T c ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ Sİyaset biLMİ

 
 
141 
Gazeteler 
 
Ali, Muddasir, Focus on Skill Development, Greater Kashmir, March 4, 2011 
Accept  5-point  formula  to  restore  normalcy:  Geelani  to  APD,  Greater  Kashmir, 
September 20, 2010  
Bajpai, K. Shankar, The Wider Lessons from J & K, The Hindu, September 1, 2008 
Bajpai, Kanti, Is Secession the Answer? The Hindu, September 6, 2008 
Bukhari,  Shujaat,  Omer  hails  centre’s  8-point  formula,  The  Hindu,  September  25, 
2010  
Bukhri, Shujaat, All party delegation meets Kashmiri leaders, The Hindu, September 
20,  2010 
Dr.  Singh  Jitender,  Confusion  in  Kashmir  Separatist  Camp,  The  Daily  Excelsior, 
September 7, 2003 
Puri, Balraj, Beyond Land, Greater Kashmir, September 3, 2008 
Puri, Balraj, Decline of the Hurriyat and after, The Hindu, September 25, 2003 
Chidambaram to lead All-Party Team to J & K, The Hindu, September 18, 2010 
Ershad,  Mahmud,  The  Reemergence  of  Kashmiri  Intifada,  Greater  Kashmir, 
September 16, 2008 
Tikku, M. K., Genesis of the Problem, The Hindustan Times, August 13, 1991 
Parvaiz,  Ather,  Is  Unity  Among  Hurriyat  Factions  in  Jeopardy?  Kashmir  Times, 
June 26, 2005 
Kashmir: Intikhabi Tareekh-Iss Hammam Main Koon Nanga Nahie, Kashmir Uzma, 
May 2, 2009 
Malik, Javaid, From Azadi to Elections, Greater Kashmir, January 5, 2009 

---

 
 
142 
Maqbool Umer, Political, Apolitical Groups set up, Greater Kashmir, April 13, 2011 
Maqbool, Zahid, Separatists not Impressed, Greater Kashmir, May 25, 2012 
Mir,  Fayaz  Ahmad,  Mobilizing  Public  Opinion-I,  Greater  Kashmir,  February  16, 
2007 
Mir,  Fayaz  Ahmad,  Mobilizing  Public  Opinion-II,  Greater  Kashmir,  February  17, 
2007 
Mir, Fayaz Ahmad, The Birth of Hurriyat as a Political Platform, Greater Kashmir, 
February 1, 2007 
Mustafa,  Sema,  Like  Him  or  Not,  Geelani  Counts,  Greater  Kashmir,  October  25, 
2010 
Noorani, A. G., The Hurriyat must unite for Azadi in Kashmir-The Hurriyat’s Crises, 
The Dawn, December 6, 2008 
The Hurriyat Meltdown, The Hindu, September 17, 2003 
The Hurriyat Says, Nothing New in  PM’s Offer for Talks, The Hindu, October 11, 
2008  
Protests will intensify, Warns Geelani, The Hindu, September 9, 2010  
Kumar, Radha, Starting an informed debate on Kashmir, The Hindu, July 3, 2012 
Decline of the Hurriyat and After, The Hindu, September 25, 2003 
 
INTERNET SİTELERİ 
http://www.expressindia.com. 
http://www.hinduonnet.com 
http://www.indianmuslims.info. 
 http://www.jklf.org 

---

 
 
143 
http://www.jkth.org 
http://www.kashmirlive/APHC.html 
http://www.kasmirobserver.com 
http://www.sacw.net/article381.html. 
http://www.satp.org 
http://www.saptportp/india/hurriyat.html. 
http://www.achieveablenationhood.com 
 
 
 

---

 
 
