T. C. İStanbul cumhuriyet başsavciliğI (cmk'nın 250. Maddesi İle Yetkili)

X 34 ŞAHIS( devam ediyor):…(09.10-09.16 anlaşılmadı)

HASAN ÖZGÜNEŞ devam ediyor: Onu söyledik 09:16

X 34 ŞAHIS( devam ediyor): 09:18 Yani orda mı kırılma noktası

HASAN ÖZGÜNEŞ devam ediyor: 09:19 Birinci kırılma noktası o ama ..(anlaşılmadı) köklü kırılma aslında bu dönemde başlıyor. Yani Kürdistan da fazla mesela diyelim ki Yezid yada Muaviye ile Ali arasındaki savaşta Kürdistan işin içerisinde değil. Belki inanç boyutu ile bir farklılaşma yaşıyor ama kırılmalar bu Yavuz Selim döneminde başlıyor. Direk zaman direk birbirini öldürme direk ayrışmalar daha çok bu tarihte başlıyor kürdistanda. O manada söylüyorum.ikinci kırılma bu. Birinci kırılma bütün İslam alemi açısından elbet ki Ali ile Muaviye arasındaki savaştadır. Ama kürdistanda ki esas kırılma aklımızdaki bu Yavuz ile Şah İsmail arasındaki iktidar savaşında meydana geliyor ve devam ediyor. Bu gün bile bitmiş değil arkadaşlar. Bugün bile gönülde devam ediyor. Zaten kademe kademe gerçekleşti. Şimdi değerli arkadaşlar sonuç olarak dedik kürtler bağlı beylikler biçiminde 300 yıl yaşadılar. Kısmi bir özerklik var. Kendi kültürlerini koruyorlar. Ama Alevilerin zarar görme durumu var bir bütün olarak bu savaşta diğer bi özellik yani bizim kürt alevi sünni çelişkisini böyle işaret ettikten sonra diğer önemli bir olay Osmanlı Safevi tehlikesini sınırlandırıyor ve Anadolu devleti olmaktan çıkıyor. 1516 da hemen iki sene sonra Memlüklüleri Mısır’da yenmiş. Hemen bir sene sonra Suriye pardon 1516 Suriye’de Memlüklüleri yeniyor. 1517 Mısırlıları yeniyor ve halifeliği islamdan alıp getirip Osmanlı saraylarına koyuyorlar. Daha önce sultandılar bu sefer o kutsal postniş postniş diyorlar Alevilerde de yanılmıyorsam var. Postniş soranice bir kelimedir bizde kullanırız. Yani taht yerine kullanılır. Aslında o dönemden sultanlar genellikle böyle bir bu günkü kumaşlar yoktu bir geyik derisi yada koyun derisi post halinde sererlerdi üzerine otururlardı. Onun için postniş derlerdi yani kürsü anlamında taht anlamında şimdi mesela halifeliği de getiriyorlar ve bir imparatorluğa dönüşüyorlar. Kürdistanda ilişkileri artıyor bir iltifat haline geliyor. İkincisi Memlüklüleri yeniyor. Suriye’yi ele geçiriyor. Üçüncüsü Mısır’ı ele geçirerek halifeliği ele geçiriyor Mercidabık evet ve Ridaniye mesela iki savaştan bahsediliyor arka arkaya birer yıl içerisinde biri 16 oluyor 1516 diğeri 1517 Mercidabık ve Ridaniye savaşları dolayısı ile Osmanlı artık nem kürdistan da hem Arabistan’da hem mısır üzerinden Afrika’yı ele geçiriyor ve imparatorluğa dönüşüyor. Şimdi niye önderlik diyor ki Türk-kürt ittifakları hani şimdi aleviler ittifakın içerisinde birinci derecede yok ama genel çoğunluk sünni olduğu için yüzde sekseni doksanı içindedir işin. Dolayısı ile önderlik her türlü söylüyor. Yani bu ittifak ile kürtler Kürtlük kazanmıştır, ama Türkler yüzde beşyüz kazanmıştır. Birincisinde neyi gördük Anadolu’yu devlet oldular güçlü bir devlet.