T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ felsefe ve din biLİmleri anabiLİm dali din sosyolojiSİ BİLİm dali

12 
 
 
ulusların  ve  toplulukların  birbirlerine  daha  çok  yaklaşmasına  olanak  veren  modern 
çağa özgü bir olaydır.
8
  
Bir diğer tanımda ise turizm, “devamlı olarak ikamet edilen yer dışına tüketici 
olarak tatil, dinlenme, eğlence, kültür v.b. ihtiyaçların  giderilmesi amacıyla  yapılan 
seyahat ve geçici konaklama hareketleri”
9
 olarak açıklanmaktadır.  
Bu  bağlamda,  turizmin  kapsamlı  bir  tanımını  yapacak  olursak,  turizmin;  
gezmek,  görmek,  dinlenmek,  değişik  kültürleri  ve  mekânları  tanımak  için  yapılan 
seyahat ve konaklamalar olduğunu söyleyebiliriz.   
Turizm  kavramı  hakkında  yapılan  muhtelif  tanımlar,  turizmin  çeşitleriyle 
doğrudan  ilgilidir.  Modern  dönem  öncesinde  turizm,  yalnızca  ekonomi  temelli 
tanımlanırken,  modern  dönem  sonrasında  turizmin  hâkim  olduğu  geniş  saha  göz 
önünde  bulundurularak,  bu  alanlara  göre  farklı  tanımları  yapılmıştır.  Örneğin 
ziyaretçilerin  yerli  veya  yabancı  olmasına  göre  iç  ve  dış  turizm;  katılıma  göre 
bireysel  ve  kitlesel  turizm;  ilgi  alanlarına  göre  ise  kültür,  inanç,  sağlık,  spor,  deniz 
turizmi gibi birçok turizm çeşidi bulunmaktadır.  
Günümüzde giderek artan turizm pazarından pay almak isteyen devletler, sahip 
oldukları  toprakların  ilgi  çekici  yönlerini  öne  çıkarmaya  çalışmaktadırlar.  Bu  da 
turizm  çeşitlerinin  artmasını  sağlamaktadır.  Son  yıllara  kadar,  turizm  denince  akla 
gelen  deniz  turizminin  yanı  sıra,  günümüzde  artık  alternatif  turizm  olarak  nitelenen 
turizm  türleri  de  ortaya  çıkmıştır.  Alternatif  turizm  türlerine;  yayla  turizmi,  kayak 
                                                      
8
 Eralp, Genel Turizm, 31.  
9
 Ahmet Gürbüz, “Turizmin Sosyal Çevreye Etkisi Üzerine Bir Araştırma”,  2002, Teknoloji Dergisi, 
Yıl:5, S. 1-2, s. 50. 

---

13 
 
 
turizmi,  mağara  turizmi,  inanç  turizmi,  kültür  turizmi,  tarih  turizmi,  sağlık  turizmi, 
akarsu  turizmi,  dağ  turizmi  ve  av  turizmi  örnek  olarak  verilebilir.  İsimlerinden  de 
anlaşılacağı  üzere  bu  turizm  türlerinin  tamamı  doğal,  coğrâfî,  tarihî  ve  kültürel 
değerler üzerine bina edilmiş turizm türleridir.
10
 
Turizm  bir  başka  yönüyle,  turistlerin  katılım  türlerine  ve  turizm  politikasına 
göre de çeşitli sınıflara ayrılmaktadır. Bu açıdan, genel olarak turizm iki ana başlık 
altında toplanabilir: kitle turizmi ve sürdürülebilir/eko turizm.  
Turizmi ilgi alanlarına göre sınıflamaya tâbî tutarsak deniz-güneş-kum turizmi, 
kültür turizmi, sağlık turizmi, inanç turizmi  gibi turizm çeşitlerinden söz edebiliriz. 
İlgi  alanlarına  göre  turizm  çeşitleri,  gün  geçtikçe  artmasına  rağmen,  çalışmamızda 
bunlardan,  en  genel  olanlarına  yer  vereceğiz.  Bu  bağlamda,  deniz  turizmi,  kültür 
turizmi,  inanç  turizmi,  sağlık  turizmi  başta  olmak  üzere  eko  turizm/doğa  turizmi 
(kamp  turizmi,  safari  turizmi,  av  turizmi,  kayak  turizmi,  golf  turizmi,  yat  turizmi, 
mağara  turizmi,  akarsu  turizmi,  dağ  turizmi,  sualtı  turizmi,  yayla  turizmi)
11
,  seks 
turizmi
12
  gibi  turizm  çeşitleri  de  günümüzde  kitleler  tarafından  rağbet  görmekte  ve 
pek çok araştırmaya konu olmaktadır.  
1.1.1.1.
 