144 
ÖZET 
 
Günümüzün  dünyası  nükleer  bir  dünyadır.  Nükleer  güçler  arasındaki 
herhangi  bir  savaş  bir  afete  yol  açabilir.  Böylesine  bir  tehlike,  içerisinde  yer  alan 
ülkeler  arasındaki  çatışmalar  tarafından  kuşatılmış  bir  bölge  olan  Güney  Asya’da 
süregelmektedir. Kaşmir, Güney Asya siyasetinin kaderini çizmekte olan böylesi bir 
çatışma bölgesidir. ABD’nin eski başkanı olan Bill Clinton’a göre Kaşmir, günümüz 
dünyasının en tehlikeli bölgesidir, zira bu bölgede birbirlerine karşı tavırları önceden 
kestirilemez olan iki adet nükleer güç vardır. Kaşmir’deki kavganın kökleri bu geniş 
kara parçasının tarihinde yatar. İngiliz Üstünlüğü’nün çöküşü ve akabinde Hindistan 
ve Pakistan olarak iki ayrı ulusun oluşumu ile birlikte, Jammu ve Kaşmir eyaletleri 
bu  geniş  kara  parçasının,  Alaister  Lamb’ın  deyişi  ile  “bölünmenin  iddialı  mirası” 
olarak  ortaya  çıktılar.  Prens  Hari  Singh’in  tereddütü  ve  sonrasında  kabile  işgali 
Prens’in  26  Ekim  1947  tarihinde  Hindistan  Birliği  ile  Katılım  Belgesi’ni 
imzalamasına  yol  açtı.  Bununla  birlikte  başlangıcından  beri  tartışmalı  katılım 
senedinin  tartışmalı  bir  mevzuu  olmasından  dolayı,  ayrışmadan  68  yıl  sonra  dahi 
Kaşmir tartışmalı bir bölge olmaya devam etti. Bir taraftan, sonrasında Hindistan’ın 
Genel Valisi olacak olan Lord Mountbatten Prens’e katılımın Eyalet halkı tarafından 
oylamaya tabi olan  yerel bir mesele olarak kaldığını söyleyerek bu mirasa bir soru 
işareti  koydu.  Bir  diğer  taraftan,  Eyaletin  hatırı  sayılı  miktarda  büyük  bir  nüfusu 
bunu bir boyun eğiş bağı olarak algılamaya başladılar. Bu algılayış Şeyh Mohammad 
Abdullah’ın şaşalı kişiliğine bağlı olarak ilk başlarda etkin değildi. Ancak bu duygu 
hali  Hint  Birliği  ve  Jammu  ve  Kaşmir  Eyaleti  arasındaki  ilişkiler  gerilmeye 
başladıkça su yüzüne çıktı.  

---

 
 
145 
Ayrılıkçı  hissiyat  büyük  ölçekli  protestoları  ve  insanların  yabancılaşmasını 
tetikleyen Şeyh Mohammad Abdullah’ın (1953) görevden alınması ve tutuklanması 
dolayısıyla daha da güçlendi. Durum Şeyh Abdullah’ın yakın çalışma arkadaşı olan 
Mirza  Afzal  Beig’in  Hindistan  Eyaleti’ne  karşı  direnişi  örgütlemek  adına 
Referandum  Cephesi’ni  (1955-1975)  kurması  ile  daha  da  ciddileşti.  Bu  direniş 
‘Kutsal  Emanet”  ajitasyonu  esnasında  zirve  yaptı.  Seçim  boykotları,  işbirliğinden 
kaçınma  ve  protestolar  söz  konusu  dönem  boyunca  başkaldırının  yollarıydı.  Ancak 
ayrılıkçı strateji yirminci yüzyılda, 60’ların sonuna ve 90’ların başına doğru değişti. 
Artık  ayrılıkçılar  seçimlere  katılmaya  ve  Hindistan’dan  ayrılmanın  bir  mazereti 
olarak  seçimlerden  alacakları  yetkiyi  kullanmaya  karar  verdiler,  örneğin  bu  dönem 
esnasında  Jamaat-I  İslami  seçimlere  katıldı  ve  Kaşmir’in  Hindistan’a  katılımının 
koşullu ve geçici olduğu ve ancak Eyalet halkının arzuları doğrultusunda bu katılıma 
karar  verilmediği  doğrultusunda  kitleleri  mobilize  etmek  için  seçimleri  kullandı. 
Ancak bu  gibi ayrılıkçı  gruplar Şeyh Abdullah hayatta iken çok da ciddi bir tehdit 
haline  gelemediler.  Şeyh  Abdullah’ın  ölümü  diğerlerinin  faydalanacağı  bir  boşluk 
yarattı.  Kendisini  Müslüman Birleşik  Cephesi  (MBC) altında birleştiren böylesi  bir 
güç  söz  konusu  boşluğu  doldurdu.  Bir  çok  insan,  özellikle  daha  genç  kuşaklar  bu 
seçimlere, seçimde alınacak yetkinin ayrılık yönünde bir gerekçe sunacağı niyetiyle 
katıldı.  Devlet  idaresi  ayrılıkçılar  ve  aynı  zamanda  bazı  gözlemciler  tarafından  da 
seçim  sonuçlarını  manipüle  etmekle  suçlandı.  Bu,  gençlik  arasında  geniş  bir  hayal 
kırıklığına  yol  açtı  ve  militanlığı  tetikledi.  Kaşmir’de  militanlığın  yansımalarının 
birisi  yeni  siyasi  aktörlerin  ortaya  çıkışıydı.  Bunların  arasında  en  önemlisi  ise 
Hürriyet Partisi’ydi. 
 

