T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali

 
249
reddedilmiştir. Zira pratik öğretmenleri de yüksek eğitimi tamamlaması gerekmektedir, 
göreve başlama merasiminde Afanasiy tarafından  şiddetle azarlanmalarına rağmen bu 
olayı kapatmışlardır.
908
 
Bu üçlünün 1863 yılında bir araya gelmesi de misyon faaliyetinin dışa yönelik 
çalışmaları eğitim sayesinde ruhları işlemeye başlamıştır. P. V. Znamenski bu üçlü için 
“1863 tarihi çok önemlidir bu tarih Akademinin ikinci bölümünün açıldığını gösterir. 
Birinci bölümde teorik kitapların eğitimi verilmişti;  şimdi pratik dönemi başlamıştır. 
Artık bizler Kreşen ve gayrı Ruslar üzerinde etkimizi pratikte görebileceğiz” 
demektedir.
909
 Timofeyev’in bir Çuvaş olması Kreşen Tatar okulunun Çuvaşlar arasında 
ünlenmesine vesile olmuş birçok aile çocuklarını onun yanına göndermek istemiştir. 
1863 yılında Timofeyev İlminskiyle Kazan’a gelirken yanında köyünden üç çocuk 
getirmiştir. Mihail (15) Boris (12) ve Pavel (10). Yazın ise bu üç öğrenciyle Kreşen 
köylerine misyon faaliyeti yapmaya gitmiştir. Bu gezi esnasında ana dilde ibadet 
yaptıran ve nasihat veren Timofeyev, dönüşünde rapor vermiş ve ana dilin Kreşenlerin 
üzerinde yaptığı olumlu etkiyi anlatmıştır.
910
  
Kazan Kreşen Tatar okulunun daha açılmadan üçlü tarafından esasları tespit 
edilmiştir. Buna göre erkek çocukları kalacakları yerleri tespit işini kendileri 
karşılayacak, aynı zamanda kıyafet ve gereçlerini de karşılayacaklarıdır. Eğitim parasız 
ve Rusça olacak ama Rusça ana dil vasıtasıyla öğretilecektir. Dinî bilimlerin yanında 
matematik ve fen bilimleri de verilecektir. Okulun başında Timofeyev bulunacak ve 
öğrencilerle beraber aynı yerde yaşayacaktır.
911
    Dışarıdaki işler ve teftiş Malov ve 
İlminskiy tarafından yapılacaktır. Okulun giriş ve kapanış saatleri velilere göre 
düzenlenecek bu konuda bir sınır koyulmayacaktır. Veliler isterse dersleri çocuklarıyla 
takip edebilecek gece yanlarında kalabilecek böylece aile okul işbirliği sağlanacaktır.
912
 
Okulun kuruluş anayasası hazırlanıp bitirilince resmî müracaat yapılması 
kararlaştırılmış ve 1864 yılının Ağustos ayında Kazan Eğitim dairesine müracaat 
                                                 
908
 Afanasiy, a.g.m., III, s. 47. 
909
 Znamenskiy, İstoriy.., II, s. 455. 
910
 Afanasyev, a.g.m., III, s. 50. 
911
 İlminskiy, Kazanskaya Tsentralnaya, s. 76. 
912
 İlminskiy, a.g.e, s. 76; Afanasyev, a.g.m. III, s. 51. 

---

 
250
yapılmış ve 3 Eylül 1864’te okul açılmıştır.
913
 Okulun ilk öğrencileri toplam 20 dir, 
bunların 19’u erkek biri kızdır. Öğrenciler ilk yıl sabahtan akşama kadar eğitmenleri 
gözetiminde okulda eğitim almışlardır. Sağlık durumları  P.  A.  Perlin  adlı bir hekim 
tarafından kontrol edilmiştir.  İlminskiy devamlı okula gelip teftiş ediyor, Timofeyev 
akşamları Kutsal tarih metinlerini Tatarca okuyordu. İbadetler piskopos nezdinde 
eğitmenleri tarafından yaptırılıyor, ilahiler Tatarca söyleniyordu. Her gün iki saat şehir 
gezisi yapılıyor, tarihi ve dinî eserler ziyaret ediliyor, kutsal mekânlara gidiliyor, 
böylece rahatlamaları temin ediliyordu. Ayrıca gönüllü misyonerler okulda öğrencileri 
daima ziyaret edip nasihatler veriyorlardı.
914
  
Kreşen Tatar okullarının ziyaretçilerinden birisi de Ostroumov’dur. 
Ostroumov’un Kreşen Tatar okuluyla ilgisini Timofeyev sağlamıştır. Bu okulu 
yakından tanıyınca zamanın çoğunu çocuklarla geçirmeye başlamış onlara dinî 
sohbetler yapmış ve aralarında Tatarcasını geliştirmiştir. Zaman zaman öğrencileri okul 
dışında da gezdirmiş onların meraklarını gideren en önemli eğiticilerden birisi olmuştur. 
Gözlemlerini bir hatıra  şeklinde yazan Ostroumov, çocukların fakir olduğunu, maddi 
yetersizliklerine rağmen hıristiyanlığa kalpten bağlı olduklarını, bu nedenle sevgisine 
mazhar olduklarını ifade etmektedir. Timofeyev’i iyi kalpli sevecen ve çalışkan olarak 
nitelemektedir.
915
 
