34
1.2.1 Bölgede Nüfus Yapısının Değişim Süreci
Göç ve sürgün Kazan Hanlığının tasfiyesi ve Çarlık Rusyasının bölgeye idarî
olarak hâkimiyetiyle XVI. asrın ikinci yarısından itibaren İdil-Ural’ın bütün alanını
kapsamış ve bölgenin etno demografik ve etnografik haritasını güçlü bir şekilde
değiştirmiştir. XIX. yüzyılın sonlarına gelindiğinde İdil-Ural bölgesinin yüzyıllarla
belirlenip şekillenen genel demografik yapısının nihaî tespiti 1897 yılı sayımlarında
gözükecektir.
85
XIX. yüzyılın ortalarında etnik grupların geniş Ural ve Ural çevresinde
yeni yerleşimleri A. F. Rittih’in haritasında gösterilmiştir.
86
Bu sürecin sonuçları XX.
yüzyılın Güney Ural ve Ural etrafı ile ilgili harita da F. A. Fielstrup tarafından
işlenmiştir.
87
85
Bkz. Harita 2; Harita İdil
Ural bölgesindeki Rus, Çuvaş, Mari Tatar, Başkurt, Udmurd, Mari ve Kazakların yaşam
alanlarını göstermektedir.
86
Bakınız, Harita 3; A. F. Rittih,
Kazanskaya Guberniya (tarihsiz),
Materialı dlya etnografii Rossii, Kazan 1870,
XIV, priloj; “Ural ve Ural çevresinde XIX. asırda etnik yerleşim haritası (A. F. Rittih) 1. Ruslar, 2. Başkurtlar, 3.
Tatarlar, 4.
Kazaklar, 5. Kalmıklar, 6. Mariler, 7. Çuvaşlar, 8. Mordvalar, 9. Udmurdlar, 10. Komi-Permyaklar, 11.
Mansılar, 12. Komi-Zıryanlar.
87
Bakınız, Harita 4; XX. asrın başlarında Güney Ural’da ve Ural çevresindeki halkların yerleşimi (F. A. Fielstrup’a
göre); F. A. Fielstrup,
Etniçeskiy Sostav Naselenie Priuralya,
Leningrad, 1926, Priloj. (1. Baskı) 1. Başkurtlar,
Teptyarlar 2. Tatarlar, Mişerler 3. Kazaklar, 4. Çuvaşlar, 5. Ruslar, 6. Ukraynalılar, 7. Belaruslar, 8. Mariler, 9.
Mordvalar, 10. Udmurdlar, 11. Komi-Zıryanlar, 12. Mansılar (Vogul), 13.Dağlık ormanlık topraklar.
35
İdil-Ural bölgesinde XIX. yüzyılın sonunda 21,7 milyon insan yaşıyordu,
bunlardan 15.522.981
milyonu Doğu Slav, 3.765.596 milyonu Türk, 1.680.021 milyonu
Fin-Ugor asıllıdır.
88
Sunulan 8 ve 9 numaralı Haritalarda etnik sınırların ne kadar değiştiği,
yerleşimin çok- etnikli karakterinin çok güçlü olduğu ve karışık
etnisiteli yeni
bölgelerin oluştuğu görülmektedir. XVI. yüzyılın ortalarında etnodemografik durumun
88
Kuzeyev,
Narodı Srednego Povoljya…, s. 148;
Tablo 3, Bu tablo Rusya İmparatorluğunda 1897 yılında yapılan
genel nüfus sayımına göre yapılmıştır; Parantez içindeki rakamlar vilâyetlerdeki nüfusun yüzdelik dilimini
göstermektedir. Sonuç bölümünde ise bütün İdil-Ural Bölgesi içindeki oranı vermektedir.