---

 
 
146 
 
Elinizdeki  çalışma  Kaşmir  çatışmasının  tarihselliğinin  ve  doğuşunun  altını 
çizmeyi  amaçlamaktadır.  Mevcut  çalışmanın  esas  amacı  Kaşmir  halkının  neden 
Hindistan  ile  onca  yıl  yaşadıktan  sonra  geç  1980’lerde  Hindistan’ın  Kaşmir 
üzerindeki  egemenliğine  meydan  okumaya  başladığını  bulmaktır.  Hürriyet 
Partisi’nin önderlik ettiği mevcut  ayrılıkçı hareket  siyasi  özgürlük adına  Kaşmir’de 
1947  öncesinde  de  var  olan  mücadelenin  bir  uzantısı  mıdır?  Bu  çalışma  ayrıca 
Hürriyet  Partisi’nin  yirminci  yüzyılda,  1990’ların  başlangıcında  kurulmasına  neyin 
yol  açtığını  incelemeye  niyetlidir.  Hürriyet  Partisi’nin  ayrışmasının  ve  ayrılıkçı 
hareket  üzerinde  bunun  etkisi  de  aynı  zamanda  bu  araştırmanın  içerisine  dahil 
edilecektir. Silahlı direniş yanlısı olarak Jammu Kaşmir Özgürlük Cephesi (JKLF) ve 
siyasi  direniş  olarak  Tehreek-i-Hurriyat’ın  ortaya  çıkışı,  bunların  ideolojik 
yönelimleri,  Hürriyet  Partisi’nin  bu  iki  bileşeni  tarafından  kullanılan  kitlesel 
mobilizasyon  teknikleri  ve  kitle  tabanını  genişletmek  hususunda  bunların  faydaları 
da ayrıca bu çalışmada ele alınacak konulardır. Dahası bu çalışma Kaşmir ihtilafının 
çözümünde Hürriyet Partisi’nin rolü üzerine ampirik bir araştırmadır. 
Bu  amaçlara  ulaşmak  adına,  elinizdeki  çalışmada  kullanılan  metodoloji 
belgeler,  resmi  raporlar  ve  özellikle  ayrılıkçı  örgütlerin  önde  gelen  liderlerinin  ve 
Kaşmir’in  diğer önemli  kişilerinin görüşmeleri  biçiminde hem  yayınlanmış  hem  de 
yayınlanmamış  kaynakları  içermektedir.  Dahası,  ikinci  el  çalışmalar  da  objektif  ve 
tarafsız bir biçimde bu temaya dair olan çalışma boyunca dikkate alınmıştır. 
Bu tezin başlığı “Hürriyet Partisinin Keşmir Siyasal Hareketindeki Rölü: 
Hindistan  ve  Pakistan  Arasındaki  Anlaşmazlık  Bölgesi”dir.  Elinizdeki  çalışma 
Jammu ve Kaşmir’in siyasi tarihindeki ayrılıkçı bir örgüt olarak Hürriyet Partisi’nin 
rolünü  anlama  yönünde  bir  uğraştır.  Bunu  anlamak  için,  Kaşmir  ihtilafının  farklı 

---

 
 
