T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ felsefe ve din biLİmleri anabiLİm dali din sosyolojiSİ BİLİm dali

18 
 
 
gören  turizm  çeşidi  olmuştur.  Kültürel  turizmin  sosyo-kültürel  etkileri  de  özellikle 
deniz turizmine kıyasla daha olumlu yönde gerçekleşmektedir.  
Ülkemizde  turizm  daha  çok  deniz  turizmi  olarak  başlamış  olup  daha  sonra 
kültür turizmine geçiş yaşanmıştır. Kuzey Avrupa ülkeleri ve Rusya gibi ülkelerden 
sahillerimize olan ilgi bunun başlıca sebeplerindendir. Kültürümüzü turizm içerisinde 
çekici  bir  unsur  olarak  hâlâ  çok  verimli  kullanamamaktayız.  Oysa  coğrafi  olarak 
Türkiye ile pek çok benzerliği  olan ancak turist  sayısı bakımından ülkemizden çok 
ileride, dünya sıralamasında sürekli olarak en başlarda yer alan ve bütçesinin büyük 
bir bölümünü turist gelirleriyle sağlayan İspanya’nın durumuna baktığımızda kültür 
turizminde attıkları adımlarla ülkelerine gelen turist sayısında önemli derecede artış 
sağladıklarını  görebiliriz.  Türkiye’nin  bir  benzeri  olarak  İspanya  deyince  kuşkusuz 
aklımıza güneş, deniz ve kum gelir.  Bununla birlikte gitar ve kastanyet eşliğindeki 
İspanyol dansları, boğa güreşleri doğal güzelliklerinden daha az ilgi çekici değildir. 
Yine  arenalar  ve  ispanyol  meyhaneleri  (ki  bunlar  gelenekselleşerek  İspanyol  halk 
kültürleri  arasındaki  yerini  almıştır)  turist  için  daha  az  görülmeye  değer  turistik 
olaylar değildir.
21
  
Kültürün bir toplumun  sahip  olduğu maddî ve manevî  değerlerden oluşan bir 
bütün  olduğunu  söyleyen  bilim  insanları,  aynı  zamanda  kültürün  toplumda  mevcut 
her tür bilgi, ilgi, alışkanlık, değer  yargıları, genel tutumlar, görüş, düşünce ve tüm 
davranış  şekilleriyle  bir  bütün  olduğunu  savunmaktadırlar.
22
  “Kültür  bir  halkın 
                                                      
21
 
Sait Evliyaoğlu, “Turizm Ve Halk Kültürleri” Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, Ankara 1992, 
C.3, S. 4, s.37. 
 
22
 
Selma  Meydan  Uygur,  Eda  Baykan,  “Kültür  Turizmi  Ve  Turizmin  Kültürel  Varlıklar  Üzerindeki 
Etkileri” Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Ankara 2007, S.2, s. 33. 

---

19 
 
 
yalnızca  hayat  tarzları  mozaiği  değil,  aynı  zamanda  hâkim  değer  ve  inançlarını  da 
kapsayan bir kavramdır.”
23
 
Kültür ve tabiat  varlıklarından, tarihî, arkeolojik, kentsel ve doğal  sitler, anıt, 
ören yeri, höyük, tümülüs, külliye, cami, kilise gibi maddi kültür kalıntıları kültürel 
mirası oluşturan unsurlardır. Ayrıca, soyut  ya da manevi kültür değerleri olarak ele 
alınan  gelenek  ve  görenekler,  folklorik  değerler,  dini  inanış  ve  ibadetler,  müzik, 
dans, yeme-içme alışkanlıkları da kültürü oluşturan diğer öğeler arasında bulunmakta 
ve kültürel turizmi tamamlayan unsurlar olarak ilgi çekmektedir.
24
  
Avrupa  Turizm  Enstitüsü  (ETI),  kültürel  turizmin  bölge  için  sağladığı 
ekonomik,  toplumsal,  kültürel  yararları  ve  ortaya  çıkabilecek  olumsuzlukları  şöyle 
sıralamaktadır: 

 
Bölgeye  özgü  doğal  ve  kültürel  mirasın,  geleneklerin  kültürel  turizm 
kaynağı olarak kullanılmasını sağlar. 

