T c ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ Sİyaset biLMİ

 
 
7 
Müslüman topluluktan bir çok genç 1930’ların başında ülkelerine geri dönmüşlerdi. 
Bunlar Kaşmir dışından insanların öncülük ettiği toplumsal-siyasal hareketlere maruz 
kaldılar.  Evlerine  döndükten  sonra,  aynı  zamanda  dindaşlarını  güçlendirmeyi 
hedefleyen  faaliyetlere  giriştiler.  Okuma  Odası  Partisi’ni  (Okuma  Odası  Partisi 
Kaşmir’de başlayan özgürlük savaşı için ortaya çıkan ilk platformdu. Eylül 1930’da 
Aligarh  Müslüman  Üniversitesi’ni  bitiren  genç  mezunlar  tarafından  kuruldu)  Fateh 
Kadal’da kurdular (Mattu, 2002, s. 19) ve başkan olarak Mohammad Rajab’ı ve Şeyh 
Mohammad  Abdullah’ı  (Şeyh  Abdullah  1930’ların  başlarında  Kaşmir  Vadisi’ne 
döndükten sonra haklını despotik Dogra Devleti’nin hakimiyetinden kurtarmak için 
mücadele  başlatan  ve  Britanya  Hindistanı’nda  eğitim  görmüş  çok  sayıda  genç 
Kaşmirli  Müslümandan  biriydi)  partinin  sekreteri  seçtiler  (Hassnain,  2002,  s.  36). 
Tam  da  bu  dönemde  (1930’lar)  Jammu  ve  Kaşmir’deki  yeni  harekete  bir  yön 
sağlayan ve İslami sembollere tecavüzü içeren çeşitli olaylar patlak verdi (Jan, 2005, 
s. 58). 
Bu  dönemde  meydana  gelen  beş  kayda  değer  olay  eyaletteki  bir  devrimin 
ateşini yakmak için ihtiyaç duyulan kıvılcımı çaktı. Birincisi, Udhampur’da (Jammu 
ve  Kaşmir’in  bir  ilçesi)  önde  gelen  bir  toprak  beyi  eyaletteki  Dogralar  arasında 
huzursuzluk  yaratarak İslam’ı kabul  etmişti; ikinci olay Jammu’da patlak verdi, bir 
polis  görevlisi  belirli  bir  bölgede  düzenlenecek  olan  Eid  (Dini)  ayini  yasaklamıştı; 
üçüncü  olay  29  Nisan  1931’de  Jammu’da,  bir  komiser  yardımcısı,  Babu  Khem 
Chand,  içerisinde  İmam’ın  Firavun’dan  zalim  ve  zorba  bir  kral  olarak  bahsettiği 
‘Hutbe’yi (Cuma günleri camide dini lider tarafından okunan vaaz) İmam’ın Moulvi 
Ataullah  Şeyh  Bukhari  (Dini  Lider),  okumasını  engellemeye  çalıştığı  zaman 
gerçekleşti;  dördüncüsü  20  Haziran  1931’de  oldu,  bu  tarihte  Kutsal  Kuran’dan 

---

 
 