147 
boyutlarını ve karmaşıklığını serimlemek gerekmektedir. Dolayısıyla araştırmacı tezi 
dört  bölüme  ayırmıştır,  burada  her  bir  bölüm  önceki  bölüm  veya  bölümlerle  bir 
bütünlük arz etmektedir.  
Giriş bölümü olan ilk kısım siyasi bir birim olarak günümüzdeki Jammu ve 
Kaşmir’in  oluşumu  ile  ilgilenmektedir.  Burada  çoğunlukla  Dogra  Eyaleti,  buranın 
doğası ve Dogra Eyaleti’ne karşı Müslüman eyaletler tarafından başlatılan özgürlük 
mücadelesine  odaklanılmıştır.  Söz  konusu  bölüm  Britanya  Hindistanı’nın 
bölünmesini inceleme altına alırken, ayrıca Jammu ve Kaşmir’in  nasıl da bir sorun 
olarak ortaya çıktığını ve bu eyaletin Hindistan ve Pakistan arasında sonradan nasıl 
bölündüğünü incelemektedir. Bunun yanı sıra, Kaşmir ihtilafının uluslararası boyutu 
da  tartışılmıştır,  burada  BM’nin  rolüne  odaklanılmıştır.  Kısacası,  birinci  bölüm 
modern Kaşmir ihtilafının tarihsel bir anlatımıdır. 
Başlığı Militanlığın Doğuşu: Tarihsel-Siyasi Faktörlerin Bir Analizi olan 
ilk  bölüm  Kaşmir’de  militanlığın  doğuşuna  yol  açan  tarihsel  ve  siyasal  faktörleri 
incelemektedir. Katılım,  referendum  sözü ve Kanun maddesi  370’nin  garanti altına 
aldığı  özel  statünün  aşınması  ve  demokratik  sürecin  ortadan  kalkması  Kaşmir 
halkının  yabancılaşmasının  tohumlarını  eken  bazı  tarihsel,  siyasi  ve  anayasal 
boyutlara sahiptir. Bu bölümde ele alınan can alıcı nokta Kaşmir’in siyasi tarihinde 
bir dönüm  noktası olarak düşünüşlebilecek olan 1987 Seçimi’dir. Elinizdeki  bölüm 
esasen en baştan itibaren eyalette var olan ayrılıkçı harekete odaklanacaktır. 
Hürriyet  Partisi’nin  Ortaya  Çıkışı  başlığı  altındaki ikinci bölüm Hürriyet 
Partisi’nin  oluşumu,  ideolojisi,  amaçları  ve  örgütsel  yapısını  incelemektedir.  Bu 
bölüm aynı zamanda ayrışmanın nedenleri ve yeniden birleşmek yolunda sarfedilen 
çabalar kadar Eyalet’teki ayrılıkçı hareket üzerinde bunun etkisini de araştırmaktadır. 

---

 
 
148 
Söz  konusu  bölüm  esasen  Hürriyet  Partisi’nin  iki  bileşeni  olan  Jammu  Kaşmir 
Özgürlük  Cephesi  (JKLF)  ve  Tehreek-i-Hurriyat  Jammu  ve  Kaşmir’im 
karşılaştırmalı  bir  incelemesini  yapmaya  odaklanmaktadır.  Bunların  ideolojik 
yönelimleri,  yöntemleri,  kitlesel  mobilizasyon teknikleri Kaşmir siyaseti üzerindeki 
roller ve etkileri aynı zamanda ayrıntılı bir şekilde tartışılmaktadır. 
Başlığı Barışa Giden Çoklu Patikalar olan üçüncü bölüm Kaşmir ihtilafının 
çözümü  için  Eyalet’teki  çeşitli  siyasi  güçlerin  önerdiği  farklı  siyasi  önerileri 
tartışmaktadır. Bunlar PDP’nin Öz Yönetim, NC’nin Özerklik önerileri gibi bazı ana 
akım siyasi  partiler kadar, JKLF’nin Bağımsızlık,  Tehreek-i-Hurriyat’in  Katılım  ve 
Sajad  Lone’nin  Elde  Edilebilir  Ulus  gibi  ayrılıkçı  örgütlerin  önerilerini  de 
içermektedir. Bu bölüm ayrıca insanlığın daha büyük çıkarları doğrultusunda Kaşmir 
ihtilafının çözümü için bir konsensusa ulaşmak adına bu önerilerdeki ortak noktaları 
incelemeye de çalışmaktadır. Çalışma ana bulguları özetleyen bir sonuç bölümü ile 
sonlanmaktadır. 
 