(..anlaşılmadı.) bu ikinci intibakta neyi görüyoruz. Safeviyi sınırlandırıyor. Kürdistanda intibak halindedir. Mısır’ı ele geçiriyor kürdistanı ele geçiriyor. Efendim afrikanını kuzeyini ele geçiriyor ve zaten Kanuni Yavuz’un oğludur. O şimdi yüzyıl muhteşem yüzyıl o Kanuni dedikleri bu lanetli Yavuz’un oğludur. Şimdi Yavuz öyle bir adamki Yavuz yani güçlü demek Türkçe’de zeki çelik çevik, kurnaz hani sultan dedik hatırlayın istanbul fatihi şeyhülislama ne fetva vermiştir. Tahtın selemati için kardeşleri karındaşalarını bu amcazadelirini amcaoğullarını öldürmekte herhangi bir günah yoktur. Dolayısı ile 300 yıl boyunca kendi kardeşlerini bile oğullarını bile öldürdüler. Yavuz o kadar …..(anlaşılmadı) 17 tane kardeş ve çocuğunu öldürmüştür. Yani herşey var hırsızlık var yalan var hile var katillik var ne ararsan var yani. Şimdi detaylara inilmiyor. Herşey var işin içinde. Bu Yavuz öyle bin insanki iktidar için babasını beraberinde Mısır seferinde çıkarıyor diyor burada kalırsam babasını deviriyor önce diyor burada bırakırsam olaki ben seferdeyken tahta geçer. Babasını götürüyor Suriye’de zehirliyor. Babasından kurtulmak için. Sonra on yedi tane kardeşini ve çocuğunuda öldürüyor. Gözünü dikmesin tahta. Şimdi mesela egemen devleti zihniyet nasıl yorumluyor bunu yavuz bir adamdı akıllıydı iktidarı elinde tutmak için ne kahramandı babasını bile gözden çıkardı. Helal olsun bu adam ne adammış. Erkek dediğin bu olur. Osmanlı tarihi böyle bir tarihtir. Dünyanın en meşhur dünyada diploma almıştır. Dünya zihniyeti öyle olduğu için plakette almış. Dün televizyonda tartışıyorlardı. (..anlaşılmadı)anlatıyordu diyordu işte bunları öldürmek tahtı sağlam tutmak imparator olmak için gerekliydi aksi takdirde kardeş kavgaları ile bölünmeler meydana geldi. Bu bir mecburiyetti ve iyi düşünülmüş bir formüldür bu. En büyük dünyaca kabul edilmiş tarihçi konuşuyordu böyle şimdi ismi aklıma gelseydi. Türk tarihcisi böyle yaşlı başlı …(anlaşılmadı) var siyasalda. Ustalıcamıdır nedir. Neyse yani Türklerin en müthiş tarihcisi böyle dün akşam televizyonda teke tekte İlbey ORTAYLI …(anlaşılmadı) dünyada sertifika almış plaket almış tarihci diye böyle yorumluyordu. Şimdi niye bunu söylüyorum. İşte dünyanın egemen zihniyeti budur. İktidar içir babanımı öldürürsün ananımı öldürüsün halkımı