T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali

 
33
Tablo 1 : İdil – Ural Bölgesinin Ayrıntılı Nüfus Dağılımı  (Genel Nüfus Sayımı 1979) 
Cumhuriyet  
ve Vilayetler 
 
km
2 
 
Tatar 
 
Başkurt
 
Çuvaş 
 
Mordva
 
Mari
 
Udmurd 
 
Rus 
 
Ukrayn
 
Toplam
Başkurdistan 143,6 940 
936 
122 
41
 
107 28
 
1548 76 
3844
Tataristan 68,0 
1642 3
 
147 
30 
17  25 1516 29 
3445
Çuvaşistan 18,3 
38  -  888  20 
2
 
- 338 5
 
1299
Mordva 26,2 
46 -  - 339 - - 
591 
6
 
990
Mari 23,2 
41 
- 
8 
2
*** 
307 3
 
335 5
 
704
Udmurd 41,1 
99 2
 
3
 
- 9 
480 
870 
11 1492
Toplam 
321,4 
2806  941  1168  432  442  536 5198 132 
11774
Gorkovski 
(Ninniygorod) 
74,8 69 
- 
6
 
45 9 
 
- 3514 29 
3712
Kirovski 
(Vyatski) 
120,8 
45 
- 
- 
- 
48  22 1518 16
 
1667
Perm 160,6 
158 
49 
14
 
5
 
6
 
32 2508 44 
3008
Orenburg 124,0 
151 43  23  81  - 
- 1513 
105  2008
Kuybışey 
(Samara) 
53,6 104 
6
 
116 117  -  - 
2587 
79  3094
Penza 43,2 
78 
- 
7
 
96 -  - 
1306 
12
 
1510
Ulyanovski 37,3 
135  - 
92 
64 
- 
-  949  13 
1268
Toplam 453,7 
740 
98 258 408 63 54 
1389
5 
298 16347
Bölgede  
toplam nüfus 
 
775,1 
 
3546 
 
1039 
 
1426 
 
840 
 
505 
 
590 
 
1909
3 
 
459 28121
   Kuzeyev, Narodı Srednego Povoljya i Yujnogo Urala, Moskova 1992, s. 17.  
 
 
Tablo 2 : İdil-Ural Bölgesi Halkların İdil-Ural, SSSR ve SSSR Dışındaki Nüfusları 
Halklar Sovyetlerde Rusya’da  İdil-Ural’da 
İdil-Ural dışında
Tatarlar 6317 5011  3546 
2771 
Başkurtlar 1371 
1291 
1039 
332 
Çuvaşlar 1751  1690  1426 
325 
Modvanlar 1192 
1111 
840 
352 
Mariler 622 600  505 
117 
Udmurdlar 714 
686 
590 
124 
Toplam 11967 10389  7946 
4021 
Kuzeyev, Narodı Srednego Povoljya i Yujnogo Urala, Moskova 1992, s. 19.  
 
 
 
 

---

 
34
1.2.1 Bölgede Nüfus Yapısının Değişim Süreci 
Göç ve sürgün Kazan Hanlığının tasfiyesi ve Çarlık Rusyasının bölgeye idarî 
olarak hâkimiyetiyle XVI. asrın ikinci yarısından itibaren İdil-Ural’ın bütün alanını 
kapsamış ve bölgenin etno demografik ve etnografik haritasını güçlü bir şekilde 
değiştirmiştir. XIX. yüzyılın sonlarına gelindiğinde  İdil-Ural bölgesinin yüzyıllarla 
belirlenip  şekillenen genel demografik yapısının nihaî tespiti 1897 yılı sayımlarında 
gözükecektir.
85
 XIX. yüzyılın ortalarında etnik grupların geniş Ural ve Ural çevresinde 
yeni yerleşimleri A. F. Rittih’in haritasında gösterilmiştir.
86
 Bu sürecin sonuçları XX. 
yüzyılın Güney Ural ve Ural etrafı ile ilgili harita da F. A. Fielstrup tarafından 
işlenmiştir.
87
 
 
                                                 
85
 Bkz. Harita 2; Harita İdil Ural bölgesindeki Rus, Çuvaş, Mari Tatar, Başkurt, Udmurd, Mari ve Kazakların yaşam 
alanlarını göstermektedir. 
86 
 Bakınız, Harita 3; A. F. Rittih, Kazanskaya Guberniya (tarihsiz), Materialı dlya etnografii Rossii, Kazan 1870, 
XIV, priloj; “Ural ve Ural çevresinde XIX. asırda etnik yerleşim haritası (A. F. Rittih) 1. Ruslar, 2. Başkurtlar, 3. 
Tatarlar, 4. Kazaklar, 5. Kalmıklar, 6. Mariler, 7. Çuvaşlar, 8. Mordvalar, 9. Udmurdlar, 10. Komi-Permyaklar, 11. 
Mansılar, 12. Komi-Zıryanlar. 
87 
Bakınız, Harita 4; XX. asrın başlarında Güney Ural’da ve Ural çevresindeki halkların yerleşimi (F. A. Fielstrup’a 
göre); F. A. Fielstrup, Etniçeskiy Sostav Naselenie Priuralya, Leningrad, 1926, Priloj. (1. Baskı) 1. Başkurtlar, 
Teptyarlar 2. Tatarlar, Mişerler 3. Kazaklar, 4. Çuvaşlar, 5. Ruslar, 6. Ukraynalılar, 7. Belaruslar, 8. Mariler, 9. 
Mordvalar, 10. Udmurdlar, 11. Komi-Zıryanlar, 12. Mansılar (Vogul), 13.Dağlık ormanlık topraklar. 

---

 
35
 
İdil-Ural bölgesinde XIX. yüzyılın sonunda 21,7 milyon insan yaşıyordu, 
bunlardan 15.522.981 milyonu Doğu Slav, 3.765.596 milyonu Türk, 1.680.021 milyonu 
Fin-Ugor asıllıdır.
88
 
Sunulan 8 ve 9 numaralı Haritalarda etnik sınırların ne kadar değiştiği, 
yerleşimin çok- etnikli karakterinin çok güçlü olduğu ve karışık etnisiteli yeni 
bölgelerin oluştuğu görülmektedir. XVI. yüzyılın ortalarında etnodemografik durumun 
                                                 
88 
Kuzeyev,  Narodı Srednego Povoljya…, s. 148; Tablo 3, Bu tablo Rusya İmparatorluğunda 1897 yılında yapılan 
genel nüfus sayımına göre yapılmıştır; Parantez içindeki rakamlar vilâyetlerdeki nüfusun yüzdelik dilimini 
göstermektedir. Sonuç bölümünde ise bütün İdil-Ural Bölgesi içindeki oranı vermektedir. 

---