 
Kültürel  turizme  katılanlar  yüksek  satın  alma  gücü  nedeniyle  bölge  için 
yüksek katma değer sağlar. 

 
Talep çeşitliliği yaratarak turizm kaynaklarının aşırı kullanımını önler. 

 
Yeni iş olanakları yaratır. 

 
Var  olan  talepleri  geliştirerek  geleneksel  turizm  faaliyetlerine  ek  katkılar 
sağlar. 

 
Kültürel  turizmin  bölge  açısından  ortaya  çıkarabileceği  olumsuzlukları  da 
göz  ardı  etmemek  kültürel  kaynak  yönetimine  özen  göstermeyi 
gerektirmektedir. 

 
Kitle talepleri bölgede aşırı kalabalık oluşturabilir. 

 
Turist taleplerine yönelerek, bölgenin otantik özellikleri kaybolabilir. 
                                                      
23
 
Gözde  Emekli,  “Coğrafya,  Kültür  Ve  Turizm:  Kültürel  Turizm”,  Ege  Üniversitesi  Coğrafya 
Bölümü Ege Coğrafya Dergisi, İzmir 2006, S.15, s.53. 
24
 Emekli, “Coğrafya, Kültür Ve Turizm: Kültürel Turizm”, 56. 

---

20 
 
 

 
Bölgenin  tarihsel  süreç  içindeki  bazı  dönemleri  taleplere  uygun  olarak 
yeniden gerçeğe uygun olmayan şekilde düzenlenebilir.
25
  
Yukarıda  sıralanan  etkileri  kültürel  turizmin,  turizm  türleri  içerisinde  en  çok 
tercih edilen ve en kapsamlı tür olmasını sağlamıştır. 
1.1.1.5.
 
İnanç Turizmi 
İnanç turizmi, dinî olarak kutsal veya değerli kabul  edilen mekânlara  yönelik 
olan  ziyaretler  olarak  tanımlanmaktadır.  Müslümanlar  için  Mekke,  Medine, 
Hıristiyanlar  için  İtalya’da  Roma,  İspanya’nın  kuzeyinde  bulunan  ve  hac  merkezi 
olan  Santiago  de  Compostela,  yine  hac  merkezi  olan  ülkemizde  İzmir’de  bulunan 
Efes  ve  Meryem  Ana  gibi  merkezler  günümüzde  turistik  destinasyonlar  olarak 
önemli birer merkez olarak öne çıkmaktadır.  
Yapılan araştırmalar, günümüzde dünyada her yıl ortalama 200 milyon hacının 
yöresel,  ulusal  ve  uluslar  arası  dini  turizme  katıldığını  göstermektedir.  Türkiye’de 
özellikle  Hıristiyanlar  tarafından  kutsal  sayılan  önemli  merkezlerden  birkaçı  da 
şunlardır: St. Peter, St. Nicholas ve St. Paul Kiliseleri, Sümela Manastırı, Aya Tekla 
Bazilikası, İlk Yedi Kilise, Deyruz Zafaran, Ani Kiliseleri ve Harabeleri.
26
 
İnanç turizmi tüm dünyada turizm içerisinde büyük bir paya sahiptir. Ülkemiz 
de  sahip  olduğu  dini  merkezler  itibariyle  turizm  planlamasında  inanç  turizmine 
büyük önem vermektedir.  
                                                      
25
 Emekli, “Coğrafya, Kültür Ve Turizm: Kültürel Turizm”, 57.
 
26
  Ayhan  Gökdeniz,  “Dini  Turizm”,  Anatolia  Turizm  Araştırmaları  Dergisi,  Ankara  1996,  C.7,  S.1, 
s.101-103. 

---