öldürüsün öldür. ilber ortaylı . Evet şimdi dün bunu böyle tartışıyorlardı. Yani tabi sadece onu dinleyerek onları kavramış değilim. Osmanlı işte Selçuklu tarihi Türklerin tarihini bir bütün olarak biraz incelemiş olan bir insan olabilmeli. Mantık o mantık işte iktidar olabilmek için büyümek için gasp etmek için talan etmek için herşey mubahtır. …(anlaşılmadı) 1500 lerde İspanya’da bir devlet kitabı yazıyor. Devlet diye …(anlaşılmadı) zihniyet ordan kaynaklanıyor. Diyor iktidarı elimizde tutmanın için devleti yönetebilmemiz için ne yaparsanız geçerlidir. Hani mübahtır diyorlar Türkçe’si geçerlidir. Şimdi dolayısı ile bunlarda aynı zihniyetin devamıdırlar. Kimi öldürürsen öldür yeterki iktidar ol. Şimdi dolayısı ile ..(anlaşılmadı) çarpık zihniyeti açığa çıkarmak farklı bir tarih mantığını ortaya koymak için çabalıyoruz. Harzem ve Moğolların dönemi mesela biz tabi birinci ve ikinci Türk ittifakını anlattık sonuçlarınıda en azından bir kısmını hatırlarsanız Türkler için korkunç kazanım söz konusu kürtler için sınrılı bir kazanım sözkonusu tabi kürdistan tarihte geçmişte gördüğümüz savaşla sınırlı değildir. Osmanlı Safevi savaşını görüyoruz şimdi. Tabi doğudan bu sefer hani bizans atıda biraz sınırlandırıldı. Güneyten fazla bir tehlike yok. İslamlaşma var beylikler kendilerini sürdürüyorlar. Bu sefer Safeviler doğuda var. Batıda Osmanlı var yeni bir dönem. Fakat ta doğudan şeyler geliyor işte Harzemşahlar. Harzemşahlar kürdistan üzerinden bir on yıllık dönem çekirge sürüleri gibi geçiyorlar ve her tarafı talan ediyorlar. Bunu duyan Moğollular bu sefer Cengizhan 1256-57-58 diyen var 1200 diye de düşünebilirsiniz. Şey yapıyorlar doğudan gelip bu Harzemşahların peşine düşüyorlar bu sefer Harmzemşahlar kürtlerin direnişi karşısında hem arkadan gelen Moğol istilası karşısında ne yapıyor Azerbeycan’a sığınmak zorunda kalıyor. Kuzeye gidiyor ama Moğollar şimdi değerli arkadaşlar yine ben hem yaşlılarımızdan bunu duymuşum moğollarci ve sözcüğü var kürtçede moğolarci. Moğolarci demek yamyam herşeyi yutan,talancı,obur aklınıza ne kadar kirlilik gelirse o işte. Mesela bizim masallarımızda nineleremiz anlatırlar, çocukları korukutmak için “Hış be moğolarci ve be de” (sus yoksa moğollar seni için gelecekler) moğollar nasıl biz eskiden “rome reş” diyorduk, şimdi doğudan moğolarciler geliyordu moğollar. Moğollar kürdistana geldiklerinde hani o bir deyim var ne üzerine baş bilmem taş üstünde taş gövde üzerinde baş mı bırakmazlar, moğollar çekirge sürüleri gibi gelip kürdistanı değil insanlar ile hayvanı ile belki bitkisi ile belki binlerce yıldır elde ettiği kültür değerleri ile binası ile yakıp yıktılar. 22:07