Okulun Kreşenler arasında ünü Timofeyev’in de Tatar olması sebebiyle kısa 
zamanda yayılmış, birçok aile çocuklarını onun yanına göndermek istemiştir. Ayrıca 
okulun ana dilde eğitim vermesi de Kreşenler arasında çok çabuk duyulmuş okula olan 
rağbetin artmasına neden olmuştur.  Nitekim yeni yılda sene başında 43 olan öğrenci 
sayısı sonlarına doğru 60’a yükselmiştir.
916
 
                                                 
913
  İlminskiy,  a.g.e., s. 76 ; Viladimir Vitevskiy, Direktor Kazanskoy Uçitelskoy seminarii, Kazan 1892, s. 13-14; 
“Kazan bölge müdürü Dmitriy Şestakov okul açma isteğini olumlu bulunca okul faaliyete geçmiş V. T. Timofeyev ve 
E. Malov en yakın yardımcıları olarak yanında yer almıştır. Okulun eğitim dili Tatarca olarak belirlenmiştir. Rus 
harfleriyle Tatarca sesli harfleri çıkarmak mümükün olmayınca ilave semboller kullanılmış, kilise şarkıları, dualar 
Tatarca öğretilmiştir. V. T.  Timofeyev okulun öğretmenliğini üstlenmiştir. Kazan İlâhiyat Akademisi profesörleri bu 
okula her zaman yardım etmiş ve kendi aralarında topladıkları parayla öğretmen Timofeyev’in ihtiyaçlarını 
karşılamışlardır.” 
914
 Afanasyev, a.g.m. III, 52-53 
915
 N. Oustroumov, “Vospominaniye o Missyonerskom protivomusulmankom otdelenii pri Kazanskoy duhovnoy 
Akademi” Provaslavnıy sobesednik, I (1892) s. 136-37  
916
 Afanasyev, a.g.m. III, s. 54. 

---

 
251
Kreşen Tatar okulu özgürce müdahaleden uzak, devletin statik kuralları altında 
ezilmeden tabii bir şekilde gelişmiştir.  İlminskiy, kilisenin ve devletin uzağında olup 
Kreşenlerin ruhlarına hitap etmeyi amaç edinmiş ve bu eğitimin onların isteklerine göre 
yapılanmasını arzu etmiştir.  İlk olarak okulun iç işleyişi düzenlenmiş, öğretmen kadar 
veliler de bu düzende sorumluluk altına girmiştir. Okulun en önemli amacı  öğrenciye 
sosyal ortamından koparmadan gelecekteki statüsüne hazırlamaktır. Bunu sağlarken de 
eğitici sıfatını öğrenciye kazandırmaktır.
 917
  
Okulda özellikle İncil ve ilahi öğretimine özel önem verilmiştir, Rusça 
öğretimi de sıkı tutulmuştur. Rusça öğretiminde İlminskiy’nin sitemiyle hareket ediliyor 
yazdığı yabancılara Rusça öğretimi isimli kitap takip ediliyordu. Dil öğretimi daha çok 
pratik ağırlıklıydı. Kalan zamanlarda, matematik, fen ve Rus tarihiyle 
değerlendiriyorlardı. Bu dersler, Ostroumov ve Krilov tarafından verilmekteydi.
918
  
İlminskiy’nin Kazan İlâhiyat Akademisindeki görevi rektörle doğrudan 
ilgilidir, aralarındaki sürtüşme geleceği planlamasında bu nedenle birinci etken 
olmuştur. Okulunun başarılı olması için mesaisinin büyük bir kısmını idealine 
ayırmıştır.
919
 
1865 yılı sonlarında Kreşen Tatarlarının islama yönelmesi iyice hissedilmeye 
başlamıştır. Bir yıl sonra ise toptan dönüşler başlamıştır. Kazan çevresinde 6 Kreşen 
mahallesinden sadece birisi kiliseye sadık kalmış diğerleri islama geçmiştir. Laişev ve 
Mamadış bölgelerinde de durum Kazan’daki gibidir. Bu hareketi müslüman Tatarlar 
organize ediyordu ve 1866 yılında Kazan bölgesinde toplam 9 bin kişi ihtidâ etmiştir.
920
  
Kazan piskoposu Afanasiy, İlminskiy’nin metodunun gereksiz olduğunu 
düşünüyor ve bunu da ifade etmekten çekinmiyordu, islamı teorik anlamda tanımanın 
yeterli olduğunu savunuyor, hıristiyanlaşan Kreşenler üzerinde çalışmanın anlamsız 
olduğunu savunuyordu. Ancak 1866 yılında toplu Kreşen ihtidâsı  İlminskiy’nin 
haklılığını ortaya çıkarmış ve okulunun önemini artırmıştır. Bu yıl içinde İlminskiy 
Kazan valisi Ye. A. Rozov tarafından Kreşen ihtidâsını araştırmak üzere 
                                                 
917
 İlminskiy, Kazanskaya, s. 214. 
918
 Afanasyev, a.g.m. III, s. 56. 
919
 Afanasyev, a.g.m. III, s. 56. 

---