 

---

 
 
149 
ABSTRACT 
 
Today’s world is a nuclear world. Any war among nuclear powers may lead 
to a catastrophe. One such danger persists in South Asia, a region beset by conflicts 
among  its  members.  Kashmir  is  one  such  conflict  which  has  been  determining  the 
fate of South Asian politics. According to Bill Clinton, the former President of USA, 
Kashmir  is  the  most  dangerous  place  in  the  world  today  because  it  involves  two 
nuclear  powers  that  are  uncertain  about  one  another.  The  roots  of  Kashmir  conflict 
lie in the history of the subcontinent. With the lapse of British Paramountcy and the 
subsequent formation of two separate nations India and Pakistan, the State of Jammu 
and  Kashmir  emerged  as  what  Alaister  Lamb,  called  the  “disputed  legacy  of 
partition”  of  the  subcontinent.  The  indecision  on  the  part  of  the  Prince  Hari  Singh 
and  the  subsequent  tribal  invasion  led  Prince  to  sign  the  Instrument  of  Accession 
with Indian Union on October 26, 1947. However, Kashmir continues to be a dispute 
even after 68  years of partition because the deed of accession became controversial 
since  its  inception.  On  one  hand,  Lord  Mountbatten,  the  then  Governor-General  of 
India, put a question mark on the legitimacy of this relation by communicating to the 
Prince that the acceptance remains provisional subject to ratification by people of the 
State. One the other hand, a sizeable population of State started to perceive it to be a 
bond  of  subjugation.  This  perception  remained  dormant  in  the  beginning  primarily 
because of the towering personality of Sheikh Mohammad Abdullah. The sentiment, 
however, started to surface when the relations between Indian Union and Jammu and 
Kashmir State got strained.  

---

 
 
150 
The separatist sentiment got strengthened more by dismissal and detention of 
Sheikh  Mohammad  Abdullah  (1953)  which  invoked  large  scale  protests  and 
alienation of people. The situation deteriorated further, when Mirza Afzal Beig, close 
colleague  of  Sheikh  Abdullah,  launched  Plebiscite  Front  (1955-1975)  to  organize 
resistance  against  Indian  State.    This  resistance  reached  its  climax  during  ‘Holy 
Relic’ agitation. Election boycott, non-cooperation and protests used to  be ways of 
defiance  during  this  period.  However,  the  separatist  strategy  changed  towards  the 
end  of  60s  and  early  90s  of  the  twentieth  century.  The  separatists  decided  to 
participate  in  elections  and  use  electoral  mandate  as  a  justification  for  separation 
from  India  for  example  during  this  period  Jamaat-i-Islami  participated  in  elections 
and  used  elections  to  mobilize  people  towards  the  issue  that  the  accession  of 
Kashmir to India was provisional and temporary and is yet to be decided by popular 
wishes  of  the  people  of  the  State.  But,  these  separatist  groups  could  not  pose  any 
serious  challenge  during  the  life  time  of  Sheikh  Abdullah.  The  death  of  Sheikh 
Abdullah created a space for other forces to capitalize. One such force which united 
itself under the banner of Muslim United Front (MUF) filled the space. Many people, 
especially  the  younger  generation  participated  in  these  elections  with  the  intention 
that  the  mandate  will  give  a  justification  for  secession.  State  administration  was 
alleged by separatists and by some observers too, of having manipulated the election 
results.  This  led  to  a  wide  spread  disillusionment  of  youth  and  triggered  the 
militancy.  One  of  the  fallouts  of  militancy  in  Kashmir  was  emergence  of  new 
political actors. The most important among them is Hurriyat Party. 
The present study aims to highlight the historicity and genesis of the Kashmir 
conflict.  The  main  objectives  of  the  present  study  are  to  ascertain  that  why  after 

---

 
 