X 34 ŞAHIS( devam ediyor): 22:09 Bu Tatarlar değil mi moğollar

HASAN ÖZGÜNEŞ devam ediyor: 22:10 Moğollar. Şimdi Moğollar sadece kürdistanı yakmadılar yıkmadılar. Bağdata gittiler mesala orda Abdül Kadir Geylani var bir tarikat şeyhidir. Sonra kürdistanada önerileri gönderiyor. Onun tarikatını at ahırı yaptılar. Yani Araplardan tutayım kürtlere kadar önüne kim geçtiyse hepsini kırıp geçtiler. Ardından üçyüzlerden sonra ikici bir dalga bu sefer Hülagü Han geliyor. Yine kürdistanı yine aynı oda Moğoldur. Oda taş üstünde taş bırakmıyor. Şimdi bu harita ne kadar gerçekci onu bilemiyoruz. Biz bir İngilizlerin google da dünya ile ilgili bu konular ile ilgili haritaları var. Bunu biraz ordan çıkardık. Yani Moğollar o dönem 200-300 yıl içerisinde istila ettikleri alanları gösteriyorlar. Şimdi bunlar gidip yakıyor yıkıyor. Adeta yani görüyorsunuz bütün Asya’yı Hindistandan tutalım Çin Japonya Rusya orta doğu Arabistan’ın bir kısmı kürdistan İran ne kadar eline geçtiyse bütün bir doğu kıtasını diyebiliriz adete Asya kıtasını taş üstünde taş bırakmazlar. Yani bunlar bir ara Osmanlılar ile savaşıyorlar Ankara’ya kadar geliyorlar ben özet olarak geçiyorum çünkü yetişemeyecez. Ankara’da II. Beyazıt ile savaşıyorlar. Ankara yakınlarında Beyazıt yeniliyor. Kürdistanda Türk ordusunun bizim halkımıza yaptığı o meydanlara çırıl çıplak çıkma hikayesi aklıma gelir. Bu Moğollor Osmanlı ordusunu II. Beyazıtı yenilgiye uğratınca esir alıyorlar ve ilk defa hanımını beraberinde getiriyormuş savaşa, dolayısı ile onun hanımını getirip ordunun önünde çırılçıplak yapıp dans yapacaksın diye oynatıyorlar ve tarihçiler diyorlar 1-2 yıl içerisinde kahrından öldü II. Beyazıt. Şimdi bu kültür böyle yani. Böyle yani egemenlerin kültürü bu. Bugür mesela Türkler yada İranlılar yada bir başkası kim neyse diğer yine diğer halklar önünde bizim üzerimize bunu gerçekleştirebiliyorlar maalesef. Yani bunu niye anlatıyorum değerli arkadaşlar işte görüyorsunuz yani güneydan talan Romadan talan, efendim doğudan Hülagü Han geliyor Cengiz han geliyor kürdistanı talan ediyor. Taş üstünde taş bırakmıyor. E şimdi kürtler zaten zihinsel olarak bir egemen kesim işbirlikçi hale gelmiş bölük pörçük emirlikler sistemini sürdürüyorlar. Her birinin elinde 5000 asker 10000 asker en çok toplayabilen 20 000 asker bunlar daha büyük halklar haline gelmişler nüfus olarak 100 000 ordu 200 000 ordu 300 000 orduyu 500 000 kadar orduyu topluyabiliyorlar. Şimdi sen 5000 ile 2000 ile ne yapacaksın. Hiç bişi yapamassın çünkü kılıç kalkandır bu. Adeta güreş gibidir en güçlü adama 5 kişi saldırır ise yere yatırır. Dolayısı ile kürdistan bir türlü hem zihinsel olarak birlik yakalayamadı , hem bu savaş talanları yüzündün insan (anlaşılmadı) kaybetti, ekonomisini kaybetti hep bölündü parçalandı zayıf düştü. Şimdi burada tabi bu Safevi-Osmanlı ilişkisini gösteren bir harita dedik işte Safeviler hani harita gösteriyoruz, şurası kürdistan bu tarafta Osmanlı var burasıda İran Safevilerin o Şah İsmail’in kurduğu imparatorluktan bahsediyoruz. Kuzeyden dedik Özbekler Şaybey komutansında saldırı düzenlediler. Bu taraftan Osmanlı geliyor. Bu tarafta kürdistatn halkının sünni kürtlerden ……(anlaşılmadı) dolası ile Osmanlı ile Safeviler arasındaki o merkez savaşı bu sefer iktidar savaşından dolayı da hem alevi kürtler hem sünni kürtler elbetki bir bölünme yaşadılar ve ordan da çok büyük bir kayıp sözkonusu oldu. Buda Şah İsmail’dir …(anlaşılmadı) 27:22

X 34 ŞAHIS( devam ediyor): 27:23 “Mamoste (öğretmen) ewik te kiriye İsmailo Şah İsmailo tepki di çıye. Mesala Tırk diwin Şah İsmali Tırka aslı ho Tırka wıke Şah ..(anlaşılmadı) şah İsmail onra diwin bişenki Tırkanın ansiklopedi” …(anlaşılmadı) ( hocam o Şah ismail hakkında diyorlaki aslı Türk bunun tepkisi kime ansiklopedi yazıyor )27:49