8 
sayfalar kamuya açık bir tuvalette bulunmuştu; ve beşinci olay 4 Temmuz 1931’de 
Jammu  Merkez  Hapishanesi’nde  vuku  buldu,  Maharaja  polisinin  Lambha  Ram 
adındaki baş polisi kendi komutası altında çalışan Müslüman bir polis olan Fazldad’a 
bazı nedenlerden ötürü kızmıştı. Ram Fazl’ın yatağını dürdü ve dışarı attı. Bu esnada 
Punj-Sura’nın  (Kutsal  Kuran’ın  beş  bölümünden  oluşan  bir  cilt)  yere  düştü.  Bu 
olaylar  Maharaja’nın  Müslüman  tebaasının  dini  duygularını  ayağa  kaldırdı.  Bunlar 
Jammu’da  düzenlenen  protestolar  ve  gösterilerdi  ve  hapishanede  yaşanan  olayın 
haberi  Srinagar’a  ulaşınca  kamunun  hassasiyeti  daha  da  artmıştı  (Saraf,  2005,  s. 
361). 
Bu  protestolara  kendilerini  Okuma  Odası  Partisi’nin  bayrağı  altında 
örgütleyen  bir  kısım  eğitimli  genç  öncülük  ediyordu.  Kaşmir’in  Mirwaiz’i  (baş 
imam) olan Molvi Mohammad Yusuf Şah da bu protestoları desteklemişti. Hem dini 
liderlik,  hem  de  eğitimli  gençlik  bir  süre  Müslüman  kitleleri  seferber  edebilmek 
adına beraber çalıştılar (Jan, 2005, s. 58). Bu günler içerisinde, Kaşmir Müslümanları 
arasından  bir  liderlik  ortaya  çıktı.  Okuma  Odası  Partisi  Anju-mani-Nusrat-ul-Islam 
(bu 1905’de Kaşmir’in merhum Mirwaiz’i, Moulvi Raspol Şah tarafından kurulan en 
erken tarihli ve en önemli toplumsal-dini örgüttü. Anjuman’ın (Dernek) esas amacı 
Kaşmir’in Müslüman topluluğunun toplumsal-dini refahını sağlamaktı) (Khan, 1980, 
s. 60) ofisinde 20 Haziran 1931 tarihinde bir buluşma çağrısı  yaptı, burada Ghulam 
Ahmad  Ashai,  Şeyh  Mohammad,  Abdullah,  Moulvi  Mohammad  Yousuf  Şah, 
Mirwaiz  Hamdani  ve  Syed  Hassan  Şah  Jalali  Kaşmir  Müslümanlarının  bütün 
toplumsal-siyasi  meseleleri  ile  ilgilenecek  olan  temsilciler  olarak  seçildiler. 
Temsilcileri  halka  tanıtmak  için,  21  Haziran  1931’de  Khanqah-i-Mulla’da  (burası 
Kaşmir’e İslamı getiren bir aziz olan Syed Ali Hamdani’nin anısına inşa edilmiş bir 

---

 
 
9 
tapınaktır.  Fateh  Kadal  Srinagar’da  bulunmaktadır)  bir  miting  düzenlendi.  Mitinge 
30.000 insan katıldı (Khan, 1980, s. 129). Bu mitingde, Şeyh Mohammed Abdullah 
ve diğer liderler halka Müslümanların çıkarlarını savunmak adına sadakat içerisinde 
çalışacaklarına dair yemin ettiler (Abdullah, 2006, s. 30-31). Okuma Odası Partisi ve 
onun  süregiden  mücadelesinin,  dolayısıyla,  kendi  siyasi  mevcudiyetlerinin  farkında 
olan  korunmasız  ve  eğitimli  Kaşmir  gençlerinin  çabalarının  sonucu  olarak  ortaya 
çıktığı  anlaşılmalıdır  ve  Şeyh  Abdullah’ın  ve  kendisinin  liderliğinin  bu  direnişte 
hayati bir rol üstlendiği belirtilmelidir. 
Bu koşullar altında Kaşmir siyasi  tarihinin  önemli  olaylarından birisi patlak 
verdi. Tam toplantı bitmek üzereyken, Abdul Qadir (Abdul Qadir Khan Peshawar’a 
atanmış  Yorkshire  Alayı’ndan  Binbaşı  Butt  isimli  bir  İngiliz  ordusu  subayının 
emrinde  çalışıyordu)  (Khan,  1980,  s.  130)  adlı  Kaşmir  dışından  bir  Müslüman 
sahneye  geldi ve izin  aldıktan sonra ateşli  bir konuşma gerçekleştirdi. Maharaja ve 
haksız  yönetimi  aleyhine  konuştu.  Qadir  insanlarda  Maharaja’ya  karşı 
ayaklanmalarını ve kendisinin insafsız rejimini devirmelerini istedi. Dört  gün sonra 
25  Haziran’da,  toplumsal  ve  dini  kargaşa  çıkarmak  suçundan  tutuklandı.  Qadir’in 
tutuklanması  kendisinin  salıverilmesini  isteyen  vadi  halkı  arasında  büyük  bir 
karışıklığa neden oldu (Abdullah, 2006, ss. 84-85). 
Abdul  Qadir’in  yargılanmasına  Srinagar  Oturum  Mahkemesi’nde  6  Haziran 
1931’de  başlandı,  ancak  mahkeme  duruşmalar  sırasında  büyük  bir  kalabalığın  da 
hazır bulunmasından ötürü ertelendi (Khan, 1980, s. 131). Mahkemedeki duruşmaya 
sıradan  halkın  gittikçe  daha  da  büyüyen  ilgisine  bağlı  olarak  bir  sorun  ortaya 
çıkacağı  beklentisi  içerisindeki  otoriteler,  diğer  duruşmaların  Srinagar  Merkez 
Cezaevi’ndeki özel bir odada kamera karşısında yapılmasını emrettiler. 13 Temmuz 

---