdir. Ek de mevcuttur ve gövde ile ek arasındaki bağlantı bir üst gruptaki gibidir, fakat yine de bu grup farklı bir sınıf oluşturmaktadır, çünkü burada
13 Reformatskiy, A. Fortunatov, F ‘İzbrannıye trudı’, 1. Cilt, 1956, s.153
9
14
3.
Bu gruptaki kelimelerde hem gövde, hem ek büküme sahiplerdir ve gramer kelime şekil yapımında yer almaktadırlar. Bu sınıfa bükümlü denmektedir ve örnek olarak Hint-Avrupa dilleri gösterilmektedir. 15
4.
Bu gruptaki kelimelerin kendisi gramer belirleyici niteliğe sahip değillerdir. Bu sınıfa biçim bilim açısından köklü adı verilmektedir ve örnek olarak Çin ve Siyam dilleri verilmektedir. 16
Fortunatov’un yaptığı sınıflandırmada geçişimli dillerden bahsedilmiyor, böylece gereken bütünlülük sağlanmıyor, fakat Rus dil bilimcinin Hint-Avrupa ve Semitik dillerdeki farklı yapı şeklini fark etmesi bilimsel açıdan çok önemliydi.
Çağdaş dilbilimcilikte Biçimbilimsel sınıflandırmada bazen gövde-yalınlayan ve eklemeli-bükümlü sınıflarını da görebiliyoruz. Bu türleri de sınıflandırmaya kattığımız taktirde ortaya şöyle bir morfolojik sınıflandırma çıkıyor:
14
15 a.g.e. 16 a.g.e.
10
Tablo 5. Çağdaş Biçimbilimsel Dil Sınıflandırılması * Daha çok alt sınıf olarak değerlendirilmektedir
Biçimbilimsel sınıflandırma dilin teknik yönünü incelerken anlam-içerikliliğini dikkate almamaktadır. Dilin bu yönüne bakan sınıflandırma ise içerikli sınıflandırmadır. 20 y.y.’in ilk yarısından itibaren dil bilimciler araştırma sırasında sadece dilin genel yapısı ile yetinmemeye başlıyor, dilin diğer düzeylerini de yakından incelemeye alıyorlar. İlk örneklerin arasında Amerikalı dil bilimciler Edward Sapir’in (1884-1939) ve Joseph Harold Greenberg’in (1915–2001) ç
alışmaları yer almaktadır. Yaptıkları çalışmalarda henüz yeni bir dil sınıflandırmasından söz 11
Yüklə 0,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|