HASAN ÖZGÜNEŞ devam ediyor: 27:50 Siz geçen ders olmadığınız için biz bunu biraz açtık. Türk tarihçileri tabi bunu belgeli ve secereli olarak söylüyorlar diyorlar şah İsmail bir kürt beyinin oğludur. Tarikat sahibidir, kürttür. Şimdi Türklerde kendisine mal etme güçlü kişilikleri hep kendisinden kalma karma anlayışı her zaman var. Şimdi mesela sultanın meddahı şairi diyeyim Arap Sultanını ne Horosanı’ydı Ebu Müslim Horosanı öldürtükten sonra diyor sizin atalarınız olan kürtler kem gözle baktılar. Sende onlar gibisin onun için seni öldürüyoruz. Yani kürt olduğunu ifade ediyorlar. Biz bütün Türk-kürt tarihini araştır hepsini Türttür. Mesela bunuda Türk sayarlar. Kürtlerin o anlayışı var o biz kürtmüydü Türkmüydü olmaktan ziyade daha çok mezhep anlayış iktidar üzerinden değerlendiriyoruz. Yüzde doksan taripçiler kürt olduğunu söylüyorlar. Yüzde onluk bir payda Türk olabileceğini Türkmen olabileceğini söylüyorlar. Tabi bu bir tartışmadır. İlerde araştırdıkça belki elimizde farklı belgeler çıkar mesela sadece kürt tarihçilerin yada kimi islam tarihçilerinin esas alarak sonucu ilan etme belki zor olabilir biraz araştırma gerektirir. Mesela acaba avrupalılar ne diyorlar acaba rus tarihçiyeri ne diyorlarbiraz ordan da araştırılırsa belki ilerde şey çıkabilir. Yani açığa çıkabilir ama şu anki veriler yüzde doksan oranında kürt. Şimdi tabi bazı isyanlar ile işte bu canpolatoğlu isyanı Kilis ve Antep bölgesinde yine alevi kürtler şimdi onlara yine bölücü diyorlar ya hala Lübnan’da …(anlaşılamadı) canpolat televizyonunda çoık meşhur olarak çıkıyorladı. Onların döneminde yapılan yani o dönemde 1600 lülerde bir isyan sonra göç etmişler. Dımdım kalesi ise zindanı bu Safeviler döneminde gerçekleşen bir isyan arkadaşlar yine önemlidir bu. Şu bakımdan sosyolojik olarak bir direniç kalesidir dımdım 1610 da bi ara ne cengizlerin derler ona. İsmine bir bakayımda. İsim tutamıyorum. Bu Urmiye gölünün yanında urumiye şehrine yakın bir yer arkadaşlar. altın kolu Emirhandır. Bu bey daha önce İran’a karşı savaşan ..(anlaşılmadı) beylerine yardım etmiştir. Yardım ettiği için kolunu kesiyorlar. Sonradan biraz da bu Safevi beyleri ile bir akrabalık ilişkisi varmış heralde yiğenleri oluyormuş. Sonradan affediyorlar. Ona bir altın kol takıyorlar. Bir bölgeyi ona veriyorlar git kendine kale yap. İstersen bir bey olarak yaşa. Kürtçe kitaplarda hikayelerde yazar. Dedelerimizin diyelim anlattıklarına göre söylüyorum. Onun bir şarkısı da var kitabıda var, destandır. İşte hikayenlendirirler demiş bana bir öküzün derisi büyüklügünde bir yer verse yeterlidir. Demiş nedir o, git bi şehir senin olsun. Sonra bu işte anlattıklarına göre bu o derinin tümünü ip haline getiriyormuş, yani küçültüp küçültüp ip halinde. Ondan sonra sağa sola dört çerçeve asıyor büyük bölge kendisine mal oluyor ve içerisinede bu kaleyi yapıyor. Özelliği şu arkadaşlar mesela özgürlük için, 32:08
X 35 ŞAHIS: 32:08 Bişey söyleyecem hocam

HASAN ÖZGÜNEŞ devam ediyor: 32:09Buyurun

X 35 ŞAHIS( devam ediyor): 32:12 Talep nerde yapılıyor.

HASAN ÖZGÜNEŞ devam ediyor: 32:13 Efendim

X 35 ŞAHIS( devam ediyor) 32:14 Nerede yapılıyor

HASAN ÖZGÜNEŞ devam ediyor: Urmiye gölünün hemen bu tarafında. Doğusuna doğru düşüyor.
X 35 ŞAHIS( devam ediyor): 32:22 Bu deri ipek halinde sanırım şey içinde kullanılıyor. Anadolu hisarı içinde kullanılıyor. 32:28

