T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
65 ikinci yarısında Kiev’de hıristiyan cemaatinin ortaya çıkması” 206 Doğu Avrupa hıristiyanlığı tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. 207 Hıristiyanlığı kabul ettikten sonra Askold, Dinyeper sahilinde bu dinî yayma faaliyetinde bulunmuş ve bu çabaları sebebiyle M. S. 882 yılında öldürülmüştür. 208 “Askold’dan sonra gelen Kiev prensleri Oleg (882–912) ve İgor (913–945) zamanında Kiev Rusyası ile Bizans arasında siyasî ve ticarî ilişkiler daha da gelişirken, bu gelişmelere paralel olarak hıristiyanlığın Rusya’da yayılması da hızlanmıştır. Doğu Rusya’da hıristiyanlığın yayılmasında, Rus ordularının Bizans ordularına müttefik olarak katılmaları da önemli rol oynamıştır. Zira o dönemde hıristiyanlığın Doğu’da yayılması islam dinînin kuvvetlenmesi ve Hazarların Yahudiliği kabulüyle yavaşlama göstermiştir. IX. yüzyılın başlarından itibaren Hazar Kaganı ana ticaret yolu olan Roma- Kudüs-Pekin İpek yoluna hâkim olmuş ve bazen Bizans’ın, bazen de Arap ve Farsların yanında yer almıştır”. 209 Diğer taraftan da Hazarlar, Rusya istikametine yönelmişlerdi. Avrupa halklarının Çin’le ticaretini denetleyen Hazarlar, gerektiği zaman Doğu Avrupa hıristiyan halklarına karşı göçmen orduları göndermiştir. Böylece, Macarlar Moravya’ya, Peçenekler ise Rusya’ya yönlendirilmiştir. 895 yılında Macarlar Pannoniya’yı ele geçirmiş ve 905 yılında Büyük Moravya devletinin varlığına son vermişlerdir. 210 Öte yandan Peçeneklerin Tuna (Dunay) istikametindeki hücumları (890–900), Rusya’nın Hıristiyan Bulgaristan’la ve Bizans’la ilişkilerini zorlaştırmıştır. Diğer olumsuz faktör ise, 922 yılında İdil Bulgarlarının müslümanlaştırılması 211 ve 932 yılında Hazarların hıristiyanlar aleyhindeki faaliyetleri olmuştur. Bizans İmparatoru I. Romanos Lakapenos’un (920–944) Yahudiler aleyhinde yürüttüğü politika, onların Hazar devletine, Kırım’a ve Güney Rusya’ya göç etmeleriyle sonuçlanmıştır. 212 Bizans, Rusya ile ittifaka girmiş, fakat 940 yılında Taman yakınlarında Rusların mağlup olması 206 Kiril ve Metodiy aracılığıyla, Patrik Foti tarafından tesis edilmiş olan Rus Metropolitliğinin varlığını ne zamana kadar sürdürdüğüne dair kesin bir bilgi yer almamaktadır. İmparator VI. Lev Mudrıy’ın (866–912) “Kilise rütbesiyle ilgili nizamname”sinden, Rus Metropolitliğinin IX. yüzyılın sonunda halen Bizans Piskoposluğu’nun yönetimi altında olduğu anlaşılmaktadır. Bkz. Aleksandr Gorskiy, O Mitropolii Russkoy v kontse IX. veka, Priavleniya K Travenyam Cvyatih Otsov (PrTSO), 1850, IX. Kitap, s. 132–146. 207 A.N., Sakharov, Diplomatiya Drevney Rusi, Moskova, 1980, s. 76 208 V. A. Parhomenko, Naçalo Hristianstva Rusi, Oçerki iz İstorii Rusi IX-X. vv, Poltava, 1913, s. 78. 209 S. A. Pletneva, Hazarı, Moskova 1976, s. 61. 210 Russkaya Pravoslavnaya Tserkov 988–1988, s. 7. 