Kitle Turizmi (Mass Tourism)  
Kitle  turizmi,  önceden  organize  edilmiş  her  şey  dâhil  (seyahat,  konaklama  ve 
diğer hizmetler) götürü fiyatı belli, grup halinde belirli yerlere seyahat organizatörü 
                                                      
10
  Kalağan, Yıldız, “Alternatif Turizm Kavramı ve Çevresel Etkileri”, 44.
 
11
 
Abdullah Tanrısevdi,  Şenol  Çavuş,  “Özel İlgi Turizmi  Kapsamında  Kuşadası”,   Anatolia Turizm 
Araştırmaları Dergisi,  Ankara 2003, C.14, S.1, s. 9-22.
 
12
 
Özkan  Tütüncü,  “Seks  Turizmi:  Bangkok  Üzerine  Bir  Gözlem”,  Anatolia  Turizm  Araştırmaları 
Dergisi, Ankara 2008, C.19, S.2, s. 203-206.  

---

14 
 
 
firmalarca düzenlenen turizm türü olarak tanımlanmaktadır.
13
 Kitle turizmi, herhangi 
bir turizm politikasına sahip olmayıp yalnızca kâr amacı güden ve turizmi ekonomik 
açıdan  ele  alan  turizm  türüdür.  Turizmin  çevreye  ve  topluma  olan  etkileriyle 
ilgilenmez.  Devlet  politikaları  tarafından  düzenlenmediği  sürece  tur  operatörleri 
tarafından  alabildiğine  sömürülmeye  açık  bir  alandır.  Kitle  turizmi,  bir  çekirge 
sürüsünün  bir  yere  akın  etmesi  ile  tasvir  edilebilir.  Herhangi  bir  uygulama, 
bilinçlendirme  ya  da  engel  olmadığı  takdirde  sahip  olunan  doğal  ve  kültürel 
kaynakların  tümü  tahrip  olmaya  mahkûmdur.  Nitekim  son  zamanlara  kadar 
ülkemizde  de  çoğunlukla  kitle  turizmi  hâkim  olmuştur.  Bu  sebeple  turizmin 
ülkemizdeki etkilerinin ciddi bir şekilde ele alınıp incelenmesi gerekmektedir.  
1.1.1.2.
 
 Eko Turizm/Doğa Turizmi  
Eko  turizm  kavramı  günümüzde  kitle  turizminin  sebep  olduğu  doğal,  kültürel 
ve  toplumsal  kirlenmenin  önüne  geçmek  için  üretilmiş  bir  kavram  ve  bir  turizm 
türüdür. Doğa ile uyumlu bir şekilde gerçekleştirilen, doğayı tahrip etmekten kaçınan 
turizm  çeşididir.  Bu  turizm  başlığı  içinde  pek  çok  turizm  çeşidi  sayılabilir.  Kamp 
turizmi, safari turizmi, av turizmi, mağara turizmi, akarsu turizmi, dağ turizmi, kayak 
turizmi,  golf  turizmi,  sualtı  turizmi,  yayla  turizmi,  bunlardan  bazılarıdır.  Parantez 
içerisinde  belirttiklerimiz  bunlardan  sadece  birkaçıdır.  Eko  turizm  kavramı  sosyal 
turizm,  ikinci  turizm,  özel  ilgi  turizmi,  alternatif  turizm,  eğitim  turizmi,  çevre 
turizmi, sürdürülebilir turizm gibi kavramlarla da nitelenmektedir.
14
  
                                                      
13
 Ozan Bahar, “Kitle Turizminin Çevre Üzerindeki Olası Etkileri: Bodrum Örneği”, Anatolia Turizm 
Araştırmaları Dergisi, Ankara 2003, C. 14, S. 2, s.151 
14
 
Tanrısevdi, Çavuş, “Özel İlgi Turizmi Kapsamında Kuşadası”, 10.
 

---