HASAN ÖZGÜNEŞ devam ediyor: 32:29 Olabilir yani birbirlerinden örnek almış olabilirler. Bu hikayede o geçer. ..(anlaşılmadı) gider Urmiye bölgesini sonradan ele geçiriyor. Biraz egemenliğini büyütüyor. Sonra tabi İran Şahı bir tehlike olarakgörüyor bunu ve üzerine gidiyor 11 ay kuşatıyor. Direniyorlar en son içerden o İran Şahının bir ajanı varmış. Onlara demişki dıyardan su geliyor. Eğer siz o kaynağın suyunu keserseniz onlar teslim olurlar diye. Hiçbir biçimde teslim olmuyorlar. En son suyu kesiyorlar. Önemli kesim erkekler çarpışa çarpışa hepsi şehit oluyorlar. Geriye kalan kadın ve çocuklarda aynı dersim kültürü gibi bir çok kadın kendini kayadan atıp Türk devletinin eline geçmeyeyim diye bunların hepsi yaşlılardır şudur budur kayadan kendini atıyorlar. Yani biz onların eline düşmeyelim. Ya özgürlük ya ölüm ve hepsi ölüme gidiyorlar. Bu onun için destanlaştırılmıştır. Onun kürtçe destanıda var piyasada kitap olarak. İsteyen arkadaş inceleyebilir. Şimdi değerli arkadaşlar Safevilerden sonra bir ara 1729 diğelim bir Nadir Şah bir Türkmendir. İran’a belli oranda bir hakimiyet sağlıyor. Kürtlerle olan ilişkilerinde işte birkaç çatıyma meydana geliyor. Evdelan- kirmanşa yöresinde evdelan beyliği ile. Zaman zaman onların beyliklerini kabul ediyor. Doğu kürdistandaki zaman zaman tartışıyorlar böyle (34.20-34.23 anlaşılmadı) yani bir Türkmenler dönemi de var. Kısa boylu bir dönem 1700 dolaylarında. Çok uzun ömürlü değil 20-30 yıllık bir süredir. Ondan sonra ortaya şey çıkar arkadaşlar. biz biraz hızlandıracaz çünkü yetişemeyeceğiz. Kürd zendi beyliği bakayım onu görebilicekmiyim. Nadir şah dönemi. Şimdi tabi ona geçmeden önce tabi arkadaşlar bu Kasr-ı Şirin hikayesini anlatmak lazım. Belki çok duymuşsunuzdur Kasr-ı Şirin duymuşsunuz değil mi? Şimd iKasr-ı Şirin bu kirman şah varya arkadaşlar güneyde bir böydür küçük bir kasabadır aslında. Ama sürekli olarak bir yazlık yer olarak beylerin gidip dinmediği bir alan. Arkadaşımız biraz şey yapıyor. Senin uykun geliyor heralde. 35:43

X 35 ŞAHIS( devam ediyor): 35:44 Başım ağrıyor hocam.

HASAN ÖZGÜNEŞ devam ediyor: 35:45 Hım geçmiş olsun arkadaş. Bu dedik safeviler ile kürtler arasında Osmanlı arasında sürekli bir savaş vardır. Yani egemenlik savaşı. Safeviler kürsdistan üzerinden ta Tokat Sivas Amasya’y kadar egemenlik kurmak istiyorlar. Osmanlılar ise onları sınırlandırmak istiyorlar. Tabi defalarca Safeviler kürdistanın önemli bir kısmını ele geçiriyorlar. Bu sefer ..(anlaşılmadı) geliyor. Karşı tarafa İran ele geçiriliyor doğu kürdistanın tümü ele geçiriliyor dönem dönem. En son 1639 gelindiğinde en az kürdistan üzerinde 20’nin üzerinde sefer düzenlenmiş karşılıklı olarak. Biri yenilmiş bu sefer geri çekilmiş toparlamış kendisini tekrar hücüma geçmiş diğer tarafa bu sefer kıyıma o geçer. Yani kürdistan sahası bu dönemde bile önemli oranda ..(anlaşılmadı) ve aynı zamanda iki güç arasında bir egemenlik sürdürme savaşıdır. Hani mirilik sistemi devam ediyor. Kendilerini yaşatıyorlar. Ama yine rahat değiller. Yani bu sefer bunlar saldırıyorlar. Öbür taraftan diğeri karşı saldırıya geçiyorlar. Yine arada ezilen yine kürtler oluyor tabi onlar da kayıp veriyorlar fakat esas savaş kürdistanda olduğu için savaş nerdeyse en çok orası kayıp ediyor. Dolayısı ile bir ara 639 da anlaşıyorlarbu günkü sınır dediğimiz Türkiye ile İran arasındaki sınrıda fazla bir değişiliklik olmamış. Sadece o Ağrı bölgesinde Cumhuriyet döneminde bir değişiklik yapıldı. Küçük Ağrı Türkiye’ye verildi. Onun ötesinde bu sınır 639 dan bu yana değişmemiş ve ilk kez kürdistan resmi düzeyde Osmanlı ile safeviler arasında ikiye bölündü. Doğu kürdistan İran’da kaldı. Günrey batı kürdistan kuzey batı kürdistan da Osmanlı tarafında kaldı. Şimdi mesela o dönemde Ahmedi Hani var. 1650 lerde Ahmed-i Hani var. Bir şiir yazıyor tabi kürtçe biraz modern kürtçeye çevirdik. Şöyle diyor. O zaman Ahmedi Hani de ulusal bilinç gelişiyor arkadaşlar çok ilginçtir. Biz hala uluslaşmayı bu gün bile tamamlayamadık. Ahmedi Hani bir aydın olarak o dönemde bu savaşlardan bu dağınıklıklardan ızdırap duyuyor ve bir şiir yazıyor;