211 Bakınız, Ahmet Taşağıl “İdil Bulgar Hanlığı”, Diyanet İslam Ansiklopedisi,(DİA olarak geçecektir.), C. 21, s. 472–473; İlyas Topsakal, X-XII. Yüzyıllarda İdil Bulgarları Tarihi ve İslamiyet, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1999.. 212 İ. İ. Malışevskiy, Evrei v Yujnoy Rossii i Kieve v X-XII. vv., TKDA, 1878, No. 6, 9. 66 Prens İgor’u Hazarların safında yer almaya ve Bizans’a iki sefer düzenlemeye mecbur etmiştir (941–944). Rus ordusunun Taman’da ve İstanbul yakınlarındaki mağlubiyeti ile sonuçlanan bu seferlerden sonra, 944 yılında Prens İgor’la Bizanslılar arasında bir antlaşma imzalanmıştır. 213 Fakat Bizans elçileri Kiev’e geldikten sonra Dinyeper boyunda durum değişmiştir. Başında, “Vareg ordusu”nun komutanları Sveneld ve oğlu Mstislav’ın olduğu putperest muhtariyeti belirlenmiş ve İgor onlara dvoryan (zengin asiller) topraklarını vermek zorunda kalmıştır.” 214 Diğer taraftan Hazarların Kiev üzerinde etkilerinin artması, Rus topraklarında Ortodoksların zaferine bir süreliğine olsun mani olmuştur. Bütün bunlar, Prens İgor’un özel ordusunun ve Kiev Rusyasının zayıflamasına 215 , sonuçta ise asillerin isyanına ve 945 yılında İgor’un öldürülmesine neden olmuştur. 216 Prens İgor’un ölümünden sonra, eşi Büyük Prenses Olga ülke yönetimini ele almıştır. Olga’nın, Büyük Rusya’yı gerçekleştirme çabaları Rus topraklarında hıristiyanlığın da yayılmasına neden olmuştur. Onun Rus topraklarındaki faaliyetleri, daha sonraları yani 988 yılında, torunu Prens Vladimir tarafından, Kiev Rusyasının hıristiyanlığı resmî olarak kabulü ile sonuçlanmıştır. Kiev Rusyasını hıristiyanlığa yakınlaştıran Prenses Olga, 955 yılında İstanbul’da Patriğin huzurunda hıristiyanlığı kabul etmiştir. Olga’nın İstanbul’a gitmesi ve hıristiyanlığı kabul etmesi 217 , Rus ve Bizans toplumunda da derin bir iz bırakmıştır. Tüm bunlara rağmen, Olga’nın oğlu Svyatoslav hıristiyanlığı umursamamış, Olga'nın 969 yılında Kiev’de vefat etmesiyle putperestliğin üstünlüğü yine görülmeye başlamıştır. 218 Svyatoslav’ın Bulgaristan seferi, askerlerinin hıristiyanlığa meylinin artmasına da neden olmuştur. Yine, Svyatoslav’ın büyük oğlu Yaropolk (872–978) dönemi, hıristiyanlığın Slav topraklarında tanındığı bir 213 E. E.Golubinskiy, İstoriya Russkoy Tserkvi, C. I., Moskova 1901, s. 68. 214 A. A. Şahmatov, Razıskaniya o Drevneyşih Letopisnıh Svodah, St. Petersburg, 1908, s. 340-378. 215 Russkaya Pravoslavnaya Tserkov 988–1988, s. 7. 216 V. A. Parhomenko, Naçalo Hristianstva Rusi. Oçerki iz İstorii Rusi IX-X. vv., Poltava, 1913, s. 117-123. 217 N. P. Kondakov, Greçeskie İzobrajeniya Pervıh Russkih Knyazey, V Kn.: Sbornik v Pamyat Svyatogo Ravnoapostolnogo Knyazya Vladimira, Moskova, 1917, s. 16-17. 218 Russkaya Pravoslavnaya Tserkov 988–1988, s. 9. Yüklə 8,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|