151 
living  many  years  with  India,  the  people  of  Kashmir  began  challenging  the 
sovereignty  of  India  over  Kashmir  in  late  1980s?  Whether  the  ongoing  separatist 
movement led by Hurriyat party is an extension of the pre-1947 Kashmir struggle for 
political  freedom?  The  study  also  intends  to  explore  as  to  what  led  to  the 
establishment of Hurriyat Party in the early nineties of the 20
th
 century? Split of the 
Hurriyat Party and its impact on the separatist movement is also included within the 
ambit of this research. Emergence of Jammu Kashmir Liberation Front (JKLF) as a 
proponent  of  armed  resistance  and  Tehreek-i-Hurriyat  as  political  resistance,  the 
ideological  orientations,  techniques  of  mass  mobilization  used  by  these  two 
constituents of Hurriyat Party and their utility in expanding mass base also included 
in  this  research.  The  present  work  is  also  an  empirical  investigation  of  the  role  of 
Hurriyat Party in the resolution of Kashmir conflict. 
To achieve these objectives, the methodology employed in the study include 
both  published  and  unpublished  sources  in  the  form  of  documents,  official  reports 
and  particularly  interviews  of  the  prominent  leaders  of  separatist  organizations  and 
other prominent personalities of Kashmir. Moreover, the secondary works were also 
taken  into  consideration  for  the  thorough  study  of  the  theme  in  objective  and 
impartial way. 
This  thesis  is  titled  “Role  of  Hurriyat  Party  in  Kashmir’s  political 
movement:  Kashmir  a  disputed  territory  between  India  and  Pakistan”.  This 
work is an effort to understand the role of Hurriyat Party, a separatist organization, in 
the political history of Jammu and Kashmir. To understand it, it is important to locate 
the  different  dimensions  and  complexity  of  the  Kashmir  conflict.    For  that,  the 

---

 
 
152 
research  has  been  divided  this  into  three  chapters  where  each  chapter  maintains 
coherence with preceding chapters.  
The  introductory  chapter  deals  with  the  formation  of  present  Jammu  and 
Kashmir  as  a  political  unit.  The  focus  is  mostly  on  Dogra  State,  its  nature  and  the 
freedom  struggle  launched  by  the  Muslims  of  the  State  against  the  Dogra  State. 
While  laying  down  the  partition  of  British  India,  it  also  analyses  how  Jammu  and 
Kashmir  emerged  as  a  dispute  and  subsequent  division  of  State  between  India  and 
Pakistan.  Along  with  this,  the  international  dimension  of  Kashmir  conflict  has  also 
been  discussed  where  the  role  of  UN  is  shown.  In  short,  the  first  chapter  is  a 
historical exposition of modern Kashmir conflict. 
The first chapter titled as Growth of Militancy: an Analysis  of Historical-
Politico  Factors,  analyses the historical and political aspects that led to the birth of 
militancy  in  Kashmir.  Accession,  promise  of  plebiscite,  erosion  of  special  status 
granted  by  Article  370  and  subversion  of  democratic  process  are  some  historical, 
political and constitutional dimensions which sowed the seeds of alienation in people 
of  Kashmir.  The  important  aspect  focused  in  this  chapter  is  the  Election  of  1987 
which  is  considered  to  be  watershed  in  the  political  history  of  Kashmir.  The  main 
emphasis  of  this  chapter  is  the  separatist  movement  which  was  present  in  the  state 
from the very beginning. 
The  second  chapter  titled  as  Formation  of  Hurriyat  Party  deals  with  the 
formation, ideology, objectives and organizational structure of Hurriyat Party. It also 
analyses  the  causes  of  split  and  efforts  for  reunification  as  well  as  its  impact  on 
separatist  movement  in  the  State.  The  main  focus  of  the  chapter  is  to  undertake  a 
comparative  study  of  Jammu  Kashmir  Liberation  Front  (JKLF)  and  Tehreek-i-

---

 
 
153 
Hurriyat  Jammu  and  Kashmir  which  are  two  constituents  of  Hurriyat  Party.  Their 
ideological orientations, methods, techniques of mass mobilization and their role and 
impact on the politics of Kashmir are also discussed elaborately. 
The third chapter titled Multiple Paths to Peace discusses various proposals 
suggested  by  various  political  forces  of  the  State  for  the  resolution  of  Kashmir 
conflict.  These  include  the  resolutions  suggested  by  some  mainstream  political 
parties  like  Peoples’  Democratic  Party’s  Self-Rule,  National  Conference’s 
Autonomy  as  well  as  separatist  parties  like  JKLF’s  Independence,  Tehreek-i-
Hurriyat’s Accession to  Pakistan and Sajad Lone’s Achievable Nationhood. It also 
tries  to  examine  the  commonalities  in  these  proposals  to  reach  a  consensus  for  the 
resolution of Kashmir conflict in the larger interest of humanity. The study ends with 
a conclusion which summarizes the main findings.