Tase cıwi awa zelal

Ne hatım be hewza kew seri

Le hatına Kasra Şirin

Le nawinım ….(anlaşımadı)

Bişti rojan ne bu dari mırın hoşe je emberi

Şu anlama geliyor yani vatanımın berrak bir tas suyunu cennettin kevser suyunun havuzuna değişmem. Hani bilirsiniz kevser suyu cennetin suyu olarak bilinir. Kasrı Şirin anlaşmasında hiçbir kurtuluş ve umut görmüyorum. Günümüz karardıktan sonra ölüm cennetin amber sefasından daha iyidir. Amber miski amber yine koku olarak islamiyete göre cennetin kokularıdır. Hala mesela bu sofu takımı sürekli olarak bu miski amberi ceplerinde taşırlar ya ordan kaynaklanıyor. Şimdi mesela burda haykırış var. Haykırış neye karşı bu bölünmeşe karış dana 1639 larda ahmedi kaninin uluslaşma fikrini bu dönemde sadece bu değel mesela ikinci şiirinde diyor eğer bizimde bir liderimiz bir sultanımız olsaydı yani arapların iranların yönetiminde kayma yerine kendi kendimizi yönetirdik. O dönemde mesela ben tabi biraz tarif ederek söylüyorum şiiri ezbsere bilmiyorum. Ama bu manaya gelen bir şey söylüyor. Dolayısıyla o dönemde ammedi kani daha 1650 lerde değerli arkadaşlar bir ulusal uyanış fikri doğuyor. Bir dikkat edin avrupada uluslaşma fikri 600 lerde başlıyor 650 lerde 700 lerde. Yani 1700 1600 lerden bahsediyorum. Sonra 1800 lerde güçlü hale geliyor. Aslında bir kürt aydını olarak o dönem uluslaşma fikri beyninde gerçekleşiyor. Yazıyor çiziyor ama dinleyeni yok. Kavrayanı yok anlayanı yok. Yani belki en büyük ızdırapta o. Zen devleti. Şimdi arkadaşlar bu zen alevi bir kürttür. Horosana sürgün edilmiştir lor bölgesinden. Gerçekten dönemin en demokratik devletidir. Hatta kendisine özgürlüğün ve adaletin devleti denir. Zent devleti. Meclisi var yani ilk defa böyle mesela elki gutilerden sonra o 2500 kürt tarihinden sonra ilk defa bir meclis oluşturuyor. Kuruluşuda 1750-1794 maalesef 44 yıllık bir. Safeviler tarafından Horosan’a sürgün edilir. Ondan sonra geri gelir. Ve devletini kurar başkenti de Şiadır, üç tane temel özelliği bir hem kendisi hemde kurduğu sistem eşitlikçi bir yapıya sahiptir. Yani hep sosyalizm diyoruz ya, işte alevilerin özelliğinde biraz eşitlikçilik var. Kürt alevisinde. Bu Şialardan bahsetmiyorum bu Arapların Şialığı yada iranlıların Şialığı. kürtlerin aleviliğinde bir doğallık hala var. Farklı inançlara yönelik bir ayrım yapmama. Bu çok önemli. Mesela bugün biz bunun üzerinde gidiyoruz. Kadınlar orduda yer alırdı bunun için Afganlıların alay etmelirine maruz kalmışlardır. Kürtler için kadınların arkasına saklananalar derlerdi. Şimdi mesela ne kadını iş sahibi yapma ders sahibi yapma kendisine rol biçme anlayışı var. Hem farklı dinlere mezheplere tolerans var. HEM BİR MECLİS DEMOKRATİK SİSTEM GELİŞTİRİYOR. Bayrağıda aslan ve güneştir. Mesela biz hala güneşin çocuklarıyız diyoruz ya onlar güneşi unutmamışlar. Kendilireni bir güçlü aslan ile özdeşleştirmişler. Ama güneşi unutmamışlar. Zen devleti o dönem değerli arkadaşlar görüyorsunuz burada kürt beylikleri var işte iç anadoluda doğu kürdistan van yöresinde diyelim. Ama doğu kürt pardon kuzey batı kürt ben bazen karıştırıyorum bağışlayın. Daha çok doğu kürtleri şurası horosan dikkat ederseniz ne demiştik m.s 6. Y.y da kürdistandan buraya sürgün edilmeler vardır. Ondan sonra tabi yine 6. Ve 7. Yüzyılda yine safeviler döneminde burayı daha güçlü kılmak için Türklere karşı yine buradan kürsdistandan sürgünler yapılıyor. Bu kerimyahda ailesi sürgündür. Horosanda güçleniyor geri geliyor bu bölgeye bor bölgesine ve bu devleti kuruyor sonra İran’ı ta Horosana kadar ele geçiriyor. Gördüğünüz harita onu ifade ediyor. Şimdi şurdaki harita değerli arkadaşlar Osmanlı dönemindeki bir ve en çok öne çıkan beylikleri ben işaretlemişim. Ve yukardı bazı mesela Ahmedikani nin türbesi …(anlaşılmadı) bunlar biraz böyle nemli olanları yazdım. Aslında fazladır. Dedim ya 26 tane beyliktir. 26 tacne beylik ama önemli olanlar mesela doğdu ewdelal Kerkük ve Süleymaniye bölgesinde bağban yine Urumiye gölü mukri hala burada mukri aşireti var. İşte botanda dedik botanlılar hekkariler bakın mesela beylik olarak resmide hekkaridir. Yani onun anlamını ben daha önce açıklamıştım. Yani yenilgiyi kabul etmeyelim. Botan beyliği, midan boriha böyleği ve diğer mesela bu değer beyliklerin hepsi var eyler beyliği var zambolar, hoşyer beyliği var xarput meleti ruha dilo bu diğerlerinden öne çıkanlar. Haritada göstermek için yani. 26 tane beylik var mukri hanedanlağı daha çok ..(anlaşılmadı) doğuda onu anlatmayacaz çünkü yetişemeyeceğiz arkadaşlar. Ewdelan yine öyle işte 13 y,y da ortaya çıkıyor. Görüyorsun işte kürtler niye devlet olamıyor. Olabilirmi şimdi her aile bir kral olursa. Kurmançi diwin du ağa ez ağa, ki wej gulge wı ki giya. Ya sen ağa olursan ben ağa olursam danaya kim ..(anlaşılmadı) gidecek. Şimdi görüşorsunuz yani halimizi. Koskocaman bir coğrafyada her eli silah tutan 200 tane aşireti yanına toplayan bir adam beydir. Mahmudibeyi, dımbülü beyi, pazuki beyi. Cawanşir beyi çemişgezek işte dersim bölgesi beyliği hemen yine dersim yöresinde zıtri beyliği mırdasi yine ondan sonra bu şey derler bu Sivas yöresine doğru dir biraz gidem kiliste Canpolat beyliği yani aklımıza gelen botti eyyübiler var burda derdina amediye bölgesi hala mesela botan ber dinan derler ya işte ordan kaynaklanır. Berdina beyliği burası güney kürdistanın berdinan bölgesi daha çok bunlar ile Hakkariler akrabadırlar zaten bu amediye bölgesi. Din kültür de aynıdır. Bradot beyliği var mesela bradostciler bu dımdım kalesinin aşiretidir. Bradost aşireti. Zarza beyliği var velhasılı 48:09